بزرگنمايي:

پیام خراسان -

رئیس دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به مشکلات بودجه‌ای دانشگاه و رکود تعاملات علمی با کشورهای غربی و منطقه به دلیل تحریم گفت: سال تحصیلی سختی پیش رو داریم.
دکتر محمد کافی در گفت‌وگو با ایسنا-‌منطقه خراسان، اظهار کرد: با توجه به شرایط خاصی که کشور دارد، وضعیت نگران‌کننده است. در سال جاری به دلیل موقعیتی که کشور با آن مواجه شد، به ویژه تنگناها، مسائل اقتصادی و مشکلات تحریم، اولویت‌های دانشگاه عمدتا از توجه به پژوهش و توجه بیشتر به حوزه حرکت در مرزهای دانش به سمت اداره دانشگاه و مسائل روزمره آن سوق پیدا کرده است.
وی افزود: در حال حاضر نگرانی ما پرداخت به موقع حقوق و دستمزد همکاران، تغذیه، اسکان و ایاب و ذهاب دانشجویان و تامین منابع مالی لازم برای این حرکت‌ها است، در صورتی که در سال‌های گذشته این پیش‌فرض وجود داشت که این مسائل حل شده و به سمت اعتلای دانشگاه و جایگاه آن حرکت می‌کردیم. امسال این فرق بزرگ با سال گذشته وجود دارد. تاکنون حداکثر 81 درصد بودجه دانشگاه تحقق پیدا کرده، اگر حتی با این روند نیز پیش برویم، بیش از 80 درصد بودجه دانشگاه محقق نخواهد شد، یعنی دست ما برای انجام کارهای بزرگ بسته است.
کافی ادامه داد: حدود 75 درصد بودجه ما حقوق استادان، کارکنان و دستمزد است زیرا تعداد زیادی شرکت خدماتی داریم که نیروی رسمی ما نیستند اما حقوقشان را ما می‌دهیم، کار دانشجویی نیز جزو این دستمزد است. از 25 درصد باقی‌مانده معمولا حدود 10 درصد هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر مانند انرژی، آب، برق و گاز است و در اصل می‌توانیم روی 15 درصد بودجه دانشگاه مانور دهیم و برنامه دانشگاه و تحقق آن منوط به تحقق این 15 درصد بوده که آن را براساس برنامه توزیع می‌کنیم. هر واحد یا معاونتی که بیشتر در جهت تحقق سند راهبردی دانشگاه حرکت می‌کند، می‌تواند بیشتر از این بودجه استفاده نماید.
تعاملات علمی ما با کشورهای غربی و منطقه دچار رکود شده است
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه «به دلیل مشکلات تحریم و حوزه‌های سیاسی کشور، بسیاری از تعاملات علمی با کشورهای غربی و حتی منطقه دچار رکود شده است»، عنوان کرد: به دلیل این مشکل، مقالات همکاران ما در نشریه‌ها به دلیل تحریم رد می‌شود که برای ما نگران‌کننده است زیرا چه بخواهیم و چه نخواهیم تمام نشریات نمی‌توانند آزادانه برخورد کنند و برخی نشریات به دلیل وابستگیها یا ملاحظاتی که دارند، مقالات دانشجویان و استادان ما را چاپ نمی‌کنند. همچنین مواد شیمیایی که برای انجام آزمایشات لازم است ونیز تامین قطعات دستگاه‌ها با مشکل مواجه شده است.
سال تحصیلی سختی پیش رو داریم
وی اضافه کرد: این موارد ما را به شدت نگران کرده که سال تحصیلی بسیار سختی پیش رو داشته باشیم. از طرف دیگر خصلت ایرانی‌ها این است که می‌توانند با هر شرایطی خود را تطبیق دهند که این خصلت در مدیران دانشگاه نیز وجود دارد و تلاش ما بر این است تا جایی که امکان دارد از ظرفیت‌های بالفعل خود استفاده کرده و در هزینه‌هایی که به کیفیت آسیب نمی‌زند، صرفه‌جویی کنیم. تلاش می‌کنیم تا برخی از برنامه‌هایی که می‌تواند بدون خدشه بر اجرای سند راهبردی دانشگاه حذف شود را حذف نماییم که این حذف شدن‌ها در حوزه‌های مربوط به دانشجویان نخواهد بود.
