بزرگنمايي:

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی دیوید بوهم دیالوگ را فرایندی می‌داند که در ارتباط خود با خود یا با افراد دیگر یا محیط او شکل می‌گیرد و هیچ هدفی را دنبال نمی‌کند.

معنای گفت‌وگو در کاربرد جدید آن، نتیجه شماری از تحولات در دیدگاه‌های معرفت‌شناسانه انسان مدرن است (خانیکی، 1383: 92). گفت‌وگو با مفاهیم مشابه نظیر ارتباط، صحبت، مذاکره، مکالمه، گپ‌زدن و مجادله اساسا تفاوت دارد (همان. 93). گفت‌وگو اگرچه پدیده‌ای از جنس سخن، کلام و گفتار است، اما به یقین وجه ممتازی در میان انواع سخن و گفتار دارد. (همان. 90).
گفت‌وگو هیچ هدفی را دنبال نمی‌کند...
دیوید بوهم دیالوگ را -در معنای حقیقی خود- فرایندی می‌داند که در ارتباط خود با خود یا با افراد دیگر یا محیط او شکل می‌گیرد، هیچ هدفی را دنبال نمی‌کند، اما نتیجه‌ای به بار می‌آورد که حاصل آن درک و فهم تازه برای کسانی است که در جریان این فرایند قرار می‌گیرند. گفت‌وگو جریانی از معنی است که در جمع ما، در بین ما و در درون ما جاری می‌شود (خانیکی، 1383: 93). گفت‌وگو به عنوان یک برساخته بشری دارای توان مناسب برای ایجاد دگرگونی در جهان واقعی است. (همان. 95).
مشارکت در دیالوگ «بازی‌کردن با هم» است نه «بازی در برابر هم»
دیالوگ چیزی بیشتر از شرکت معمولی در یک بازی است که طرفین در مقابل هم قرار می‌گیرند. مشارکت در دیالوگ «بازی‌کردن با هم» است نه «بازی در برابر هم». در جریان یک دیالوگ هر کسی که مشارکت داشته باشد برنده محسوب می‌شود (همان).
برداشت از مفهوم «گفت‌وگو» به مثابه یک رفتار اجتماعی-فرهنگی پیشاپیش منسجم و معنی‌دار و دارای پی‌آمدهای قابل پیش‌بینی و لزوماً مثبت، حاصل نوعی سطحی‌نگری است که علوم اجتماعی و به‌ویژه انسان‌شناسی تلاش می‌کنند از آن فاصله بگیرند. با این وصف، نباید این امر را به صورتی معکوس و بازهم در قالبی ساده‌انگارانه به نفی یا تردید در اهمیت گفت‌وگو به مثابه یک امر ضروری در جامعه تلقی کرد. برای رهایی از این دوراهی عبث، یکی از راه‌ها استفاده از مفهوم مبادله به منظور ساختن یک الگوی نظری برای درک و تحلیل مفهوم گفت‌وگوست. (فکوهی، 1383: 54).
گفت‌وگو محصول توجه آدمی به این نکته است که «نمی‌داند»
خانیکی به نقل از شرف می‌گوید: «سخن گفتن، گفتگو و مباحثه، هنر اصلی یونانیان بود. یونانیان مردمانی پرسخن و پرگو بودند. واژه‌ها برای ایشان تاثیر جادویی داشت و هنر سخنوری در یونان باستان، یکی از مهم‌ترین هنرها به‌شمار می‌رفت» (خانیکی، 1383: 91).
قرآن کریم، که معجزه گفتار و کلام است، سندی روشن در ابتنای فرهنگ اسلامی بر گفتگوست. دوزخیان و اهل عذاب آنان‌اند که از نعمت «شنیدن» حقایق و خردورزیدن محروم بوده‌اند (همان).
سقراط پدر گفت‌وگو این فرایند را از آن لحظه ممکن می‌دانست که انسان به جهل خویش وقوف یابد. گفت‌وگو از نظر سقراط محصول توجه آدمی به این نکته است که «نمی‌داند». همین معرفت یعنی«علم به جهل» محرکی برای رشد معرفت فردی از طریق گفت‌وگو با دیگران می‌شود و به دیگران نیز کمک می‌کند تا در مسیر بسط معرفت قرار گیرند. این طرز تلقی سقراطی در جهان مدرن وضوح و قدرت بیشتری یافته است، به طوری که امروز پیشرفت در معرفت را متکی به نقادی‌ها و ارزیابی‌های مستمر می‌دانند (همان. 92).
گفت‌وگو می‌تواند بذرهای اندیشه‌های نو را در اذهان بکارد
گفت‌وگو در مقام روش یا ابزار، به تنهایی می‌‎تواند برای دستیابی به هدف یا اهداف معینی مورد استفاده قرار گیرد و در عین حال می‌تواند بذرهای اندیشه‌های نو را در اذهان بکارد (خانیکی، 1383: 96).
