بزرگنمايي:

پیام خراسان - مشهد- هنر قرآنی ریشه در خاک ایران زمین دارد که قوام و دوام آن نیاز به فرهنگ سازی برای شناخت بیشتر و بازارسازی برای تصمیم های درست و حمایتگرانه دارد.
دایره هنرهای قرآنی وسیع است اما همگان دو هنر شاخص آن را خوشنویسی و تذهیب می دانند که می توان از طریق آنها، کلام پروردگار را کتابت کرد و آن را به زیور طبع آراست.
خوشنویسی نشانه ای بارز از طبع و سلیقه زیبایی شناختی ایرانیان است که بی تردید زیباترین و ظریف ترین هنر در بین هنرهای اسلامی است و بسیاری غیرمسلمانان نیز آن را ستوده اند.
تذهیب مجموعه ‌ای از نقش‌ ها و علائم زیبا و بدیع است، نقاشان از این نقوش منظم برای هرچه زیباتر کردن کتاب ‌های مذهبی و تاریخی و فرهنگی بهره گرفته و به نوعی آن را طلاکاری و زراندود می کنند.
اما نقش گل و مرغ آشناترین سبک در نگارگری ایرانی است و همان طور که از نامش پیداست از دو عنصر شاخص گُل و مرغ که یکی نماد موهبت الهی و دیگری تجلی ظرافت و لطافت آفریدگار است، تشکیل می شود.
حال آنچه در قرآن کریم بیش از سایر هنرها به چشم می خورد همان خوشنویسی، تذهیب و گل و مرغ است که کلام پروردگار را زیباتر کرده و به جان می نشاند اما در پس این هنر، هنرمندانی چیره دست هستند که برای قوام و دوام این هنر دل می سوزانند و چشم امید به دستان یاریگر حمایتگران و هنردوستان دارند.
خراسان رضوی مهد قرآن و هنرهای قرآنی است و سالهاست که این دیار به سبب وجود مضجع شریف ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا (ع) مرکز توجه اندیشمندان و هنرمندان قرآنی قرار گرفته و از جهات مختلف به قطب قرآنی کشور تبدیل شده است.
این سرزمین میراث دار گذشتگان در هنر و فرهنگ اسلامی است و امروز تجلی هنرهای قرآنی آن را می توان در کلام الله مجید، معماری اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی و نمایشگاه های قرآنی مشاهده کرد اما انتظار هنرمندان از سرزمین حضرت علی بن موسی الرضا (ع) و مظهر پروردگار متعال بیش از اینهاست.
* خوشنویسی، هنر اصیل قرآنی در معرض کم توجهی ها
یکی از خوشنویسان خراسانی و یکی از مدیران انجمن خوشنویسان ایران در مشهد در این باره گفت: از صدر اسلام تاکنون، کتابت معرف و مبین کلمات الهی بوده است و از زمان نزول قرآن کریم خوشنویسان برای کتابت کلام پروردگار وجود داشته اند.
حسین قائمی افزود: قدمت هنر خوشنویسی و ارتباط مستقیم آن با قرآن کریم، اهمیت این هنر را برای ایران اسلامی دوچندان می کند و طی 14 قرن گذشته تاکنون هنر خوشنویسی به واسطه هنرمندان مسلمان قوام بسیار یافته است.
وی اظهار داشت: خوشنویسی هنر پاک و مقدس است و هیچ مورد غیراخلاقی نداشته و کاملا با آیات قرآن و روایات و احادیث ائمه معصومین (ع) عجین شده است.
وی گفت: تقدس، ارزش و قدمت خوشنویسی، این هنر را نسبت به سایر هنرها در جایگاه بالاتری قرار می دهد و ایرانیان نیز در این عرصه در میان سایر کشورهای اسلامی خوش درخشیده و در جشنواره ها عناوین برتر را از آن خود کرده اند.
