بزرگنمايي:

پیام خراسان - مشهد- باگذشت 12 سال از درگذشت حاج قربان سلیمانی، آخرین "بخشی" از نسل بخشی‌های بزرگ شمال خراسان رضوی، آوای ساز و صدای دل‌نشین این اسطوره بزرگ موسیقی در عرصه بین‌الملل همچنان طنین‌انداز بوده و از وی به‌ عنوان گنجینه‌ای در موسیقی مقامی یاد می‌شود.

حاج قربان سلیمانی، بخشی بزرگ در شمال خراسان رضوی و استاد موسیقی مقامی در سال 1299 در روستای ترک‌نشین علی‌آباد از توابع شهرستان قوچان به دنیا آمد و دوتار نوازی را از هفت سالکی زیر نظر پدرش کربلایی رمضان، که خود از دوتارنوازان مشهور شمال خراسان بود آموخت.
حاج قربان در 20 سالگی پدرش را از دست داد و پس‌ از آن نزد استادان موسیقی مقامی همچون غلامحسین بخشی جعفرآبادی، حاج محمد بخشی قیطاقی و عوض بخشی آموختن نوازندگی دوتار و خوانندگی را ادامه داد.
وی با هنر خود توانست در 21 سالی عنوان "بخشی" را از آن خود کند اما به دلایلی از سال 1346 به مدت 20 سال دست به ساز نزد و از نواختن دوتار امتناع کرد و در سال 66 دوباره نوازندگی و خوانندگی را از سر گرفت و به رغم 20 سال دوری از موسیقی، مرکز توجهات شد.
این استاد بزرگ برنامه‌های بسیار در داخل و خارج کشور اجرا کرد و توانست مقام اول جشنواره موسیقی لیون فرانسه، مقام ستاره جشنواره اوینیون فرانسه، مقام برتر جشنواره موسیقی فجر ایران در سال‌های 69 تا 71 را به دست آورد.
مجله لوموند پس از اجرای حاج قربان در جشنواره اوینیون فرانسه تصویر وی را روی جلد مجله خود چاپ کرد و زیر آن نوشت: کسی که درهای بهشت را به روی غرب گشود.
حاج قربان سلیمانی به سه زبان ترکی، کردی و فارسی آواز می‌خواند، موسیقی، نوازندگی، خوانندگی او با اشعار ترکی و فارسی هرگونه مرز و سد زبانی را در هم می‌نوردید و به گوش هر هنردوستی خوش می‌نشست. ویژگی بارز حاج قربان انگشت گذاری شفاف و قوت در پنجه بود.
این استاد بزرگ در کشورهای بسیار از جمله سوریه، عربستان، ترکیه، فرانسه، آلمان، سوئیس، بلژیک، کلمبیا، انگلیس، پرو، پاناما و آمریکای شمالی برنامه‌های مختلف اجرا کرده است.
حاج قربان سلیمانی در سال 1385 با اهدای دوتارش به پسرش علیرضا سلیمانی با موسیقی وداع کرد و در 30 دی 1386 در سن 87 سالگی در منزلش در روستای علی‌آباد درگذشت.
به بهانه دوازدهمین سالگرد وفات این استاد بزرگ موسیقی مقامی به منزل فرزندش علیرضا سلیمانی رفتیم تا گفت و گوی کوتاهی در باره ویژگی‌های شاخص پدر از زبان این دوتارنواز موسیقی مقامی داشته باشیم.
فرزند ارشد حاج قربان سلیمانی و دارنده نشان درجه‌ یک هنری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه "بخشی" دارای ویژگی‌های خاصی است گفت: تسلط به زبان ترکی و اشعار، مقام شناسی، خوش‌ صدایی، توانایی در کوک‌کردن دوتار و بستن بندها و برطرف کردن عیب‌های ساز از ویژگی‌های یک‌ بخشی است.
علیرضا سلیمانی مهم‌ترین شاخصه پدرش را تسلط به هنر و مردم‌شناسی دانست و افزود: ایشان با توجه به مخاطبین خود اقدام به داستان‌سرایی می‌کرد، برای جوانان قصه‌های عاشقانه، برای گروهی دیگر قصه عرفانی حتی برای جمعیتی که پهلوان و ورزشکار بودند قصه‌های رزمی می‌گفت.
وی با تأکید بر اینکه نماز حاج قربان سلیمانی هیچ‌گاه قضا نشد و حتی هنگامی که وقت تنگ بود دستور توقف خودرو برای ادای نماز را می‌داد، اظهار داشت: وی هیچ‌گاه بدون وضو روی سن نرفت و دوتار به دست نگرفت.
فرزند حاج قربان سلیمانی ادامه داد: پدرم شبی که می‌خواست از دنیا برود به من گفت جای من را برگردان و برای من سوره یاسین بخوان، من خواندم و تمام شد، گفت والصافات هم بخوان، چند آیه خواندم و گفت بس است و حالش به هم خورد، ناگهان صدای عجیبی مثل شکستن شیء آمد اما نفهمیدیم چه بود، صبح روز بعد حاجی درگذشت و بعد فهمیدیم در همان هنگام که حال حاجی به‌ هم‌خورد، سازش نیز از وسط نصف شده است، او با ساز خود ارتباط داشت.
علیرضا سلیمانی گفت: زمان قدیم سیم نبود و تارهای دوتار را با ابریشم درست می‌کردند، پدرم از صبح تا بعدازظهر مشغول تاب دادن ابریشم بود، کار سختی بود تا رشته‌ای را انتخاب کند، کتاب مطالعه می‌کرد و دوتارش را تنظیم می‌نمود و همیشه از قبل خود را برای اجرا آماده می‌کرد.
وی افزود: حاج قربان در اجرای همه قطعه‌ها استاد بود اما به آهنگ تجنیس مسلط‌تر بود و هرکسی نمی‌توانست این آهنگ را بخواند.
وی با اشاره به خاطره اجرا در جشنواره اونیون فرانسه اظهار داشت: برای پدرم 40 دقیقه زمان داده بودند و تأکید کردند در صورت استقبال مردم از اجرا باید آن را ادامه دهد، روی سن که نشستیم حالت به خصوصی به ما دست داد و شروع به اجرا کردیم، آن‌چنان سازها در هم فرورفتند که حاج قربان ساز را کنار گذاشت و من زدم، او خواند و برنامه تمام شد، ما بلند شدیم و مردم تشویق کردند، آنگونه تشویق کردند که ریتم همه جمعیت یکی شد و حدود 90 دقیقه در آن شب اجرا داشتیم.
علیرضا سلیمانی درباره وضعیت مزار این اسطوره موسیقی خراسان گفت: بسیاری از هنردوستان، هنرمندان و خیرین برای ساخت مزار وی اعلام آمادگی کردند اما مسوولین گفتند خودمان درست می‌کنیم ولی تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نشده است.
وی افزود: اگر مردم نباشند هنرمندی هم وجود ندارد، مردم به هنرمند روحیه می‌دهند، حاج قربان را مردم حاج قربان کردند، هنرمند باید حرمت مردم را داشته باشد، آنچه تولید می‌کند به نحو احسن تحویل دهد، تا از جان‌ مایه نگذارد نمی‌شود باید از ریشه جان استفاده کرد.
شهرستان 180 هزار نفری قوچان در 137 کیلومتری شمال غربی مشهد واقع است.
برچسب‌ها
قوچان درجه یک هنری موسیقی