بزرگنمايي:

پیام خراسان - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: شرایط غرقابی، 22 اثر مخرب بر خاک دارد.
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، دکتر علیرضا کوچکی، امروز در نشست تخصصی اثرات سیل مخرب بر کشاورزی که در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: وقوع سیل ناشی از عوامل طبیعی و انسانی است که عوامل طبیعی عمدتا در رابطه شدت و مدت بارش‌ها مصداق پیدا می‌کند.
وی در ادامه افزود: اما عوامل انسانی به مواردی مانند عدم هدایت آب‌های مازاد به تالاب‌ها، نبود سیستم هشدار سیل در مناطق کوهستانی، عدم اطلاع‌رسانی دقیق، ضعف آموزش کافی، عدم توجه به آمایش سرزمین ریسک محور و نیز فقدان سند جامع راهبردی مخاطرات زیست محیطی مربوط می‌شود.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: مقدار کافی آب به مدت چند هفته عمدتا در مناطق جنوب غربی، جنوب و شمال کشور در اثر بارش‌های شدید در دسترس قرار گرفت که براساس برآوردهای موجود بین 85 تا 92 میلیارد متر مکعب است. 
کوچکی با بیان اینکه 85 تا 92 میلیارد متر مکعب آب در عرض دو هفته وارد مناطق سیل‌زده شده است، خاطر نشان کرد: بر اساس اظهارات مسئولان مربوطه از این مقدار آب توانستیم حدود نصف آن را کنترل کنیم و بقیه به نحوی از دسترس ما خارج شده و علاوه بر آن، باعث آسیب‌هایی هم شده است.
وی اضافه کرد: بخش قابل ملاحظه‌ای از آبی که از دسترس خارج شده علاوه بر تلفات جانی، خسارات قابل توجهی به زیرساخت‌ها، تاسیسات و محصولات کشاورزی وارد آورده است، البته جان بیش از 70 نفر از هموطنان ما را نیز گرفته که غیر قابل جبران است.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: سیل در حوزه کشاورزی محصولاتی مانند گندم، جو، کلزا، نیشکر، انواع درختان میوه و همچنین مرغداری‌ها و دامداری‌ها را تحت تاثیر قرار داده است و فرسایش شدید خاک را به همراه داشته که بر اساس بعضی برآوردها تا 500 میلیون تن رسیده است.
وی گفت: بعضی مزارع، باغ‌ها و نیز دامداری‌ها کاملا تخریب شده و سطح قابل توجهی از آن‌ها به خصوص در استان‌های خوزستان و گلستان هنوز غرقاب باقی مانده‌اند که بدون تردید این مزارع نیز عملا بدون بازده هستند.
کوچکی با بیان اینکه به طور کلی، در شرایط غرقابی متابولیسم گیاه از تنفس هوازی به تخمیر بی‌هوازی تبدیل می‌شود، افزود: اثرات غرقاب بستگی به مدت زمان، عمق، تناوب غرقابی، کیفیت آب غرقابی، درجه حرارت در طول مدت غرقابی، مرحله رشد گیاه در زمان غرقابی و سرعت خشک شدن مزرعه دارد.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال، در یک خاک غرقابی تا سه تنco2 در لایه شخم (30 سانتیمتری) قابل ذخیره است و غرقابی به تنهایی 22 اثر مخرب بر خاک دارد که از جمله شامل اثرات فیزیکی، بیولوژیکی، تغییرات الکتروشیمیایی، انتقال شیمیایی و تغییرات حاصل‌خیزی خاک است.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: اکسیژن برای تنفس گیاه لازم است تا بدین ترتیب ترکیبات انرژی‌زا که برای واکنش‌های حیاتی گیاه ضروری است را تامین کند. کمبود اکسیژن باعث کاهش تنفس شده و مسیر تنفس به سمت تخمیر پیش می‌رود. اگرچه مقداری انرژی برای فعالیت‌های حیاتی در فرآیند تخمیر نیز تولید می‌شود، اما به طور کلی تولیدانرژی تا 95 درصد کاهش پیدا می‌کند و این امر باعث مرگ گیاه می‌شود.