عضو انجمن خوشنویسان ایران در مشهد افزود: خوشنویسی آنقدر جذابیت دارد که باعث مسلمان شدن برخی افراد شده لذا باید چنین هنری با چنین ظرفیت هایی را بیشتر مورد توجه قرار داد.
وی اظهار داشت: خوشنویسی در برنامه های متولیان فرهنگی جای ویژه ای ندارد، اگر فضایی در رسانه صدا و سیما یا فضای فیزیکی دیگری فراهم شود تا هنر خوشنویسی آموزش و ترویج داده شود، ظرفیت های این هنر بیش از گذشته متجلی شده و رشد می یابد.
وی با بیان اینکه جوانان بسیاری راغب به یادگیری هنر خوشنویسی هستند، گفت: پیشتر متوسط سنی شرکت کنندگان در آزمون های انجمن هنرهای خوشنویسی ایران 40 تا 45 سال بود اما اکنون این میزان به 20 تا 25 سال رسیده است.
قائمی ادامه داد: برنامه ریزان حوزه فرهنگی نتوانسته اند برای پاسخگویی به نیاز علاقه مندان هنر خوشنویسی چاره ای بیاندیشند و این هنر در برنامه های معارفی که از رسانه های مختلف پخش می شود، جای زیاد ندارد.
این هنرمند خوشنویسی افزود: توان اقتصادی مردم کاهش یافته است، از سوی دیگر دستگاه های اجرایی که ملزم به هزینه یک درصد از اعتبارات عمرانی سالانه خود برای هنر هستند، به تکلیف خود عمل نمی کنند.
وی خواستار حمایت متولیان و تبلیغ آثار هنری خوشنویسان در نگارخانه ها شد و اظهار داشت: اگر مسئولان دستگاه های اجرایی از هر خوشنویس پنج اثر خریداری کرده و او را متعهد سازند که تعدادی از آثار خود را با قیمت کمتر به مردم بفروشد، اقتصاد هنر در این رشته تقویت می شود.
مدیر امور مالی انجمن خوشنویسان ایران در مشهد گفت: در این انجمن 25 نفر مدرک استادی، 60 تا 80 نفر مدرک فوق ممتاز و 350 تا 400 نفر مدرک ممتاز دارند.
وی افزود: سالانه 1200 نفر برای آموزش به انجمن خوشنویسان ایران شاخه خراسان رضوی مراجعه می کنند و علاوه بر 14 شعبه انجمن در مشهد، 14 شعبه نیز در شیروان، سبزوار، قوچان، گلبهار، تربت جام، تربت حیدریه، فریمان و گناباد فعالیت دارند.
* تذهیب، هنر ملی اما در ورطه بی مهری ها
یکی از هنرمندان برجسته تذهیب و گل و مرغ در خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: مسئولان هنر باید خود هنرمند باشند که دغدغه های هنرمندان را درک کنند اما مدیران اغلب هنرمند نیستند و برای حوزه هنر تصمیم می گیرند.
رضا مهدوی افزود: بودجه ای که دولت برای هنر اختصاص می دهد، قابل توجه نیست در حالی که در کشورهای پیشرفته گردش مالی هنر با درآمد نفتی ایران برابری می کند.
وی اظهار داشت: هنرهای قرآنی از جمله تذهیب و گل و مرغ از هنرهایی است که با چنگ و دندان حفظ شده و کاملا ملی و ایرانی است اما در کشور ما هنر تذهیب و گل و مرغ را زیرخاکی می دانند و عمده مردم شناختی از این هنر ندارند.
وی گفت: در کشورهای دیگر هنر ملی خود را به عرش می رسانند اما در ایران که مهد هنرهای ملی است، از هنر خود دوری می کنند و به هنرمندان بهایی داده نمی شود.