کافی خاطرنشان کرد: برای ما مهم است که دانشجو احساس نکند دانشگاه در مضیقه است و تلاش کنیم که زندگی علمی خود را در رفاه نسبی طی کنند. ما به شورای صنفی دانشجویان نیز گفتیم که دانشگاه را مانند خانواده خود فرض کنند، همان‌طور که اکنون در خانواده مشکلات مالی باعث می‌شود که در تغذیه و نحوه زندگی تغییراتی ایجاد شود تا خانواده مدیریت شود، در دانشگاه نیز مجبوریم تغییراتی ایجاد کنیم اما تا آنجا که امکان دارد دانشگاه تلاش خواهد کرد مشکل دانشجویان حل شود و مشکلی نداشته باشند.
رتبه سوم دانشگاه فردوسی در بین دانشگاه‌های جامع کشور
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه «دانشگاه در جهت تحقق سند راهبردی خود موفق بوده است»، تصریح کرد: ما امسال در رتبه‌بندی شانگهای که یکی از معتبرترین رتبه‌بندی‌های علمی است و برای کشورهای منطقه به ویژه عراق که برای ما دانشجو می‌فرستد، این رتبه‌بندی اهمیت دارد، جهش بسیار خوبی داشتیم و به رتبه 601 تا 700 رسیدیم، در حالی که برخی سال‌ها جزو هزار دانشگاه اول هم نبودیم. در بین تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی و غیر پزشکی کشور و دانشگاه‌های جامع رتبه ششم را کسب کرده و بین دانشگاه‌های جامع کشور بعد از دانشگاه تهران و تربیت مدرس رتبه سوم را داریم.
وی افزود: من همیشه بیان کردم که دانشگاه تربیت مدرس از دید ما دانشگاه جامعی نیست زیرا مقطع کارشناسی ندارد؛ به همین دلیل هزینه‌های آن صرفا صرف تحصیلات تکمیلی می‌شود، بنابراین اگر دانشگاه تربیت مدرس را دانشگاه جامع فرض نکنیم، بعد از تهران بزر‌گترین دانشگاه هستیم. اکنون با اقتدار اعلام می‌کنم که در بین دانشگاه‌های شهرستانی معتبرترین دانشگاه شهرستانی کشور هستیم که این موضوع افتخاری برای خراسان، مشهد و دانشگاه فردوسی است.
تمرکز ما بر رتبه‌بندی‌های شانگهای، تایمز و لایدن است
کافی ادامه داد: اکنون در دنیا تعداد نظام‌های رتبه‌بندی زیادی وجود دارد و روزبه‌روز نیز بیشتر می‌شود. در کشور پایگاه استنادی جهان اسلام نیز نظام رتبه‌بندی ایجاد کرده و دانشگاه‌های کشور را رتبه‌بندی می‌کنند اما در سطح بین‌المللی در سند راهبردی خود نظام رتبه‌بندی لایدن که وابسته به یکی از دانشگاه‌های هلند است را برای رتبه‌بندی انتخاب کردیم و جایگاه ما در آن نظام 470 است. طبق چشم‌اندازمان، ما باید تا سال 1400 به زیر رتبه 50 برسیم. ملاک‌های رتبه‌بندی‌ها در هر نظامی با هم فرق می‌کند، بنابراین ما در پژوهش و فناوری که نظام لایدن مطابق با آن بوده، بسیار موفق بودیم و رتبه ما بالا رفته است.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: جایگاه ما در رتبه‌بندی تایمز در انگلیس نیز معمولا بین800 تا 1000 است. رتبه‌بندی‌های دیگری نیز وجود دارد که کمتر مطرح هستند و ما نیز کمتر به آن‌ها می‌پردازیم زیرا مشمول آن رتبه‌بندی‌ها نمی‌شویم، به این دلیل که برای برخی داشتن چند نوبلیست مهم بوده که ما خود را در آن سطح نمی‌بینیم و شهرت نیز برای برخی مطرح است. ممکن است دانشگاه‌های ما موفقیت‌های زیادی داشته باشند اما به دلیل شرایط خاص سیاسی این موفقیت‌ها به دنیا منعکس نمی‌شود، بنابراین ما این رتبه‌بندی‌ها را حذف کردیم و عمده تمرکز ما بر رتبه‌بندی‌های شانگهای، تایمز و لایدن است.
