بزرگنمايي:

پیام خراسان - بجنورد - منطقه حفاظت شده میاندشت در شهرستان جاجرم، بهترین زیستگاه برای زیست گونه ارزشمند یوزپلنگ ایرانی است که البته تنها زیستگاه مولد این گونه نیز به شمار می رود.
  منطقه حفاظت شده میاندشت با گستره 85 هزار هکتار، از امن ترین زیستگاه های یوز ایرانی است که در سال 1352 زیر حفاظت قرار گرفته است.
این منطقه پوشیده از دشت های وسیع با اقلیمی خشک، نیمه خشک و تراکم گیاهی نسبتا مطلوب است و عبور کالشور از آن سبب شده تا این منطقه حتی در خشکسالی ها چندان مشکل کم آبی را احساس نکند.
* خرید پروانه های چرای دام برای تامین امنیت یوزها
رئیس اداره حفاظت محیط زیست جاجرم گفت: به منظور حمایت از گونه ارزشمند یوز ایرانی و کاهش حضور دام در زیستگاه آن، پروانه چرای یکهزار و 500 راس دام گله داران منطقه میاندشت جاجرم، خریداری می شود.
سیدمحمد موسوی اظهار داشت: امسال سه میلیارد ریال اعتبار برای خرید پروانه چرای دام هزینه می شود که پارسال نیز با همین میزان اعتبار، پروانه چرای یکهزار و 500 دام در میاندشت خریداری و از میزان حضور دام در این منطقه کاسته شد.
وی افزود: خرید پروانه چرای دام به منظور کاهش حضور دام و جولان سگ های گله و به دنبال آن افزایش امنیت یوزپلنگ ها در میاندشت اجرا می شود.
وی تصریح کرد: منطقه حفاظت شده میاندشت پویاترین زیستگاه یوز آسیایی در کشور است اما حضور سگ های گله تهدیدی مهم برای این گونه در آستانه انقراض به شمار می رود.
_________
وی افزود: بر اساس آمار مشاهده یوزها در منطقه حفاظت شده میاندشت، این منطقه با داشتن بیشترین شمار یوز در واحد سطح، پویاترین زیستگاه یوز آسیایی در کشور است.
وی گفت: در سالیان اخیر، چرای دام در میاندشت جاجرم افزایش یافته و حضور سگ های گله، تهدیدی برای زیست گونه یوزپلنگ، بویژه توله های آن تلقی می شود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست جاجرم تاکید کرد: امنیت یوزها، توسط سگ ها در معرض خطر است و از آنجا که در سالهای اخیر، جمعیت یوز و توله ها در میاندشت افزایش یافته، باید برای تامین امنیت این گونه ارزشمند، میزان حضور دام ها محدود شود.
وی گفت: کاهش جمعیت دام در منطقه میاندشت، سبب بهبود وضعیت مراتع و کمک به افزایش جمعیت آهوان به عنوان طعمه یوز می شود.
موسوی اظهار داشت: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان برای چرای 15 هزار راس دام در منطقه میاندشت پروانه صادر کرده که بر اساس برنامه ریزی ها، شمار پروانه های حذف شده در این منطقه، امسال به سه هزار راس می رسد و حذف مابقی پروانه ها در برنامه های سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
وی افزود: نهال کاری گونه های آتریپلکس و قره داغ در 250 هکتار از عرصه های میاندشت جاجرم از دیگر اقدامات برای بهبود مراتع، افزایش جمعیت آهوان و حمایت از یوزپلنگ آسیایی است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست جاجرم اظهار داشت: در این سال ها، مردم به اهمیت حفاظت از یوز آسیایی به عنوان گونه ارزشمند در تنوع زیستی، واقف شده اند و روستاییان هم همکاری خوبی دارند.
موسوی گفت: ایجاد پارک ملی «ضامن آهو» با 15 هزار هکتار وسعت، از دیگر اقدامات موثر سالیان اخیر در منطقه حفاظت شده میاندشت جاجرم برای زیست و ماندگاری یوز و توله های آن است.
وی افزود: پناهگاه حیات وحش میاندشت و پارک ملی ضامن آهوی جاجرم، عرصه ای امن برای تولید مثل و زاد و ولد یوز به شمار می رود.
وی گفت: «کوشکی»، یوزپلنگ نر منطقه میاندشت جاجرم که در شرایط نیمه اسارت نگهداری می شد، چهار سال پیش برای اجرای طرح تکثیر این گونه به تهران منتقل شد.
وی گفت: در سال گذشته، دوربین های تله ای تصویر و فیلم چند قلاده یوزپلنگ در پناهگاه حیات وحش میاندشت و پارک ملی ضامن آهو ثبت کرده اند.
