بزرگنمايي:

پیام خراسان - مشهد- برگزاری مراسم پرهزینه و تجملاتی به یکی از ناهنجارهای اجتماعی مرسوم تبدیل شده که پدیده‌ای با عنوان "اجاره به جای خرید نقدی" را برای تظاهر به ثروتمندی در جامعه به وجود آورده است.

اجاره کالاهایی مانند انواع پوشاک، طلا و زیورآلات برای حضور در مهمانی‌های پر زرق و برق پدیده نوظهوری است که تبعات ناشی از آن نه تنها فشارهای اقتصادی را بر افراد دارای توان مالی کمتر افزایش می‌دهد بلکه تجمل گرایی، مصرف گرایی و اسراف را در جامعه فزونی می‌بخشد.
تجمل گرایی و مدگرایی در برخی افراد به یک بیماری تبدیل شده به طوری که فرد به هر شکل ممکن با قرض گرفتن و متحمل شدن فشارهای مالی، به تظاهر به ثروتمندی اصرار می‌ورزد.
تجمل گرایی منفی ریشه در مشکلات روانی مانند احساس حقارت، تکبر و حسادت دارد، این ناهنجاری رفتاری در افراد زمینه ساز اسراف و ریخت و پاش می‌شود و علاوه بر فرد به سایر مردم نیز آسیب می‌زند.
آسیب زا بودن تجمل گرایی آنجا به اوج می‌رسد که در شرایط نامطلوب اقتصادی و زمانی که فاصله طبقاتی بین اقشار مردم بیشتر گشته و طبقات متوسط به پایین جامعه در تامین مایحتاج خود نیز دچار مشکل شده‌اند، برخی اصرار داشته باشند با اجاره لباس‌های گرانقیمت و شرکت در مراسم پر زرق و برق، نمایشی از پولدار بودن به راه بیاندازند.
باب شدن اجاره پوشاک در مشهد، تنوع طلبی یا تجمل گرایی
یکی از رایج ترین ملزومات مراسم تجملاتی و پر زرق و برق که اجاره آن اخیرا در بازار مشهد افزایش یافته، پوشاک است، به طوری که بانوان لباس‌های گرانقیمت را از مزون‌های شهر به دفعات اجاره کرده و با پوشیدن آن در این مراسم تظاهر یا به نوعی فخرفروشی می‌کنند.
رییس اتحادیه صنف بانوان خیاط مشهد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: اجاره لباس عروس به دلیل گران بودن آن از سال‌ها قبل مرسوم بود اما اکنون نه تنها لباس عروس بلکه لباس‌های مجلسی نیز به تعداد زیاد اجاره می‌شود.
زهرا طهماسبی افزود: به نظر می‌رسد تنوع طلبی بانوان و گرانی پارچه دو علت اصلی افزایش اجاره پوشاک مجلسی از مزون‌ها باشد زیرا از یک سو مردم توان اقتصادی سال‌های گذشته را برای خرید لباس ندارند و از سوی دیگر تعداد مهمانی‌های تجملاتی و تنوع طلبی افراد افزایش یافته است.
وی ادامه داد: اگر از نظر اقتصادی به پدیده اجاره لباس نگاه کنیم، این موضوع برای دارنده مزون سودی ندارد و وی فقط برای حفظ مشتری لباس را اجاره می‌دهد.
وی گفت: هر نوع پوشاک 6 بار می‌تواند اجاره داده شود و بعد از چهار بار اجاره دادن دارنده مزون خواهد توانست از محل اجاره لباس سود به دست آورد.
طهماسبی افزود: 300 مزون در شهر مشهد وجود دارد که لباس‌های عروس، مجلسی و محلی اجاره می‌دهند و نرخ اجاره لباس نیز یک سوم تا یک چهارم قیمت اصلی آن است.
افراط در تظاهر، معضل اصلی
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این باره گفت: در تعاریف جامعه شناسی، هنجارها و ارزش‌های اجتماعی راهنمای عمل و تصمیم گیری افراد در زندگی روزانه است، ارزش‌های اجتماعی، انتزاعی بوده و جهت مطلوب را نشان می‌دهند.
احمدرضا اصغرپور ماسوله افزود: هنجارهای اجتماعی استانداردهای عمل مناسب را نمایندگی می‌کنند، به عنوان مثال تصور کنید که برای ازدواج هنجارهایی در هر جامعه وجود دارد که شامل مراحل ازدواج، کنشگران در امر ازدواج، شکل و محتوای مراسم، نوع مهمان‌ها، غذا و خوراکی‌ها و امثال آن می‌شود.
وی ادامه داد: هنجارهای اجتماعی با دقت کامل همه چیز را مشخص نمی‌کنند اما کلیات را معلوم می‌نمایند، این هنجارها در یک جامعه برای تمام افراد یکسان نیست و هر قشر اعم از ثروتمند تا افراد دارای سطح درآمدی پایین، استانداردهای خاص خود را دارند.
این استاد دانشگاه گفت: به طور طبیعی انتظار می‌رود این استانداردها با شرایط زندگی افراد تطابق داشته باشد، یعنی هنجارهای اجتماعی به گونه‌ای نباشد که کسانی که آنها را دنبال می‌کنند، فشار بیش از حد تحمل نمایند و این فشارها باعث اختلال در زندگی آنان و خارج کردن آنها از حالت عادی شود.
وی افزود: در صورتی که هنجارهای اجتماعی فرد را از حالت عادی خارج کند، آن هنجارها ناکارآمد می‌شود به عنوان مثال از داماد در یک مجلس عروسی انتظار برود که هزینه‌هایی خارج از توانمندی مادی‌ خود انجام دهد، این مهم شرایط روانی و ارتباطی آن فرد را از حالت تعادل خارج می‌کند.