وی گفت: در شرایط تخمیر در خاک، میکروارگانیسم‌های هوازی جای خود را به میکروب‌ها و باکتری‌های بی‌هوازی می‌دهند و موجب نیترات‌زدایی و افزایش تجمع دی‌اکسیدکربن ‌شده و ترکیبات سمی دیگری مانند آلدهیدها، کتون‌ها، متان، اتانول و اسیدهای چرب در خاک تولید می‌شود.
کوچکی اظهار کرد: تخمیر باعث تولید بعضی ترکیبات شیمیایی مانند اسید لاکتیک و اتانول شده که برای گیاه مضر است. اسید لاکتیک روی PH سلول اثر می‌گذارد و آنزیم‌های سلولی را از بین می‌برد.
وی عنوان کرد: شرایط غرقابی، میکروارگانیسم‌های خاک را نیز به علت کمبود نیتروژن از بین می‌برد و شرایط احیایی حاصل باعث می‌شود کلیه روابط تغذیه‌ای انرژی و هورمونی گیاه به هم بریزد. بسته شدن روزنه‌ها، زردی و خشک شدن برگ، کاهش رشد برگ، کاهش جذب عناصر، کاهش سرعت فتوسنتز، کاهش ریشه و شاخ و برگ و حساسیت به بیماری‌ها از دیگر مشکلات ایجاد شده تحت تاثیر شرایط غرقابی در گیاهان است.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد خاطر نشان کرد: مزارع مورد بازدید در دو استان گلستان و مازندران به دسته تقسیم می‌شوند؛ آن‌هایی که حدود 30 درصد صدمه دیده، آن‌هایی که 50 درصد و یا بیش از 50 درصد صدمه دیده‌اند.
وی ادامه داد: آن‌هایی که 30 درصد صدمه دیده‌اند قابل بازیافت بوده و اگرچه شرایط برای مصرف مواد افشانه‌ای روی گیاه از جنبه‌های مختلف مانند شرایط رشد گیاه، شرایط فیزیکی کار در مزرعه و جنبه‌های اقتصادی فراهم نیست، اما در این‌گونه موارد محلول‌پاشی نیتروژن روی برگ و یا مصرف نیتروژن در خاک می‌تواند تا حدودی کارساز باشد. به عنوان مثال، در آزمایش‌هایی که روی پنبه، ذرت، جو و سویا اجرا شده نتایج آن مثبت بوده است و یا مصرف نیترات کلسیم در جو نتیجه‌بخش بود.
کوچکی افزود: مصرف تنظیم‌کننده‌های رشد مانند سیتوکینین و امینوپورین (BAP ) در رشد گیاهان غرقابی موثر بوده است. محلول‌پاشی BAP همراه با اسید جیبرلیک در نخودفرنگی، گوجه فرنگی و همچنین استفاده از ABA (اسید آبسیزیک) در مواردی زنده ماندن را تا 10 برابر افزایش داده است.
وی تشریح کرد: گوجه‌فرنگی از حساس‌ترین گیاهان نسبت به غرقابی است، ذرت و سبزیجات نیز بسیار حساس هستند. درجه مقاومت به غرقابی برنج، سویا، گندم، جو، کلزا، نخودفرنگی، لوبیا و عدس نیز بالاست.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: در زمین‌هایی که به نحوی سطح آب‌های زیرزمینی بالا است در دنیا ارقام مقاوم به غرقابی تولید شده است. گیاهان غرقاب برای مقاومت معمولا شروع به تولید ریشه‌های نابجا می‌کنند تا با ذخیره هوا در آن از اثرات سوء غرقابی بکاهند.
کوچکی بیان کرد: به طور کلی برای مزارع پس از برداشت محصول و رسیدن خاک به ظرفیت زراعی، هوادهی از طریق شخم، افزایش تقویت خاک از طریق مصرف کودهای نیتروژنه و تقویت بار میکروارگانیسم‌های خاک ضروری است.
انتهای پیام