بزرگنمايي:

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی رییس دفتر نمایندگی انجمن بین‌المللی اخلاق زیستی اسلامی در خراسان رضوی گفت: علم و فقه باهم پیوند خورده‌اند و این یکی از ویژگی‌های انقلاب است که فقه را در دل علوم پزشکی کشور قرار داده است.

سید حسین فتاحی معصوم در نشست تخصصی «فقه پیوند اعضا» با موضوع برداشت عضو از بیماران فوت شده (مرگ قلبی) که در تالار شهید هاشمی‌نژاد بیمارستان امام رضا(ع) در مشهد برگزار شد، اظهار کرد: ما از یکسری مسائل عبور کردیم و نباید به 20 سال گذشته بازگردیم. باید ببینیم چه مباحثی هنوز نیازمند جلسات و تحقیقات بیشتر است. اگر دین بخواهد جلوی علم را بگیرد که به زمان رنسانس بازخواهیم گشت.
وی افزود: مقام معظم رهبری بیان کردند که وحدت میان حوزه و علم یک اتفاق مبارک است. این مشکلاتی که الان در کشور وجود دارد، به این دلیل است که دانشمندان سایر رشته‌ها مانند اقتصاد، هنر و... کار علمی نکردند تا در رابطه با موضوعات مربوط به حوزه خود از فقها نظر سنجی کنند. چین، هند و سایر کشورها قانون پیوند اعضا ندارند اما ما قوانینی داریم که طبق نظر فقها تبدیل به قانون پیوند، سقط و... شد. پیوندهایی مانند پیوند قلب عمل‌های بسیار بزرگی است. در دنیا زمانی که یک کشور این کار را انجام می‌دهد، با نگاه عالمانه به آن‌ها می‌گرند.
فتاحی بیان کرد: امام خمینی(ره) در سال 67 فتوا داد که بر فرض متوقف شدن حیات انسان با اجازه صاحب قلب، عمل پیوند قلب جایز است. سال 77 مجددا مقام معظم رهبری فتوا داد و بیان کرد اهدای عضو در صورتی که نجات فردی مد نظر باشد، جایز است. در سال 79 قانونی تصویب شد با این ماده که بیمارستان‌های مجهز به پیوند عضو پس از کسب اجازه کتبی از وزارت بهداشت برای پیوند، می‌توانند از اعضای سالم بیماران فوت شده یا بیماران دچار مرگ مغزی، بر طبق وصیت بیمار پیوند اعضا انجام دهند.
هم‌چنین آیت‌الله مهدی مروارید، نماینده آیت‌الله سید علی سیستانی در مشهد، در بخش دیگری از این همایش اظهار کرد: 3 مساله در رابطه با پیوند عضو وجود دارد که هم‌نظر آیت‌الله سیستانی و امام خمینی(ره) است اما نظر مقام معظم رهبری در این زمینه متفاوت و البته قابل احترام است. در رابطه با 3 موضوعی که اعتقاد آیت‌الله سیستانی و امام خمینی(ره) است، باید گفت مورد اول این است که اگر زندگی و جان یک مسلمان متوقف باشد. قطع کردن عضو میت و انجام پیوند جایز است. مساله بعدی این است که جایز نیست قطع عضوی از اعضای یک میت مسلمان برای پیوند زدن عضو او بر بدن زنده، در جایی که زندگی فرد متوقف بر آن نباشد انجام شود؛ حتی اگر بیشترین نیاز را به آن داشته باشد. مساله آخر این است که اگر کسی وصیت کند که اعضای او بعد از مرگ قطع شود، بدون آنکه حیات فرد زنده‌ دیگری نیازمند به این کار باشد، این کار اشکال دارد و نباید چنین اقدامی انجام شود.
مروارید خاطرنشان کرد: ما باید بدانیم کدام یک از مسائل مهم است و میان پیوند زدن یا نزدن عضو فرد مرده به یک انسان زنده، اهم و مهم را مشخص کنیم. درست است که احترام به میت مهم است اما حفظ سلامت افراد برای جامعه اهم است. حال زمانی که فردی مرجع تقلید خود را امام خمینی یا آیت الله سیستانی انتخاب کرده، چه باید بکند با حکم مراجع تقلیدش مبنی بر جایز نبودن پیوند عضو از مرده به یک فرد زنده در مواردی که پیوند عضو حیاتی نیست؟ طبق نظر آیت‌الله سیستانی و امام خمینی(ره) حتی اگر در اینجا فرد وصیت بر اهدای عضو هم کرده باشد، عمل به این وصیت اشکال دارد.
مدیر هیات اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان در ادامه این نشست گفت: موضوع امروز ما پیرامون این مطلب است که آیا پیوند عضو از میت مسلمان، یعنی شخصی که از نظر عرفی و تشخیص جامعه پزشکی عنوان میت بر او صادق است و در مرگ وی هیچ‌گونه شک و توهمی نیست، به شخص زنده مسلمان دیگری امکان‌پذیر است یا نه.