مهدوی افزود: تاکنون آموزش عمومی برای هنرهای ملی مانند تذهیب و گل و مرغ بسیار ضعیف بوده است، در طول هفته دو یا سه ساعت را به آموزش هنر برای دانش آموزان اختصاص می دهند که معلم نمی داند در این دو ساعت چه آموزش بدهد.
وی ادامه داد: این در حالی است که در کشورهای دیگر هنر را نقطه شروع جریان زندگی می دانند و با هنر همه چیز را به گردش درمی آورند، کلاس های هنر برای بچه ها از سنین کودکی تا دانشجویان در موزه ها برگزار می شود، آنان پای تابلوها می ایستند و به همراه آموزش های معلم و الهام از اثر، هنر را یاد می گیرند.
مهدوی اظهار داشت: با وجود اینکه ایران کشور اسلامی است و هنرمندان برجسته در هنرهای قرآنی مانند خوشنویسی، تذهیب و نگارگری دارد اما موزه ای برای این بخش ساخته نشده است.
وی گفت: آثار هنرهای قرآنی هنرمندان ایرانی از چنان تبحر و زیبایی برخوردار است که فقط جای آنها در موزه است و بس.
وی افزود: باید موزه هنرهای معاصر برای هنرهای فاخر ایجاد شود تا آثار هنرمندان با قیمت های مناسب خریداری گردد و مشکلات معیشتی آنان حل شود.
این هنرمند عرصه نگارگری اظهار داشت: شهرداری در هر محله اقدام به راه اندازی بوستان می کند اما راه اندازی یک آتلیه کوچک برای هنرمندان این عرصه را جزو وظایف خود نمی داند.
مهدوی گفت: خیلی از هنرمندان استعدادهای خود را در مواجهه با هنر کشف کردند زیرا زمینه کشف استعدادها برای هنرهای مختلف فراهم نشده است، مشهد از جمله شهرهایی که ظرفیت فوق العاده برای هنرهای قرآنی دارد اما کسی این استعدادها و ظرفیت ها را نمی شناسد.
وی با اشاره به وجود نگارخانه ها به عنوان محلی برای نمایش و فروش آثار هنری افزود: نگارخانه ها باید در بهترین نقاط شهر راه اندازی شوند یا در کنار فرهنگسراها مستقر گردند.
وی مهمترین عامل عدم حمایت از هنرهای قرآنی را فقر فرهنگی دانست و اظهار داشت: روزهای تعطیل مردم در مقابل سالن های غذاخوری صف می بندند، آیا ارزش یک اثر هنری به اندازه یک وعده غذایی هم نیست؟
مهدوی گفت: قشر متمول جامعه از هنر حمایت نمی کند در حالی که حمایت آنها می تواند جامعه را به سوی تقویت هنر و هنرمندان سوق دهد.
* حمایت های موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی
موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی به عنوان یک نهاد غیردولتی برای حمایت از هنر و هنرمندان عرصه قرآنی اقدام به راه اندازی نگارخانه رضوان، مکتب رضوان برای آموزش هنر و برگزاری جشنواره هایی مانند دوسالانه تذهیب کرده است.
مدیر مجموعه هنری رضوان این موسسه به خبرنگار ایرنا گفت: کلاس های آموزشی تذهیب و گل و مرغ و انواع خط و خوشنویسی در مکتب رضوان برگزار می شود و تاکنون هنرجویان این دوره ها موفق به کسب رتبه های بسیار در عرصه ملی و بین المللی شده اند.
ماندانا یمینی افزود: یکی از سرفصل های اصلی کار در نگارخانه رضوان معرفی آثار هنرمندان در عرصه هنرهای قرآنی است که از طریق ارائه آثار خود در این نگارخانه ضمن معرفی هنر، زمینه فروش آن را نیز فراهم می کند.
وی اظهار داشت: مجموعه هنری رضوان هم واسطه ای بین هنرمند و خریدار یا سفارش دهنده است و هم اینکه خود سفارش کار به هنرمند می دهد، که هر دو این اقدام در راستای حمایت از هنرمندان قرآنی است.