رئیس محیط زیست جاجرم در باره اهمیت حفاظت از یوز آسیایی گفت: در گذشته های نسبتا دور، زیست یوزپلنگ از آسیای مرکزی تا غرب آسیا پراکنش داشته اما اکنون تنها در هفت منطقه از ایران مشاهده می شود و پنج منطقه توسط سازمان محیط زیست به عنوان زیستگاه یوز معرفی شده است.
* میاندشت جاجرم، تنها زیستگاه مولد یوز ایرانی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز با بیان اینکه میاندشت جاجرم، تنها زیستگاه مولد یوز در کشور است، گفت: حضور سگ های گله به همراه دام ها در زیستگاه یوز آسیایی، مهم ترین تهدید برای این گونه و زمینه ساز ایجاد ترس، استرس و کاهش جمعیت یوزها و حتی آهوها است.
سیداصغر مطهری اظهار داشت: وجود گرگاس ها در منطقه، که نتیجه آمیزش سگ های رها شده گله با گرگها است، از مهمترین آفات برای زاد و ولد یوزها و آهوان و تهدید کننده زیست آنها است.
وی افزود: این اداره کل در تلاش است تا شمار دام ها و حضور چوپانان را در پناهگاه حیات وحش میاندشت کاهش دهد، از این رو اقدام به خرید پروانه های چرای دام در این منطقه کرده است.
وی افزود: با این اقدام محیط زیست، چند صد هکتار از مراتع این منطقه از حضور دام خالی شده و امسال هم برای افزایش امنیت یوز و بهبود وضعیت تغذیه آهوان، به عنوان اصلی ترین طعمه یوزها، این امر در دستور کار قرار دارد.
* عبور جاده، خطری برای حیات یوزها
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی اظهار داشت: برخورد خودرو با یوزها در جاده ها یکی از مهم ترین خطرات برای این گونه با ارزش جانوری است.
مطهری با اشاره به اینکه بیشترین تصادف یوزها در محدوده جاده سمنان - سبزوار روی می دهد، گفت: پیشنهاد و درخواست ما ایجاد زیرگذر و یا روگذر و نصب تابلوهای هشدار دهنده و نصب دوربین های کنترل سرعت در این محدوده و سایر جاده هایی است که در حواشی زیستگاه یوز قرار دارند.
وی با اشاره به حادثه هفته گذشته و تلف شدن یک قلاده یوز در تصادف محور سنخواست - جاجرم، افزود: امید می رود وزارت راه و شهرسازی بیش از این همکاری لازم کند تا امنیت یوزها هنگام عبور از جاده های این مناطق ارتقا یابد.
* کاهش طعمه ها، یک دغدغه
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی اظهار داشت: حفاظت و جلوگیری از کاهش طعمه یوز از دیگر دغدغه های ماست و وقوع خشکسالی ها و کاهش پوشش گیاهی مراتع، به خودی خود در کاهش زاد و ولد آهوان تاثیرگذار است و البته شمار جمعیت آهوان در میاندشت جاجرم نسبتا مناسبت است.
وی گفت: یکی از نگرانی های ما برای کاهش جمعیت آهوان میاندشت جاجرم، حضور این گونه ها در اطراف کشتزارها و نزدیک شدن به روستاها است.
وی تصریح کرد: کاهش علوفه در مراتع ممکن است آهوان را به نزدیکی روستاها و مناطق مسکونی بکشاند و در معرض آسیب و حتی شکار توسط برخی روستاییان و کشاورزان قرار دهد.
مطهری خاطرنشان کرد: البته، بیشتر کشاورزان همراهی داشته و کمتر شاهد خسارت و صدمه به آهوان هستیم اما بعضا این امر فرصت مناسبی را برای برخی متخلفان فراهم می آورد تا نسبت به شکار و صدمه زدن به آهوان مبادرت کنند.
مطهری اظهار داشت: تلاش داریم تا برای حفظ و افزایش جمعیت آهوان میاندشت جاجرم، از حضور دام های اهلی در این منطقه بکاهیم.
وی با اشاره به اینکه خراسان شمالی، بیشترین یوزپلنگ کشور در واحد سطح را دارد، گفت: گربه سانان برای خود قلمرو تعیین می کنند و وسعت این قلمرو در یوزها نسبتا وسیع است.
وی افزود: منطقه میاندشت در خراسان شمالی یکی از زیستگاه های مهم یوز در کشور است که بر اساس مشاهدات در سنوات گذشته و برآوردهای انجام شده، هفت تا هشت قلاده از این گونه کمیاب در این زیستگاه زندگی می کنند.
وی با بیان اینکه پارسال یک قلاده یوز ماده به همراه 2 توله در میاندشت مشاهده شد و امسال هم نصب دوربین در دستور کار قرار دارد، خاطر نشان کرد: شمار طعمه های یوزها نیز در منطقه میاندشت افزایش داشته است.