دانشجویان نوبت دوم و بین‌الملل نقش مهمی در درآمد اختصاصی دانشگاه دارند
وی با بیان اینکه «بخشی از بودجه دانشگاه از منابع عمومی دولت و بخشی از درآمد اختصاصی دانشگاه تامین می‌شود»، عنوان کرد: به طور مثال در سال جاری حدود 100 میلیارد تومان از بودجه را باید خودمان تامین کنیم که این یک تکلیف بوده و حدود 25 درصد بودجه دانشگاه را شامل می‌شود. اگر بخواهیم بر اساس برنامه ششم توسعه حرکت کنیم تا پایان این برنامه باید این بودجه را به 50 درصد برسانیم. هنوز بخش زیادی از درآمدهای دانشگاه از طریق خدمات آموزشی تامین می‌شود. دانشجویان نوبت دوم و به ویژه بین‌الملل نقش مهمی در درآمد اختصاصی ما دارند زیرا این دانشجویان عمدتا شهریه‌پرداز هستند.
کافی بیان کرد: به‌جز این در حوزه پژوهش و فناوری نیز تمام قراردادهای پژوهشی برای دانشگاه درآمد محسوب می‌شوند. ظرفیت مازاد واحدهای دانشگاه که نقش اصلی آن‌ها آموزشی و پژوهشی است، به تولید بیشتر و درآمد اختصاص پیدا می‌کند، به عنوان مثال واحد دامپروری داریم که در جهت آموزش و پژوهش استفاده می‌شوند اما تلاش کردیم که به صورت اقتصادی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. این موارد درآمدهای اصلی دانشگاه هستند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: اولویت اول ما آموزش و مهارت‌افزایی دانشجویان است. به طور مثال در گذشته دانشجوی تربیت‌بدنی ما نمی‌دانست که می‌تواند از درس فیزیولوژی ورزشی کارآفرینی کند، ما یک نمونه کارآفرینی در این زمینه در دانشگاه ایجاد کردیم تا بگوییم روش کار چگونه است. کلینیک‌های مشاوره و حقوقی نیز جزو برنامه‌هایی بوده که برای دانشگاه دومنظوره هستند. یکی اینکه از ظرفیت مازاد استادان استفاده می‌کنیم تا بتوانند وقت آزاد خود را آنجا صرف کنند و برای استادان و دانشجویان درآمدزایی می‌شود و از همه مهم‌تر مهارت‌افزایی صورت می‌گیرد.
تحریم صنعت ما را دچار آسیب کرده است
وی با اشاره به اینکه «وضعیت تحریم، صنعت ما را دچار آسیب کرده زیرا صنعت ما وابسته بوده و مستقل نیست»، تصریح کرد: اکنون تاحدودی برخی شرکت‌هایی که فعالیت می‌کنند و روی پا هستند، به دانشگاه نزدیک شدند و با هم تلاش می‌کنیم تا مشکلات فنی آن‌ها را برطرف نماییم. شرکت‌هایی نیز هستند که در این شرایط در حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل قرار گرفتند و عملا نمی‌توانند وارد صحنه شوند.
کافی افزود: هر واحد اقتصادی و صنعتی که دچار مضیقه اقتصادی و محدودیت منابع شود، اولین بخشی که حذف می‌کند آرندی یا تحقیق و توسعه است، بنابراین تحقیق و توسعه در شرایطی برای واحدهای صنعتی مهم بوده که وضع اقتصای آن‌ خوب باشد و چون وضعشان مناسب نیست تلاش می‌کنند با همان تکنولوژی و وضعیت موجود کار کنند.
حداقل با 15 درصد صنایع تعامل ایجاد کردیم
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد گفت: نقش‌آفرینی ما در حوزه کسب و کار و صنعت نسبت به یک دهه قبل بسیار بیشتر شده اما به نسبت توانمندی‌هایی که داریم و ظرفیتی که در استان وجود دارد، هنوز فاصله زیادی با ایده‌آل‌ها داریم. حدود 6 هزار واحد صنعتی کوچک و بزرگ در استان وجود دارد، یک باشگاه دانشجویی صنعت، معدن و تجارت در دانشگاه مهندسی ایجاد شده که براساس آمار آنها از هزار واحد صنعتی بازدید کرده و با آن‌ها مراوده داریم، اگر به همین آمار اکتفا کنیم، توانستیم حداقل با 15 درصد صنایع تعامل ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: ما در این واحدهای نوآوری خود در دانشگاه شرکت‌های بزرگ را مستقر کردیم، بسیاری از شرکت‌ها در دانشگاه دفتر دارند، باشگاه‌هایی نیز وجود دارد که یک مورد آن باشگاه فرانگران نوین بوده که 100 شرکت معروف مشهد عضو آن هستند، در دانشگاه مستقر شدند و دفتر دارند که با این تعامل تکنولوژی عرضه شده و آن‌ها می‌توانند حمایت کنند.
