بزرگنمايي:

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی یک کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی گفت: اینترنت اشیاء فناوری مدرنی است که در آن برای هر موجودی قابلیت ارسال داده از طریق شبکه‌های ارتباطی اعم از اینترنت یا اینترانت فراهم می‌شود

هادی هراتی، در نشست «اینترنت اشیاء و فناوری‌های همگرا در خدمت بشر» در اتاق شورای کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: در حال حاضر ما چهار انقلاب را پشست سر گذاشته ایم؛ در سال 1784 انقلاب صنعتی اول که منجر به مکانیزه کردن تولید به یاری آب و انرژی بخار شد، در سال 1880 انقلاب صنعتی دوم که منجر به ایجاد خط تولید و قدرت انبوه به یاری قدرت الکتریسته شد، در سال 1969 انقلاب صنعتی سوم که منجر به تولید خودکار به یاری فناوری اطلاعات، کامپیوتر و اتوماسیون شد و در سال 2006 انقلاب صنعتی چهارم که منجر به ایجاد سیستم‌های خودکار جدید با ترکیب شبکه‌های سایبری، فیزیکی و هم‌جوشی فن‌آوری‌های مختلف شده است.
وی افزود: اینترنت اشیاء فناوری مدرنی است که در آن برای هر موجودی قابلیت ارسال داده از طریق شبکه‌های ارتباطی اعم از اینترنت یا اینترانت فراهم می‌شود، بنابراین می‌توان به بسیاری از اشیاء و وسایل پیرامون که به اینترنت متصل می‌شوند، توسط اپلیکیشن‌های موجود در تلفن همراه و... کنترل و مدیریت کرد.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی بیان کرد: اتصال دستگاه‌های فیزیکی نظیر وسایل نقلیه، لوازم خانگی، گوشی‌های هوشمند و... به یکدیگر از طریق نرم‌افزارهای خاص، حسگرها و... است. در واقع ایده کلی فناوری اینترنت اشیاء دریافت، ذخیره‌سازی و ارسال اطلاعات از محیط به منظور تحلیل آن‌ها و در نهایت ارائه خدمات بهتر و هوشمندتر به کاربر نهایی است.
هراتی خاطرنشان کرد: در اینترنت اشیاء این تئوری وجود دارد که اشیاء می‌توانند فکر کنند و بر اساس آن ویژگی‌هایی از جمله انجام کارهای تمامی دستگاه‌های متصل به یک شبکه به صورت خودکار، دریافت پاسخ به صورت کاملاً خودکار براساس تغییرات محیط اطراف و مبادله داده‌های مختلف با دیگر دستگاه‌های شبکه بدون هرگونه دخالت انسان را متصور می‌شوند.
وی اضافه کرد: اینترنت اشیاء برای نخستین بار در سال 1999 توسط کوین اشتون مورد استفاده قرار گرفت و جهانی را توصیف کرد که در آن هرچیزی، از جمله اشیاء بی‌جان، برای خود هویت دیجیتال داشته باشند و به کامپیوترها اجازه دهند تا آن‌ها را ساماندهی و مدیریت کنند.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی در خصوص سیر طی شده تا رسیدن به اینترنت اشیاء، تصریح کرد: این روند دارای چهار مرحله است؛ دوره اول قبل از اینترنت (ارتباط انسان با انسان)، دوره دوم اینترنت محتوا (وب نسل یک بر روی اینترنت سنتی)، دوره سوم اینترنت سرویس (وب نسل دو و امکان تولید محتوا توسط کاربران) و دوره چهارم اینترنت افراد (شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی).
هراتی عنوان کرد: اجزای تشکیل‌دهنده اینترنت اشیاء شامل اشیایی که درون آن حسگرهایی تعبیه شده است، شبکه‌ای که این اشیاء را به یکدیگر مرتبط می‌سازد و سیستم‌های پردازش‌کننده داده ورودی و یا خروجی اشیاء است همچنین امکان ارتباط اشیاء با یکدیگر در این سیستم وجود دارد.
وی ادامه داد: عرضه محصولات سازگار با اینترنت اشیاء توسط غول‌های دنیای فناوری صورت می‌گیرد؛ آزمایشگاه نست وابسته به گوگل ماهانه 40 تا 50 هزار ترموستات به فروش می‌رساند که قادر به تنظیم خودکار عملکرد بسیاری از لوازم منزل است.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی در خصوص کاربردهای اینترنت اشیاء، مطرح کرد: یکی از کاربردهای اینترنت اشیاء در حوزه نظامی است که شامل استفاده از اینترنت اشیاء برای هدایت و مدیریت تجهیزات، تدارکات، فعالیت‌های نظامی، سربازان و... در میادین جنگ، ماموریت‌ها، آموزش‌هاست. در حوزه پزشکی، بهداشت و سلامت اینترنت اشیاء در تشخیص بیماری، نظارت بر مصرف و مدیریت دارو کاربرد دارد.