آنچه که روشن است، گفت‌وگو، همواره در تاریخ بشری وجود داشته و کشور- ملت‌هایی که از منطق مسلط در روابط بین‌الملل بهره‌مند بودند، هیچ‌گاه از گفت‌وگو ابایی نداشتند؛ ضمن‌اینکه ابزارهای نوین اطلاع‌رسانی، زمینه‌ی انجام گفت‌وگو را تسهیل نموده‌اند، به گونه‌ای که همین ابزارهای نوین گفت‌وگو، روابط فراملی خارج از کنترل دولت‌ها را پدید آورده‌اند. ابزارهای گفت‌وگو به قرار ذیل مورد توجه‌اند:
نوشتاری: روزنامه، هفته‌نامه، ماهنامه، فصل‌نامه، سالنامه، ایمیل، وبلاگ و سای(چاپی، الکترونیکی، اینترنتی)؛
شنیداری: رادیو، تلفن و موبایل(ماهواره‌ای، کابلی و فیبر نوری)؛
دیداری: تلوزیون، یوتیوب، مولتی مدیا، اسکایپ و...(ماهواره‌ای، رادار، اینترنتی)؛
شبکه‌های مجازی و شبکه‌های سازمانی. (ذاکریان، 1393: 59).
هر گفتمانی که از منطق برتری برخوردار باشد، دیدگاه و اندیشه‎های خود را به پیش می‌برد. (همان. 60).
گفت‌وگو را نمی‌توان امری از پیش داده شده تلقی کرد
خانیکی به نقل از پایا اشاره می‌کند: گفت‌وگو مفهومی بر ساخته آدمی است، از این‌رو نمی‌توان آن را امری از پیش‌داده شده تلقی کرد. حتی می‌توان گفت نظیر دیگر برساخته‌های اجتماعی بشر، دارای ذات و گوهر ثابتی نیست، بلکه بیشتر کارکردهایی دارد که به وسیله کنشگران اجتماعی به آن اسناد داده شده یا بر آن تحمیل می‌شود. (خانیکی، 1383: 94).
گفت‌وگو فهم سخن«دیگری» و نقد آن است، نه حمله به «دیگری» و دفاع از «خود»
خانیکی به نقل از ملکیان می‌گوید: «در گفت‌وگو هدف حل یک مسئله نظری یا رفع یک مشکل عملی است. سازوکار انجام گفت‌وگو فهم سخن«دیگری» و نقد آن است نه حمله به «دیگری» و دفاع از «خود»؛ به این ترتیب می‌توان گفت: «گفت‌وگو مکالمه‌ای است که در آن شرکت‌کنندگان برای نیل به هدفی واحد و مشترک که حل یا رفع مسئله یا مشکل مبتلا به همه‌شان است، به فهم و نقد سخن یکدیگر می‌پردازند» (همان).
هر اندازه کنشگران اجتماعی از عقلانیت بیشتری برخوردار باشند یا در معرض اهتمام بیشتر به مقوله «گفت‌وگو» قرار گیرند، بهتر قادر خواهند بود که معانی و کارکردهای تازه‌ای برای «گفت‌وگو» کشف و ابداع کنند (همان. 96).
مسئله اصلی که به عدم شناخت یا تقلیل معنا در این فرایند معرفتی منتهی می‌شود، «عدم برقراری ارتباط» است. (همان. 102).
اگر این گفت‌وگو دیدگاه را منتقل کنیم، می‌توانیم از نوعی از تفهیم‌ناپذیری میان بازیگران اجتماعی سخن بگوییم. بازیگران و سویه‌های متفاوت یک گفت‌وگو، در موقعیت‌هایی خاص، نمی‌توانند به درک وضعیت و جایگاه و سودمندی خود در گفت‌وگو و همچنین به درک «دیالکتیک» گفت‌وگو برسند (فکوهی، 1383: 47).
«صحبت» نشانه تشکیل نوعی تجمع دوستانه و سخن مألوف گفتن است. به این سبب، آشنایی سخن و دوستانه‌بودن جمع مشخصه‌های بارز آن است (خانیکی، 1383: 93).
اگر قادر باشیم، به شکل جمعی، معانی را بین خود مشترک سازیم تشریک مساعی صورت می‌گیرد، ما از طریق تشریک مساعی ارتباط برقرار می‌کنیم و معنای مشترکی را به‌وجود می‌آوریم (همان. 95).
منابع:
*خانیکی، هادی. (1383). «گفت‌وگو؛ از مفهوم زبانی تا معنای جهانی». جامعه‌شناسی ایران. دوره 5. شماره 1. صص 90 - 113.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=8927
*ذاکریان، مهدی. (1393). «جهانی‌شدن گفت‌وگو و جهان‌شمولی حقوق بشر»، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی . دوره 5. شماره 13. صص 49- 64.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=360268
*فکوهی، ناصر. (1383). «انسان‌شناسی گفت‌وگو: پویایی ممنوعیت‌ها و تعلق‌ها در حوزه مبادله». جامعه‌شناسی ایران . دوره 5. شماره 1. صص40-57.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=8925
انتهای پیام