کافی بیان کرد: باید قبول کنیم که جامعه ما هنوز نابهنجاری دارد، منابع خود را به صورت متعادل مصرف نمی‌کنیم و مشکلات عدیده‌ای در این زمینه داریم اما راهی نداریم جز اینکه به توانمندی‌های داخلی تکیه کنیم. در این جهت 13 دانشگاه برتر کشور با یکدیگر اجلاس برگزار و تلاش کردیم در سطح کلان و ملی در حوزه اقتصاد، پولی و بانکی و مشکلاتی چون سیل و بلایای طبیعی، ظرفیت‌های خود را روی هم گذاشته و به دولت و کشور کمک کنیم.
نقش‌آفرینی دانشگاه در مشکلات استان
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: در سطح استان نیز روی مسائل اصلی نقش‌آفرینی می‌کنیم. در حوزه آب که مهم‌ترین مشکل استان است با کمک استانداری، وزارت نیرو و سازمان‌های مردم‌نهاد، مدلی پیشنهاد کردیم و این مدل توسط وزارت نیرو و استاندار در روز عید فطر به تصویب رسید و رونمایی شد. متولی و ناظر اصلی این کار دانشگاه بوده و مزیت دانشگاه نیز این است که به نسبت سازمان‌های دیگر که با یک مدیر کل ممکن است بسیاری موارد تغییر کند، سیاست‌ها ثابت‌تر و منافع شخصی کمتر است.
وی خاطرنشان کرد: اکنون دانشگاه در کنار این قضیه، وارد بحث زیارتی و گردشگری شده و به شهرداری و استانداری پیشنهاد دادیم که مطابق همان بحث آب به این موضوعات نیز وارد شویم. در موضوع حاشیه‌نشینی نیز ورود پیدا کردیم، بنابراین اینگونه نیز در سطح جامعه نقش‌آفرینی می‌کنیم.
کافی در خصوص اجلاس روسای دانشگاه‌های کشور در مورد نقش‌آفرینی دانشگاه در دوران تحریم، عنوان کرد: به صورت ویژه وظیفه خاصی از طرف آن اجلاس به ما داده نشده اما در اکثر کارگروه‌ها به طور مثال در کارگروه سیلاب فروردین ماه، همکاران ما به صورت ویژه حضور دارند، همچنین در کمیسیون‌های پولی، بانکی و اقتصادی نیز حاضر هستند. کمیسیون خاصی به مشهد واگذار نشده اما در حوزه محیط زیست با توجه به ظرفیت‌هایی موجود و ظرفیت مسائل زیست محیطی، در سطح کشور پیشنهاد دادیم و طرح آن را آماده می‌کنیم تا این بخش را نیز به عهده بگیریم.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص نقش دانشگاه در پروژه ارتفاعات جنوبی، گفت: ما دو جلسه در استانداری و شهرداری داشتیم. قرار است که دانشگاه نقش نظارتی خود را اعمال کند زیرا کمربند جنوبی پروژه بزرگی بوده و نیاز به مطالعات عمیقی دارد. باید مشاوری گرفته شود و دانشگاه نیز نظارت کند، البته واحدهایی از دانشگاه اعلام آمادگی کردند که نقش مشاور را بازی کنند. دانشگاه منابع طبیعی ما نیز در این زمینه آمادگی داشته که البه بستگی به تصمیم شهرداری دارد که کار را به دانشگاه واگذار کند یا به مشاور اما در هر حال نظارت زیست محیطی آن بخش بر عهده دانشگاه فردوسی و اداره محیط زیست خواهد بود.
کافی در خصوص موضوع تبدیل دوره پژوهش‌محور به آموزش‌محور در دوره کارشناسی ارشد، گفت: این موضوع از ابتدا مورد اعتراض دانشگاه‌های بزرگ کشور از جمله فردوسی بود. ما اعتقاد داریم رسالت دوره کارشناسی ارشد این است که تحقیق و پژوهش انجام دهد، بنابراین چنین دوره‌ها و روالی دیگر در دانشگاه فردوسی مشهد وجود ندارد. از سال گذشته یا ماقبل آن دیگر دانشجوی تبدیلی نداریم.