بزرگنمايي:

پیام خراسان - مشهد- ابعاد جامعه شناختی، اقتصادی و سیاسی بودجه سال 99 روز شنبه از سوی اساتید دانشگاه فردوسی مشهد و با اتکا به ساختار معیوب بودجه ریزی کشور نقد و بررسی شد.

استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد در این خصوص گفت: بودجه آیینه تمام نمای چیدمان قدرت در کشور است و می توان بوسیله تحلیل بودجه، وضعیت قدرت در کشور را تحلیل کرد و گفت چه اتفاقی در کشور طی 40 سال گذشته روی داده است.
مجید فولادیان افزود: توزیع قدرت در بودجه کشور اهمیت دارد یعنی هرکس که قدرت بیشتر داشته باشد و بتواند اعمال نفوذ بیشتری کند می تواند بودجه بیشتری بگیرد مثلا افراد با نفوذی مانند آقای حداد عادل می توانند بودجه خود را افزایش چشمگیری دهند و کسانی که نفوذ و قدرت زیادی ندارند بودجه کمتری می گیرند.
وی مشکل سطحی و شکلی بودجه را از لحاظ عدد، رقم و مقدار قابل توجه ندانست و گفت: آنچه در خصوص مشکل شکلی بودجه اهمیت دارد نابرابری و یا احساس نابرابری مردم از بودجه های ذکر شده است که البته نابرابری و احساس نابرابری با هم متفاوت است.
فولادیان اظهار داشت: بودجه هایی که از ابتدای انقلاب تصویب شده نه تنها نابرابری را کاهش نداده بلکه احساس نابرابری را به شکل معنا داری افزایش داده است.
وی یک بخش از بودجه را بعد روانی آن دانست و گفت: دوستان حوزه اقتصاد که بودجه را می نویسند از بعد روانی بودجه غفلت می کنند.
فولادیان اظهار داشت:در حالی که بودجه خیلی از نهادها افزایش یافته است برنامه مدیریت و پایش آلاینده ها در شهرهای بزرگ مثل تهران و مشهد و شهرهای صنعتی مانند اراک 165 میلیارد تومان بودجه دارد، یا بنیاد امور بیماریهای خاص که با وجود تحریم ها مشکلاتشان افزایش یافته با کاهش بودجه مواجه شده و رقم بودجه شان به 198 میلیارد تومان رسیده است.
وی ادعا کرد: سازمان مدیریت بحران، 33 میلیارد تومان، دستگاه حفاظت از منابع طبیعی کشور که به عنوان سرمایه آیندگان دارای اهمیت زیر ساختی است و البته مورد تاکید همگان نیز هست 29 میلیارد تومان بودجه خواهد داشت و بودجه حمایت از دانش آموزان محروم سه میلیارد تومان است که این بودجه به مردم ما القا نمی کند که در فضای تحریم همه قرار است در کنار هم قرار بگیرند و از بحران عبور کنند.
فولادیان گفت: مساله سطحی بودجه 99 این است که بودجه هدف گذاری مشخصی در کاهش نابرابری های اجتماعی ندارد و حتی ایجاد احساس نابرابری اجتماعی دارد و ضد سیاستهای نظام بوده و به هیچ وجه در راستای سیاستهای نظام نیست.
وی مشکل دوم بودجه را ساختاری دانست و گفت: این ایراد از آنجا ایجاد می شود که هیچ راهبرد مشخصی برای حل مشکلات کشور نداریم برای همین وضعیت ما این چنین شده است.
دولت اصلاحات تنها دولت دارای راهبرد
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: تنها دولتی که شبه نظریه و شبه راهبرد داشت دولت اصلاحات بود با وجود اینکه استراتژی این دولت توسعه سیاسی و اجتماعی بود و مفهوم جامعه مدنی را پیگیری می کرد اما بالاخره این دولت یک استراتژی چه در بخش بودجه و یا در حوزه سیاست گذاری ها داشت و تا حدی بودجه هایش با شبه استراتژی همراه بود.