وی با اشاره به سرشماری پاییزه آهوان و سایر گونه ها در مناطق حفاظت شده، گفت: امید است با تمام کمبودها و در شرایط خشکسالی و کاهش منابع آبی، بتوانیم جمعیت آهوان و یوزها را در اندازه مناسب و ثابت حفظ نماییم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در خصوص احتمال افزایش جمعیت یوزها در میاندشت گفت: افزایش جمعیت این گونه کار راحتی نیست اما امید است با همراهی مردم و سایر نهادها، این امر محقق شود.
* کاهش قلمرو یوزها
مطهری اظهار داشت: هم اینک اعتباری بین المللی برای پروژه یوز وجود ندارد اما سازمان محیط زیست تلاش دارد تا این پروژه از طریق اعتبارات سازمانی تداوم داشته و کماکان به عنوان یکی از پروژه های مهم سازمان محیط زیست به فعالیت خود ادامه دهد.
وی با بیان اینکه بیشتر توله یوزها که در میاندشت به دنیا می آیند برای دستیابی و انتخاب قلمرو خود به سوی پارک ملی خارتوران در استان سمنان کوچ می کنند، گفت: پارک ملی خارتوران با وسعت 1.5 میلیون هکتاری، یکی از زیستگاه های مهم یوز در کشور است که به لحاظ وسعت، دومین پارک ملی دنیا محسوب می شود.
وی تصریح کرد: وسعت زیاد این پارک سبب می شود که یوزهای نر و ماده کمتر همدیگر را ملاقات کنند لذا امکان آمیزش این گونه در فصل جفت گیری کاهش می یابد، اما در میاندشت جاجرم این مشکل کمتر است و وسعت کم زیستگاه سبب شده تا شرایط برای جفت گیری مناسب تر و بیشتر باشد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گفت: به نظر می رسد قلمرو یوزهای ایرانی در منطقه میاندشت کاهش یافته و بر اساس مشاهدات، امسال شماری از یوزها به مناطقی دیگر از جمله «قرخود» مانه و سملقان و سایر مناطق پیرامونی میاندشت کوچیده باشند.
* زیستگاه یوزها در تنگنا است
مطهری گفت: یکی از مشکلات و دغدغه ها برای حفاظت از یوزها، محدود شدن زیستگاه ها است زیرا اکنون جاده ها توسعه یافته و روستاها و زمین های کشاورزی گسترده شده است از این رو زیستگاه های یوزها و سایر گوشتخواران و علفخواران محدود شده است.
وی درباره نگرانی ها از حمله یوز به اهالی و دام روستاییان گفت: یوزپلنگ، حیوانی آرام و منزوی و انسان گریز است و تا زمانی که در تنگنا قرار نگیرد به انسان حمله نمی کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی افزود: از این رو از روستاییان و دامداران درخواست می شود نسبت به حفظ و صیانت از این گونه وحشی ارزشمند حساس باشند و از آسیب رساندن به آن خودداری کنند.
پناهگاه حیات وحش میاندشت در شهرستان جاجرم یکی از قدیمی ترین مناطق چهار گانه کشور به شمار می رود.
میاندشت دارای یکی از غنی ترین و متراکم ترین گونه های جانوری در بین زیستگاه های استپی کشور است که پس از چندین گزارش از مشاهده یوز در سال های 81 و 82 سرانجام فیلم مستندی از یک ماده یوز جوان در آبان ماه سال 82 از سوی مسئول این منطقه حفاظت شده گرفته شد که برای نخستین بار وجود این جانور را در این منطقه اثبات کرد.
پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم در خراسان شمالی با گستره 84 هزار و 435 هکتاری در 10 کیلومتری شرق شهرستان جاجرم قرار دارد که حدود 16 هزار هکتار از پهنه آن 2 سال پیش، به دلیل ازدیاد جمعیت آهو، به عنوان پارک ملی ضامن آهو اعلام شد.
پناهگاه میاندشت با پارک ملی گلستان 100 کیلومتر، با منطقه حفاظت شده قرخود در شهرستان مانه و سملقان 80 کیلومتر، با منطقه حفاظت شده خار توران شاهرود 75 کیلومتر و با منطقه حفاظت شده سالوک اسفراین 30 کیلومتر فاصله دارد.
در سال های اخیر با تلاش محیط بانان اداره حفاظت محیط زیست جاجرم و همکاری اداره کل محیط زیست خراسان شمالی و پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اقدامات آموزشی مناسبی برای جوامع محلی اطراف این زیستگاه منحصر به فرد انجام شده که نتیجه آن افزایش جمعیت آهو و رشد زاد و ولد یوزپلنگ در این منطقه بوده است.