هراتی گفت: کاربرد اینترنت اشیاء در حوزه کشاورزی و دامپروری شامل نظارت بر خاک مورد استفاده برای رشد محصولات کشاورزی، گیاهان و گلخانه‌ها، مدیریت هوشمند حیوانات برای ردیابی و سلامتی آنان، در مراحل مختلف با هدف تولید حیوانی، مدیریت و کنترل آبیاری، مدیریت از راه دور مزارع و مراکز دامپروری، پیش‌بینی وضعیت هوا و تصمیم‌گیری برای محافظت از محصول و بهره‌گیری از ابزارآلات و تجهیزات کشاورزی متصل به اینترنت همچون تراکتورهای بدون سرنشین است.
وی افزود: از جمله کاربردهای اینترنت اشیاء در حوزه آموزش می‌توان به دگرگونی سیستم‌های آموزشی و نحوه آموزش و یادگیری، تسهیل روندهای مدیریتی کلاس برای معلم و تمرکز بیشتر بر آموزش بر دانش‌آموزان و دانشجویان، امکان رصد فعالیت‌های ذهنی دانش‌آموزان به یاری حسگرهای عصبی، حضور و غیاب اتوماتیک دانش‌آموزان با استفاده از درب‌های هوشمند، کاهش مصرف انرژی در مدرسه با کنترل دما و یادگیری در شرایط مطلوب و افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها و زمان در آموزش مبتنی‌بر اینترنت اشیاء با حذف کاغذ و استفاده از ابزارهای تعاملی و چندرسانه‌ای اشاره کرد.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی اظهار کرد: از دیگر کارکردهای اینترنت اشیاء در وسایل نقلیه شامل رصدکردن و گزارش پارامترهای مختلف از فشار تایر تا فاصله خودروها، کاهش سوخت، کاهش زمان و کنترل ترافیک، استفاده از سطل‌های زباله هوشمند و مجهز به حسگر جهت جلوگیری از اتلاف وقت، آلودگی صوتی و سلب آرامش مردم و کاهش 50 درصدی هزینه‌های حمل‌ونقل است.
هراتی بیان کرد: همچنین بهینه‌سازی عملکرد اجزای داخلی خودرو، مراقبت از خودرو، بالابردن امنیت مسافران به بهره‌گیری از حسگرای ویژه و البته اینترنت، مدیریت سروصدای محیط اطراف، کنترل کارمندان، اطلاع از وضعیت آب و هوا و... از دیگر کاربردهای اینترنت اشیاء است.
وی اضافه کرد: خانه‌های هوشمند از اتصال یک خانه و لوازم داخلی آن به یکدیگر از طریق یک سیستم کاملا خودکار ساخته می‌شود. از ویژگی‌های خانه هوشمند می‌توان به تشخیص زمان خروج شما از خانه و خاموش‌شدن خودکار لامپ‌ها، کنترل نور و لامپ‌های منزل از طریق گوشی هوشمند از هرکجای دنیا، تامین امنیت هرچه بیشتر خانه به هنگام خالی‌بودن با کنترل دوربین‌های مداربسته و کنترل روشنایی، سیستم‌های حرارتی خانه و یخچال هوشمند اشاره کرد.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی خاطرنشان کرد: همچنین شهرهای هوشمند از بهره‌گیری از سیستم‌های خودکار پیشرفته و کنترل امور مربوط به شهر از طریق یک اتاق مخصوص ایجاد می‌شود و کارهایی نظیر نظارت همگانی، تامین آب، برق، حمل‌ونقل و حتی تامین امنیت شهری به صورت هوشمند در این شهرهای هوشمند انجام می‌شود.
هراتی در خصوص کاربرد اینترنت اشیاء در کتابخانه تصریح کرد: اولین کتابخانه‌ای که از فناوری (RFID) استفاده کرد، کتابخانه ملی سنگاپور است که براساس آن امکان ثبت ورود و خروج، امانت و بازگشت کتاب به صورت خودکار، بررسی وضعیت میزان حضور کاربران در قسمت‌های خاص، اطلاع‌رسانی، پخش زنده کارگاه‌های آموزشی، کاهش سرعت دسترسی به منابع با ردیابی آن‌ها و هدایت کاربر به محل منابع، سهولت استفاده از کتابخانه، تنظیم نور و دما در مخزن و سالن مطالعه، تسریع در روند خدمات‌دهی، تازه‌های کتاب، خدمات شبانه‌روزی بدون حضور کتابدار و نگهبان و آگاهی از وضعیت جمعیت افراد حاضر در سالن مطالعه برای کاربران فراهم می‌شود.