فولادیان افزود: نتیجه دولت اصلاحات این شد که بدون اینکه شعار اقتصادی داده باشد، رشد اقتصادی 6 درصد، تورم 10 تا 12 درصد و میزان بیکاری اش زیر 10 درصد بود که اینها به لطف همان نیمه استراتژی یاد شده محقق گردید.
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: در دولت آقای احمدی نژاد اصلا استراتژی وجود نداشت و همه چیز در میدان پیگیری می شد؛ در آن دوران درآمدهایی داشتیم که در کل تاریخ ایران از زمان کشف نفت بیشترین درآمدها به حساب آمده است ولی پیامد آن در پایان دوره ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد جز افزایش شکاف های اجتماعی و نابرابری چیز دیگری نبود.
وی اضافه کرد: دولت تدبیر و امید هم می توانست همین نکات که در این نشست مطرح شد را در بودجه لحاظ کند و استراتژی مشخصی برای بودجه ایجاد نمایند و بودجه را به لحاظ ساختاری و بواسطه اهداف و سیاست گذاری های بالادستی نظام که اتفاقا کم هم نیستند به شکل مکتوب ارائه دهد.
فولادیان گفت:جالب اینکه آنچه الان در بودجه روی داده هیج ارتباطی با اسناد و برنامه های بالادستی و برنامه بودجه کشور ندارد.
وی افزود: اگر بودجه منطبق و مرتبط با این برنامه ها بود می شد بسیاری از مشکلات را رفع کرد و اتفاقا از تحریم نیز به راحتی عبور می کردیم.
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مهد گفت: اواسط دهه 70 که صندوقهای بازنشستگی با بحران رو به رو شدند دوباره فرایند تغییر کرد و الان بیش از 70 درصد بودجه رفاهی کشور که هم اکنون حاکمیت به حجم بالای آن مباهات می کند به سمت بازنشستگان و دولتی ها می رود، حدود 12 درصد به مددجویان کمیته امداد و بهزیستی و گروههای خاص و 12 درصد نیز برای بودجه رفاهی همگانی تخصیص می یابد با این حال همین بودجه رفاهی برای بازنشستگان وضعیت خوبی ایجاد نکرده است.
فولادیان بودجه سال آینده را عامل بروز افزایش نابرابری و احساس نابرابری دانست و گفت: این بودجه نه تنها از تکرار حوادث آبان ماه جلوگیری نمی کند و تسلی خاطری برای آن قشر نیست بلکه خودش ایجاد کننده حوادث مشابه آبان ماه است.
وی افزود: با این بودجه در سال 99 فضای اجتماعی کشور به سمتی می رود که آماده زایش ناآرامی است و این ناآرامی به دست خود ما ایجاد می شود نه به دست عوامل خارجی و منافقین، فضای جامعه به سمت بحرانها، جنبشها و شورشهای اجتماعی در کشور پیش می رود و امید به اصلاح این روند ندارم.
استادیار گروه علوم اقتصادی دانشگاه فردسی مشهد نیز گفت: بودجه سال آینده 367 هزار میلیارد تومان است که بخش مهم آن شامل دفاع 69 ، آموزش 76 و دادگستری 13 هزار میلیارد تومان است البته این اقلام بودجه ای کارکردهای اصلی دولت هستند که اگر همه بودجه جاری با هم جمع شود 290 هزار میلیارد تومان می شود.
علی چشمی افزود: بودجه حمل و نقل نیز وجود دارد که دربخش عمرانی قرار دارد از سوی دیگر مقداری از بودجه صرف امور دینی، مذهب و امور رسانه ومسائل عمومی می شود مثلا چرا مجلس باید هزار و 100 میلیارد تومان هزینه داشته باشد، این رقم بزرگی است. در بودجه سال 99 به رسانه ها 2 هزار میلیارد تومان پرداخت می شود که سهم عمده آن به صداوسیما می رسد با وجود اینکه این رقمها جزیی است اما می توان بسیاری از ارقام را در آن دید که ضروری نیست.