حجت‌الاسلام سید مسعود مرتضوی افزود: بحث ما پیرامون این مطلب است که آیا با توجه به مصلحت و غرض عقلایی که وجود دارد، پیوند عضو امکان‌پذیر است یا خیر؟ در این باره فقها 3 مشکل را مطرح کردند؛ مساله اول این است که میت مسلمان حرمت و احترامی دارد؛ مانند یک مسلمان زنده و ما نمی‌توانیم صرفا با مردن یک شخص مسلمان بدن آن را برای برداشت بافت یا پیوند عضو در اختیار بگیریم و این کار نوعی بی احترامی تلقی می‌شود و برداشتن اعضای بدن یک مسلمان نوعی بی احترامی نسبت به این مسلمان است. البته در این زمینه نقدهای فراوانی هم مطرح شده که آیا این موضوع واقعا بی احترامی است یا خیر.
وی خاطرنشان کرد: مساله بعدی این است که در فقه شیعه مطرح شده که وقتی شخصی مرد، بدن، اعضا و اجزای میت باید دفن شود و اگر بخواهیم اعضای بدن کسی که فوت می‌کند را جدا کنیم، مستلزم گذشت زمان است و وجوب دفن میت برابر با وجوب دفن اعضای میت است که یک تکلیف و واجب کفایی است و باید همه اعضا باهم دفن شوند.
مرتضوی اظهار کرد: مساله مهم بعدی این است که فقها گفته‌اند پیوند عضو با تمام مشکلاتی که نام برده شد، اشکالی ندارد؛ البته در صورتی که ضرورتی برای اهدای عضو یا بافت وجود داشته باشد. این ضرورت را فقها به این صورت معنا کردند که حیات یا زندگی شخص دیگری متوقف بر پیوند عضو باشد؛ برای مثال اگر قلب یا کبد به بیماری پیوند نخورد، شخص می‌میرد. در فقه از این اعضا با عنوان اعضای رئیسیه نام برده می‌شود زیرا حیات به آن‌ها بستگی دارد. بنابراین پیرامون اعضای مهم مانند قلب، کبد و... فقها اجازه پیوند داده‌اند زیرا ضرورتی به نام حیات مطرح است.
وی افزود: اعضایی هم وجود دارد که حیات متوقف بر آن نیست اما تاثیر فراوانی بر زندگی انسان دارد مانند قرنیه چشم، پوست و...؛ به این معنی که اگر به کسی قرنیه چشم پیوند نخورد، نمی‌میرد اما باید با مشکلات و مشقت‌های فراوان، عمری از نابینایی رنج ببرد. آسیب‌دیدگی‌های پوستی در 80 درصد موارد منجر به خطر جانی می‌شود و باید برای زنده ماندن فرد پوست به بیمار تزریق شود. سوال این است که در مواردی که حیات شخص متوقف بر پیوند عضو نیست اما انجام دادن این پیوند زندگی شخصی را نجات می‌دهد تا با راحتی و مشقت کمتری باشد، آیا در کتب شیعه و بیان فقها چنین پیوندی ضرورت دارد یا خیر؟ یا به تعبیری دیگر آیا ضرورت فقط به معنای احیای زندگی شخصی است یا می‌تواند شامل آسان کردن زندگی شخصی دیگر هم شود.
حجت الاسلام محمدضیاء روحانی، مسئول کارگروه فقه پزشکی هیات اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان، نیز در ادامه اظهار کرد: هیات اندیشه ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان حدود یک سال است فعالیت خود را آغاز کرده و هدف عمده آن بررسی مشکلات و نیازهای جامعه اسلامی است که حل آن بر عهده حوزه علمیه است چرا که وظیفه حوزه علمیه و پژوهشگران آن است که در زمینه‌های مختلف از قبیل اقتصاد، خانواده، هنر، رسانه و... تحقیق کنند.
وی افزود: هیات اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی با این رویکرد که مشکلات و مسائل حوزه دین و سلامت را بررسی کند، آغاز به کار کرده است. در یک سال گذشته عمده فعالیت این هیات در زمینه فقه پزشکی متمرکز بوده است. با توجه به نیاز مبرمی که در این زمینه وجود دارد و همچنین خلاهای فقهی و شرعی در حوزه پزشکی و سلامت، ما به صورت جدی از تابستان 98 فعالیت خود را آغاز کردیم. در این مدت نگاه مهمی را دنبال می‌کردیم که در حوزه علمیه کم سابقه بود و آن هم حفظ و برقراری ارتباط با فضاهای دانشگاهی بود. با توجه به این‌که موضوع پزشکی است و در مسائل شرعی اگر حکمی قرار است صادر شود، باید در مرحله اول موضوع تبیین شود و شناخت موضوع بسیار ضرورت دارد، ما سعی کردیم از دانش و علم پزشکان دانشگاه علوم پزشکی در موضوعات مختلف استفاده کنیم.
مسؤول کارگروه فقه پزشکی هیأت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان خاطرنشان کرد: در طول ماه‌های گذشته در موضوع‌های مختلفی مانند سقط جنین، تغییر جنسیت و پیوند اعضا ورود پیدا کردیم. باتوجه به کثرت و اهمیت مسأله پیوند اعضا که یک مسأله حیاتی و مهم است که جامعه به شدت با آن سروکار دارد و در حیطه‌های مختلف نیاز جامعه است، در این زمینه ما نشست‌های مفیدی با اساتید دانشگاه علوم پزشکی داشتیم. بیش از 100 سوال فقهی از تمام مراکز پیوند عضو کشور جمع آوری شده است و ما وظیفه خود می‌دانیم که به این مسائل بپردازیم.
انتهای پیام