وی در خصوص چالش‌های مورد استفاده از اینترنت اشیاء در کتابخانه گفت: خطر افشاء یا دستکاری اطلاعات بانک کتابخانه‌ها، کمبود پرسنل متخصص، دشواری یکپارچه‌سازی سیستم‌ها در کتاب‌خانه، فقدان امکانات و تجهیزات مورد نیاز، هزینه‌های جاری استقرار فناوری اطلاعات، عدم اطمینان در حفط حریم خصوصی کاربران و سطح سواد اطلاعاتی کاربران از جمله چالش‌های موجود است.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی مطرح کرد: پیش‌بینی می‌شود در آینده 70 درصد صنایع به اینترنت اشیاء مجهز شوند و اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین استفاده از اینترنت اشیاء مربوط به کارخانه هوشمند، دومین کاربرد آن به شهر هوشمند و سلامت و سومین کاربرد در دستگاه‌های هوشمند شخصی خواهد بود.
هراتی عنوان کرد: مختل‌شدن بسیاری از مشاغل در آینده ناشی از توسعه اینترنت اشیاء و ایجاد مشاغل جدید در سه سطح اعم از مدیریت، نظارت، و کنترل به یاری اینترنت اشیاء ایجاد خواهد شد. از مهارت‌های مهم در عصر اینترنت اشیاء می‌توان به هوش تجاری، امنیت اطلاعات، توسعه نرم‌افزارهای تلفن همراه، مهندسی سخت‌افزار، شبکه و... اشاره کرد.
وی افزود: از مزایا و فرصت‌های اینترنت اشیاء می‌توان به تسهیل ارتباطات، از بین رفتن فضا و مکان، جریان عظیم و آزاد اطلاعات، شبیه‌شدن فرهنگ‌ها، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، افزایش احساس امینت و تسهیل شیوه‌های زندگی اشاره کرد. ایران بیستمین کشور استفاده‌کننده از اینترنت اشیاء است که نمود آن را می‌توان در ساخت دستبند الکترونیکی زندانیان، پرونده الکترونیک سلامت، سامانه هوشمند حمل‌ونقل و ترافیک و رفع بحران آلودگی هوا اشاره کرد.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی اظهار کرد: سرآغاز اینترنت اشیاء در ایران با هوشمندسازی سیستم‌های برق بود که بر اساس آن تفاهم‌نامه‌ای میان وزارت نیرو و مرکز تحقیقات مخابرات ایران منعقد شد. فاز اول شبکه اختصاصی اینترنت اشیاء با عنوان شبکه اشیاء تهران- ایران در منطقه نارمک تهران راه‌اندازی شده است که دارای کاربردهایی نظیر اراده خدمات رایگان شبکه اشیاء به استارت‌آپ‌ها، کمک به شبکه اینرنت اشیاء برای مدیریت شهری و... است.
هراتی در خصوص تهدیدها و چالش‌های اینترنت اشیاء بیان کرد: امکان هک دستگاه‌های هوشمند خانه و محل کار و انجام ترورها و عملیات‌های خرابکارانه مثل خارج‌کردن کنترل یک خودرو از راه دور، دستکاری در سیستم‌های رای‌گیری الکترونیک، حمله به تجهیزات بیمارستانی یا هک‌کردن دستگاه‌های کاشته شده در بدن انسان‌ها و پایان‌بخشیدن به زندگی افراد، احتمال انجام جاسوسی و کسب اطلاعات در مورد عادات زندگی خصوصی و حرفه‌ای مردم، افزایش پیچیدگی زندگی در جهان پس از همه‌گیرشدن اینترنت اشیاء، احتمال افزایش تبعیض و شکاف دیجیتال و عدم احساس امنیت و همیشه در معرض کنترل و ارزیابی بودن از جمله چالش‌های اینترنت اشیاء است.