چشمی به وجود دو عامل شفافیت و پاسخگویی برای توسعه کشورها اشاره و بیان گرد: اگر در کشورهای توسعه یافته اندکی ارائه خدمات عمومی کاهش یابد برای اصلاح این روند اعتراص برپا میشود اما در کشورهای توسعه نیافته اعتراض نیست مثلا اگر آموزش عمومی مناسب نباشد افراد سعی می کنند از مدارس بهتر و خارج از چرخه خدمات عمومی استفاده کنند چرا که زمینه اعتراض فراهم نیست.
استقراض خارجی برای تامین کسر بودجه
چشمی گفت: دولت گفته است فروش نفت در بودجه 99، یک میلیون بشکه در روز خواهد بود اما پیش بینی ها رقم 300 هزار بشکه در روز را قابل دستیابی می داند.
وی به راه های تامین کسری بودجه آینده اشاره و بیان کرد: استقراض جهانی را قبول ندارم چرا که کسی به ما قرض نمی دهد، اما استقراض از روسیه را قبول دارم و ممکن است این اقدام در قالب چند میلیارد دلار از این کشور انجام شود.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد هم گفت: بودجه در ایران بواسطه توجه به اقشار در طبقات پایین جامعه یا سطوح بالا و نخبگان و کارآفرینان می تواند بررسی شود پس لازم است بودجه در جایگاه درگیرهایی طبقاتی بررسی شود.
روح الله اسلامی افزود: با وجود اینکه توجه بیشتر بودجه در ایران طی این سالها به اقشار ضعیف بوده است اما مشکلات دراین قشر همچنان پابرجاست و اینکه مطرح شده که تاکنون نئولیبرالیسم در کشور حاکم بوده و برای رفع مشکلات باید لیبرالیسم و یا نئولیبرالیسم برچیده و اصلاح شود غلط است، مگر تا الان نئولیبرالیسم بر اقتصاد ما حاکم بوده است؟
وی به شکل گیری جریانهای معرفتی مجزا در جامعه و ساختار کشور اشاره و بیان کرد: مثلا پزشکان که در اوج جایگاه های نهادی در کشور قرار دارند گزارش عملکرد مثبت از اوضاع درمانی ارائه می دهند و در این خصوص انحصار معرفتی ایجاد کرده اند، نظامی ها و مذهبی ها نیز برای خود دانشگاه ها، ساختارها و نهادهای معرفتی مجزا دارند و بر اساس انحصار معرفتی که ایجاد کرده اند به دنبال دریافت ردیفهای بودجه هستند انگار که همه جز یک کشور نیستیم.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ضمن انتقاد از بودجه سال 99 گفت: پیش بینی می شود بودجه سال بعد به اندازه رشد تورم، حقوقها را رشد نداده باشد، مثلا حقوق کارمندان 25 درصد افزایش می یابد ولی تورم بیشتر از این مقدار خواهد بود لذا با اجرای بودجه یاد شده، سال بعد 9 درصد اقتصاد کشور کوچک خواهد شد.
تکرار نواقص گذشته در بودجه سال 99
وی گفت: با توجه به مشکلات دولت در تامین بودجه، پیش بینی می شود دولت متوسل به بانک مرکزی گردد که این استقراض، کاهش ارزش پول ملی را در پی خواهد داشت اما آنچه در نهایت مشخص نیست این است که بودجه چگونه می خواهد با وجود کمبود منابع تامین شود.
اسلامی بخش عمده بودجه را مربوط به شرکتهای دولتی دانست و گفت: وجود این شرکتها نشان می دهد دولت کماکان به تصدی گری مشغول است و ردیفهای بودجه در نهادها و شرکتهای مختلف پخش شده و نهادهای متعدد با اهداف مختلف آن را مطالبه و دنبال می کنند لذا بودجه سال 99 نسبت به سال قبل تفاوتی ندارد و فقط مبهم تر شده است.
نشست "بررسی ابعاد جامعه شناختی، اقتصادی و سیاسی بودجه سال 99" به همت انجمن اسلامی دانشجویان نواندیش دانشگاه فردوسی مشهد در دانشکده حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه برگزار شد.