بزرگنمايي:

پیام خراسان- اقلیم خشک و نیمه خشک خطه خراسان رضوی و تجربیات گذشته همگی حکم می کند که حتی در ترسالی هم مصرف آب را با برنامه مدیریت کنیم تا در زمان خشکسالی کمتر دچار کمبود شویم به همین خاطر است که برنامه ریزی برای تداوم اجرای سامانه های آبیاری نوین در وزارت جهاد کشاورزی همچنان پرقوت در حال انجام است.
آبیاری‌ نوین به معنای آبرسانی به کشتزار و باغ توسط تجهیزات تحت فشار به دو شکل قطره‌ای و بارانی است. بازده آبیاری بارانی تا 70 درصد و آبیاری قطره‌ای تا 95 درصد اعلام شده است به این معنا که با اجرای آبیاری بارانی تا 20 درصد و با آبیاری قطره ای تا پنج درصد آب هدایت شده به زمین کشاورزی تلف می ‌شود.
این در حالی است که در آبیاری به روش سنتی حتی با همه روشهای صرفه جویی بازده آبیاری حداکثر 50 درصد است.
هم اکنون هشت میلیون و 700 هزار هکتار زمین کشاورزی آبی در ایران وجود دارد که تاکنون فقط دو میلیون هکتار آن به سامانه نوین آبیاری مجهز شده است.
خراسان رضوی جزء استانهای برتر کشور در اجرای سامانه های نوین آبیاری است و تجربه 18 سال پیاپی خشکسالی نشان داده است اهمیت اجرای این سامانه ها تا چه حد حیاتی است.
به گفته کارشناسان 90 درصد مصرف آب در خراسان رضوی مربوط به بخش کشاورزی است و همین امر ضرورت مدیریت مصرف آب را در این بخش نشان می دهد.

* ارتباط آبیاری نوین با جلوگیری از مهاجرت
کارشناس مسئول پروژه های سیستمهای آبیاری نوین جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت:اجرای سامانه های نوین آبیاری نه تنها موجب افزایش بهره وری منابع آب و خاک می شود بلکه با جلوگیری از مهاجرت بی رویه روستائیان به حاشیه شهرها تاثیری مثبت در مسائل اجتماعی و زیست محیطی به جا می گذارد.
علی درودی افزود: افزایش بهره وری از دو منبع ارزشمند آب و خاک با ارتقای بازده آبیاری قابل تحقق است و در این راستا دو برنامه اصلی شامل توسعه و اجرای سامانه های نوین آبیاری و عملیات انتقال آب با لوله و نیز اجرای عملیات آب و خاک در سطح مزارع در دستور کار مدیریتهای آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان قرار دارد.
وی اضافه کرد: در هریک از این برنامه های اصلی، فعالیتهای متنوعی مانند مطالعه و اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار اعم از قطره ای و بارانی، کم فشار، انتقال آب با لوله و همچنین تجهیز و نوسازی جاده های بین مزارع انجام می شود.
او ادامه داد: همچنین نوسازی شبکه های فرعی پایاب سدهای مخزنی، احیاء و مرمت قناتها و احداث استخرهای ذخیره آب نیز صورت می گیرد که به خاطر محدودیتهای شدید موجود در میزان آب قابل دسترس، اجرای هریک از این عملیات تاثیر بسیایر در استفاده مطلوب از آب و زمین و پایداری کشاورزی به ویژه در مناطق کم آب دارد.

* خراسان رضوی موفق در اجرا
رئیس اداره آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: این استان در اجرای سامانه نوین آبیاری تا کنون موفقیت فراوانی داشته به طوری که پس از استان فارس، خراسان رضوی رتبه دوم کشور را در این زمینه در اختیار دارد.
مهدی فاطمی افزود: در مجموع 390 هزار هکتار زمین مستعد برای اجرای شیوه های نوین آبیاری در خراسان رضوی وجود دارد.
وی اغلب سامانه های نوین آبیاری را مربوط به کشتهای گندم، سیب زمینی و باغهای پسته و انگور اعلام و بیان کرد: اجرای سامانه های نوین آبیاری در خراسان رضوی به عنوان یکی از اولویتهای مورد نظر در بخش کشاورزی دنبال می شود و اجرای موفق آن آثار و برکات فراوان برای استان داشته است.
رئیس اداره آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: سال گذشته در 12 هزار و 205 هکتار از اراضی کشاورزی سیستمهای آبیاری نوین شامل آبیاری قطره ای و بارانی در استان اجرا شده است.
فاطمی افزود: هم اکنون اجرای این سیستمها در حدود 11 هزار هکتار از اراضی استان در دست اجراست اما هنوز اعتبارات امسال برای این حوزه مشخص نشده است.

* برنامه ششم و ترویج سامانه نوین آبیاری
رئیس اداره آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این که در قالب برنامه ششم توسعه کشور اجرای سامانه های نوین آبیاری در 29 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی استان الزامی شده است گفت: در این راستا طی سال 96 معادل هشت هزار و 30 هکتار و طی سال گذشته 12 هزار و 205 هکتار از زمینهای کشاورزی استان زیر پوشش این سامانه رفته است.
فاطمی افزود: با توجه به برنامه ریزیهای صورت گرفته پیش بینی می شود تا پایان برنامه ششم در صورت تامین به موقع اعتبارات مورد نیاز شاهد اجرای کامل این پوشسامانه نوین آبیاری باشیم.
وی با اشاره به این که میزان صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی با اجرای این سیستمها قابل توجه است ادامه داد: با اجرای هر هکتار آبیاری تحت فشار سالانه به طور میانگین پنج هزار و 600 مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی می شود.
رئیس اداره آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: به ازای اجرای هر کیلومتر خط انتقال آب با لوله نیز حدود 70 هزار مترمکعب صرفه جویی آب در سال محقق می شود.
فاطمی افزود: هم 60 تا 65 درصد آب مورد استفاده در بخش کشاورزی از دسترس خارج و بدون اثرگذاری در حوزه کشت و زرع وارد محیط زیست می شود لذا میانگین بازده آب در بخش کشاورزی سنتی 35 تا 40 درصد است و این در حالی است که میانگین بازده در سامانه های نوین آبیاری 70 تا 90 درصد است بنابراین هدر رفت آب با استفاده از این سامانه به 10 تا حداکثر 30 درصد کاهش می یابد.

* 198 هزار هکتار کشتزار خراسان رضوی به سامانه های نوین آبیاری مجهز شدند
رئیس اداره آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: سامانه های نوین آبیاری بارانی و قطره ای در 198 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی دارای ظرفیت این استان اجرا شده است.
فاطمی افزود: این سامانه های نوین آبیاری از سال 1361 تاکنون در خراسان رضوی به کار گرفته شده است و در صورت تخصیص به موقع اعتبارات تا پایان امسال 20 هزار هکتار مزرعه دیگر نیز در این استان زیر پوشش سامانه نوین آبیاری قرار می گیرد.
وی ادامه داد: به ازای هر یک هکتار اجرای سامانه نوین آبیاری بارانی یا قطره ای به طور متوسط پنج هزار و 600 مترمکعب در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی می شود.