وی اضافه کرد: از جمله راه‌حل‌های جلوگیری از ایجاد تهدیدهای احتمالی اینترنت اشیاء، ایستادگی در مقابل فناوری اینترنت اشیا و عدم قربانی حریم شخصی، عدم اتصال همه اشیا به اینترنت، تنطیم برقراری ارتباط اشیاء به صورت رمزگذاری شده، تعریف دقیق مفاد موافقت‌نامه‌های کاربری میان کاربران، شرکت‌ها و دولت‌ها برای دفاع از حق مردم است.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی در خصوص فناوری‌های همگرا گفت: به مجموعه چهار فناوری اطلاعات، زیستی، شناختی و نانو فناوری‌های همگرا گفته می‌شود که در هم‌افزایی و یکپارچگی با یکدیگر قادر هستند به نیازهای انسان‌ها پاسخ دهند به گونه‌ای که تا کنون فناوری‌های دیگر قادر به آن نبوده‌اند.
هراتی تصریح کرد: فناوری‌های نانو یا نانوتکنولوژی، توانایی ساخت، کنترل و استفاده ماده در ابعاد نانومتری است و ابعاد آن معمولا کوجک‌تر از 100 نانومتر است. بیوتکنولوژی، مجموعه‌ای از متون و روش‌هاست که برای تولید، تغییر و اصلاح فرآیندها، به‌نژادی گیاهان و جانوران و تولید میکروارگانیسم‌ها و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین فناوری اطلاعات به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده‌سازی، یا مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصاً برنامه‌های نرم‌افزاری و سخت افزار رایانه می‌پردازد.
وی ادامه داد: چهار بخش اصلی فناوری اطلاعات، انسان، ابزار، سازوکار و ساختار است؛ علاوه‌بر این علوم شناختی به صورت ساده به پژوهش علمی در باره ذهن و مغز تعریف می‌شود. این علم به بررسی ماهیت فعالیت‌های ذهنی مانند تفکر و طبقه‌بندی و فرآیندهایی که انجام این کار را ممکن می‌کند، می‌پردازد.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی بیان کرد: (NBIC) برای اولین‌بار توسط رکو و ویلیام سیمز در سال 2001 در مقاله‌ای تحت عنوان فناوری‌های همگرا برای بهبود عملکرد بشر پیشرفته مطرح شد و در سال 2002 به وسیله سازمان ملی علوم آمریکا به چاپ رسید و در آن به اهمیت همگرایی چهار حوزه فناوری و کاربرد آن برای ارتقا سطح سلامتی انسان اشاره شد.
هراتی گفت: از جمله کارکردهای فناوری‌های همگرا می‌توان به کره چشم مصنوعی با قابلیت‌های فراتر از چشم از جمله قابلیت دید با رزولوشن بالا، دید در شب و حتی دیدن امواج رادیواکتیو، افزایش حافظه، ساخت یک آزمایشگاه روی چیت بسیار کوچک که با کارگزاری در زیر پوست امکان چک‌کردن المان‌های مختلف از جمله خون و تشخیص بیماری‌های همچون ایدز و دیابت را خواهد داشت.
وی افزود: (BMI) یا ارتباط مغز انسان با ماشین از دیگر کاربردهای علوم همگراست که این قابلیت برای افراد معلول بسیار کاربردی است. سیستم‌های اجتماعی فنی به معنای پش‌بینی رفتار یک جامعه انسانی با کسب اطلاعات از ابزارهایی الگوریتم‌های ژنتیکی افراد، (BMI) و پردازش یارانه‌ای این اطلاعات است. از دیگر کاربردهای فناوری‌های همگرا می‌توان به تشخیص احساس و عاطفه اشاره کرد که هدف آن تشخیص احساسات کاربر به وسیله رایانه و پاسخ‌دهی با توجه به شرایط روحی و روانی کاربر است.
این کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی با بیان این سوال که «آیا فناوری‌ مسیر واقعی روبه‌رشد خود را طی می‌کند یا خیر؟» اظهار کرد: اگر موانع مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... روند روبه‌رشد فناوری را متوقف نمی‌کرد، فناوری سریع‌تر از آن چیزی حرکت می‌کرد که اکنون شاهد آن هستیم.
هراتی خاطرنشان کرد: همچنین به نظر شما آیا باید موانع پیش‌رو فناوری برداشته شود تا شاهد پیشرفت سریع فناوری باشیم یا فناوری باید به تدریج خود را نشان دهد؟ مسلما در نگاه اول پاسخ به این سوال مثبت است ولی وقتی با فهم این مطلب که پیشرفت سریع فناوری ممکن است آسیب‌هایی به جوامع وارد کند، جواب به سوال منفی خواهد بود. بنابراین به ناچار خواهیم پذیرفت که فناوری باید به تدریج رشد کند تا جوامع بشری بتوانند کم‌کم خود را با فناوری وفق داده، آن را پذیرفته و استفاده کنند.
انتهای یپام