وی ادامه داد: اجاره لباس عروس برای جشن ازدواج از سالها قبل در کشور مرسوم بوده و از نظر مردم کار ناشایست به شمار نمی‌رفته، اما اجاره لباس‌های دیگر برای شرکت در جشن‌ها و مهمانی‌ها رایج نبوده است.
اصغرپور گفت: ابتدا باید تحقیق کرد که رواج پدیده‌هایی مانند اجاره کالا از جمله لباس یا طلا برای شرکت در مراسم و جشن‌ها در جامعه چقدر است و بعد برای آن چاره‌ای اندیشید.
وی 2 حالت برای فردی که اقدام به اجاره لباس یا طلای گرانقیمت می‌کند در نظر گرفت و افزود: حالت نخست اینکه فردی که این کالاها را اجاره کرده، مدعی است که آنها به او تعلق دارد و در مهمانی نیز به گونه‌ای رفتار می‌کند که آن لباس یا طلا متعلق به اوست و حالت دوم زمانی است که هم فردی که لباس یا طلای اجاره‌ای می‌پوشد و هم فردی که او را می‌بیند، هر دو می‌پذیرند که این کالا اجاره‌ای است لیکن پذیرش این موضوع از سوی دو طرف چندان مساله‌ای ایجاد نمی‌کند.
وی ادامه داد: با در نظر گرفتن این حالت در شرایطی که خرید لباس یا طلای گرانقیمت مقدور نیست، اجاره آن برای مراسم مختلف، مرسوم و رایج می‌شود.
اصغرپور گفت: مشکل اصلی در پدیده اجاره لباس یا طلا زمانی بوجود می‌آید که افراد باید تظاهر به ثروتمندی داشته باشند، در حالی که ثروتمند نیستند، این مهم شرایط دشواری را برای فرد ایجاد می‌کند زیرا مجبور است نمایشی از داشتن سطح زندگی بالا برای خویشاوندان و دوستان خود اجرا کند و فشار بسیار متحمل شود.
این استاد دانشگاه افزود: این تظاهر در درازمدت هزینه‌های بسیار برای فرد بوجود می‌آورد، مجبور می‌شود سبک زندگی خاصی را در پیش گیرد، غذایی بخورد و خانه‌ای اجاره کند که در حد بضاعت مالی‌ وی نیست و این موضوع اختلالات فرهنگی و اجتماعی بوجود می‌آورد.
وی ادامه داد: افراط در تظاهر در جریان بازی‌های اجتماعی ممکن است به افراط در هزینه‌ها منجر شود، این ولخرجی‌ها فرد را از هزینه‌های اصلی برای زندگیش بازمی‌دارد.
فرهنگ تظاهر، ضد توسعه است
استادیار گروه آموزشی علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این باره گفت: وقتی الگوهای مبتنی بر رفتار اقتصادی تحت تاثیر تغییرات برآیند توسعه قرار می‌گیرند و تغییرات ساختاری فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، فرد به سوی انجام رفتاری که بتواند پاسخگوی نیازهایش باشد، می‌رود.
غلامرضا حسنی درمیان افزود: یکی از این الگوها مربوط به ازدواج است که هزینه‌های بسیار آن در شرایط کنونی، منجر به انتخاب الگوی هزینه بر و متفاوت از الگوهای گذشته شده است، در این شرایط تهیه لباس به صورت موقت به جای پرداخت هزینه کلی آن، برای کسانی که توان اقتصادی لازم را ندارند یک رفتار عقلانی، محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: در شرایط اقتصادی کنونی اجاره لباس برای افرادی که توان اقتصادی خرید آن را ندارند، یک رفتار عقلانی بوده و قابل توجیه است، مساله اصلی یا اشکال اصلی برگزاری مراسم تجملاتی و پرهزینه‌ای است که باید اصلاح شود.
این استاد دانشگاه گفت: برگزاری مجالس تجملاتی و پرهزینه برای همه طبقات اجتماعی امکان پذیر نیست و کسانی که اقدام به ترویج چنین الگوهایی در جامعه می‌کنند باید مدنظر قرار گیرند.
وی افزود: یکی از عوامل اصلی در عدم تحقق بسیاری از ازدواج‌ها همین مسایل تجملاتی و مادی است، حتی ثابت شده که پیروی از الگوهای پرهزینه در ازدواج منجر به بروز پدیده طلاق می‌شود.
وی ادامه داد: هزینه‌های زیاد در برگزاری مراسم و جشن‌ها یک چالش اساسی در جامعه کنونی است بویژه در شرایطی که حاکمیت به دنبال ترویج اقتصاد مقاومتی و ترویج فرهنگ صرفه‌جویی است.
این استاد دانشگاه گفت: کسانی که اقدام به اجاره لباس گران قیمت برای شرکت در یک مراسم یا جشن پر زرق و برق و پرهزینه می‌کنند، رفتار به مراتب عقلانیتر نسبت به کسانی که چنین مراسم پرهزینه‎ای را برگزار می‌کنند، دارند.
حسنی افزود: هنجارسازها از قبیل هنرمندان، روحانیون، حقوق دانان، سیاسیون، مدیران و گروه‌های مرجع و الگو در جامعه می‌توانند رفتار اقتصادی عقلانی از قبیل برگزاری مراسم ازدواج ساده را بین مردم ترویج دهند، باید الگوی این طبقه از اجتماع در برگزاری مراسم و مجالس یک الگوی معقول و شایسته و قابل تعمیم به اقشار مختلف اجتماع باشد.
وی ادامه داد: تجمل گرایی ضد توسعه است و توسعه پایدار ایجاد نمی‌کند، مصرف تظاهری و نمایشی و فرهنگ تظاهر، ضد توسعه اقتصادی است.