وی گفت: تاکنون 6 دوره از دوسالانه ملی تذهیب های قرآنی توسط موسسه آفرینش های هنری برگزار شده که بسیار مورد استقبال هنرمندان قرار گرفته است و در پایان هر دوره کتابی از هنرمندان شرکت کننده تهیه و آثار آنان در قالب نمایشگاه در معرض دید عموم قرار گرفته است.
* توجه به اقتصاد هنر، رویکرد اصلی دولت
معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هنرهای قرآنی در این استان را می توان در قالب خوشنویسی، تذهیب و گل و مرغ و تصویرسازی کتاب تعریف کرد.
محمد رضا محمدی افزود: خراسان رضوی در حوزه مفاهیم قرآنی ، تلاوت قرآن و هنرهای قرآنی قطب کشور است و تاکنون آثار هنرمندان قرآنی در قالب برگزاری ورک شاپ ها، نمایشگاه ها، نگارخانه ها و آموزش هنر از طریق راه اندازی آموزشگاه های آزاد هنری مورد حمایت قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: استادان برجسته و بنام در حوزه هنرهای قرآنی خراسان رضوی شناسایی شده و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس قانون و از طریق راه اندازی صندوق های حمایتی اقداماتی برای حمایت از آنان انجام داده است.
وی گفت: توجه به اقتصاد هنر رویکرد اصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است تا بستر فروش آثار هنری هنرمندان را فراهم کند و از این طریق گردش مالی در هنر اتفاق افتاده و مشکلات معیشتی هنرمندان حل شود.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: راه اندازی نگارخانه و آموزشگاه های تخصصی در حوزه هنرهای قرآنی، معرفی آثار هنری قرآنی به عنوان سوغات مشهد از جمله اقداماتی است که می تواند اقتصاد هنر را تقویت کند.
محمدی با اشاره به فعالیت 50 نگارخانه دولتی و بخش خصوصی در خراسان رضوی اظهار داشت: نگارخانه ها در مشهد دولتی، نیمه دولتی یا خصوصی هستند اما نگارخانه های برخی شهرستان ها در مجتمع های فرهنگی – هنری آنها قرار دارند و برخی شهرستان های استان نیز نگارخانه ندارند.
وی گفت: ظرفیت هنر و هنرمندان بویژه در عرصه قرآنی در خراسان رضوی بسیار است لذا در تلاش هستیم با همکاری بخش خصوصی هر شهرستان حداقل یک نگارخانه داشته باشد.
وی افزود: در صدد هستیم از ظرفیت آژانس های مسافرتی و هتل ها برای تقویت نگارخانه ها بهره بگیریم به نحوی که نگارخانه گردی جزو برنامه های گردشگران در سفر به مشهد قرار گیرد تا از این طریق آثار هنری به فروش رفته و چرخه اقتصادی در نگارخانه ایجاد شود.
محمدی ادامه داد: به دلیل افزایش هزینه های جاری، ریسک سرمایه گذاری برای راه اندازی نگارخانه زیاد است و سرمایه گذاران تمایل کمتری به سرمایه گذاری در این بخش دارند، لذا باید حمایت های مالی را در این زمینه افزایش داد تا بخش خصوصی ترغیب شود.
وی اظهار داشت: اگر بتوانیم اقتصاد فرهنگ و هنر را توسعه دهیم، بخش خصوصی نیز در زمینه راه اندازی نگارخانه و فروش آثار هنری ترغیب خواهد شد.
وی گفت: براساس قانون سازمانها موظف هستند نیم درصد از اعتبارات عمرانی سالانه خود را به امور فرهنگی و هنر اختصاص دهند اما با توجه به وضعیت اقتصادی، اعتبارات سازمانها پاسخگوی هزینه های اصلی آنان نیز نیست.
7489 / 6053