بزرگنمايي:

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی تخریب و آتش زدن عمدی و در برخی از موارد غیر عمدی جنگل‌ها به موجب قانون ممنوع است و برای مرتکبان آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است که مهمترین قوانین در این زمینه عبارت اند از: ماده 45، 46 و 47 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور و ماده 675 قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات مصوب 1375 بند قانون صید و شکار.

جنگل‌ها به عنوان یکی از مهمترین سامانه‌های حیات‌بخش بشر جایگاه انکارناپذیری در تأمین رفاه، آسایش و سعادتمندی جوامع بشری دارند. جنگل‌ها نه تنها از نظر اقتصادی، پاکیزه نگه داشتن محیط زیست، جلوگیری از رانش زمین، وقوع بهمن، فرسایش زمین، حفظ و تولید خاک و آب‌های سطحی و زیرزمینی بلکه از نظر اجتماعی، فرهنگی و روانشناسی برای همه انسان‌ها جایگاه و ارزش ویژه‌ای دارند.
آتش سوزی یکی از مخرب‌ترین عوامل تغییرات نامطلوب بوم نظام‌های جنگلی در کوتاه مدت است
آتش سوزی یکی از معضلات پیش روی مدیریت جنگل‌ها و مراتع به خصوص در مواقع خشکسالی محسوب شده که می‌تواند خسارت‌های زیست محیطی و اقتصادی زیادی را به جامعه تحمیل کند. اگرچه آتش سوزی در برخی بوم نظام‌های جنگلی می‌تواند دارای فوایدی ازجمله تحریک بذر به جوانه زنی، تسهیل زادآوری برخی گونه‌های گیاهی (از قبیل غان و ملز) و مساعد نمودن شرایط محیط جهت رشد گونه‌های حساس به خاک‌های اسیدی شود؛ اما امروزه مضرات آن سبب شده نه فقط از دیدگاه محیط زیست بلکه از نقطه نظرات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی یکی از اصلی‌ترین موضوعات و نگرانی‌ها در بسیاری از نقاط جهان و نیز به عنوان یکی از مخرب ترین عوامل تغییرات نامطلوب بوم نظام‌های جنگلی در کوتاه مدت به شمار آید.
حریق‌های مهیب علاوه بر خسارات اقتصادی، آلودگی‌های زیست محیطی بسیاری را به دنبال دارد
حریق در صورت وسعت، شدت و تکرار در جنگل، سبب تغییر ارزش کیفی گونه‌ها شده و به ظهور گونه‌‎های پست و نامرغوب می‌انجامد که از نظر تجاری ارزشی ندارند. حریق‌های مهیب علاوه بر خسارات اقتصادی، آلودگی‌های زیست محیطی بسیاری را نیز به دنبال دارد. در اثر آتش سوزی میکروارگانیسم‌های موجود در خاک از بین رفته و ترکیب جنگل تغییر می‌کند، به‌طوری که بسیاری از گونه‌های مرغوب از بین می‌رود و گونه‌های نامرغوب جایگزین آن می‌شود، خاک حالت دانه‌ای خود را از دست می‌دهد و اکوسیستم شکننده‌تر می‌شود. این پدیده از نظر خساراتی که به بار می‌آورد در مناطق مختلف اهمیت متفاوتی دارد.
آتش‌سوزی می‌تواند توسط عوامل طبیعی یا عوامل انسانی ایجاد شود. مهمترین عوامل بروز آتش سوزی در سطح جنگل‌ها و مراتع عبارتند از: ایجاد حریق توسط افراد سودجو به منظور توسعه اراضی زراعی و تصاحب زمین‌ها، اقدامات خرابکارانه، سهل انگاری و بی توجهی شکارچیان و رهگذران، سهل انگاری کشاورزان در آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی در اراضی مجاور در جنگل و مرتع، پرتاب سیگار یا کبریت مشتعل در مسیر جاده‌های مجاور جنگل‌ها، پرتاب جرقه ناشی از حرکت قطار و در عرصه‌های مجاور خط آهن، حریق بر اثر عوامل طبیعی از قبیل: صاعقه، بی‌احتیاطی مردم یا آتش بازی کودکان در تفرجگاه‌های طبیعی و پارک‌های جنگلی.
تخریب و آتش زدن عمدی و غیر عمدی جنگل‌ها به موجب قانون ممنوع است و مجازات دارد
تخریب و آتش زدن عمدی و در برخی از موارد غیر عمدی جنگل‌ها به موجب قانون ممنوع است و برای مرتکبان آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. مهمترین این قوانین عبارتند از: ماده 45، 46 و 47 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور، ماده 675 قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات مصوب 1375 بند قانون صید و شکار. در مورد آتش سوزی غیرعمد در جنگل‌ها در صورتی که آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت ماموران جنگلبانی در نتیجه بی‌مبالاتی حریق در جنگل ایجاد شود برای مرتکب مجازات تعیین شده است و در سایر موارد که آتش سوزی در اثر بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی صورت گیرد جرم انگاری صورت نگرفته است.
بر اساس ماده 45 قانون حفاظت و بهره‌برداری ناظر بر ‌آتش‌سوزی‌های غیرعمد، آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگل‌بانی ممنوع است؛ درصورتی‌که درنتیجه‌ بی‌مبالاتی، حریق در جنگل ایجاد شود، مرتکب به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. ماده 46 قانون حفاظت و بهره‌برداری مقرره دیگری است که به آتش‌افروزی در جنگل پرداخته است. این ماده ناظر بر رفتارهای مجرمانه محدود به یک درخت است و برای کسانی که اقدام به روشن کردن آتش در تنه درخت جنگلی می‌کنند، مجازات نقدی حکم کرده است.
براساس ماده 47 قانون خاص حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب سال 1346، مجازات سنگینی برای مرتکبان این جرم تعیین کرده است. به موجب این ماده قانونی «هر کس در جنگل عمداً آتش‌سوزی ایجاد کند، به حبس از سه تا 10 سال محکوم خواهد شد و در صورتی که مرتکب، مأمور جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود».
علاوه‌بر وضع مقررات در قوانین موضوعه خاص مربوط به جنگل‌ها و مراتع در خصوص روشن کردن آتش یا ایجاد ‌آتش‌سوزی در جنگل‌ها، در کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی ‌(تعزیرات) نیز در ماده 675 ذیل فصل بیست‌وپنجم (احراق و تخریب و اتلاف اموال و حیوانات)، ‌آتش‌سوزی عمدی جرم‌انگاری می‌شود و مجازات حبس 2 تا 5 سال برای آن حکم شده است.
یکی از اقدامات اصلی در مبارزه با آتش، مطالعه رفتار آتش تحت تأثیر شرایط مختلف جوی، توپوگرافی، پوشش گیاهی و انسانی و تهیه نقشه خطر آتش سوزی و برنامه ریزی برای نواحی با خطر زیاد است تا بتوان در حد امکان خطرات آن را کاهش داد. استفاده از روش‌های مدلسازی مکانی و تهیه نقشه خطر آتش سوزی جنگل از طریق تهیه مدل یا مدل‌سازی در نرم افزارهای اطلاعات مکانی از جمله سنجش از دور (RS) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) راهکاری مناسب و اساسی برای مانیتورینگ، پیشگیری و مدیریت این مسأله مخرب زیست محیطی است. تلفیق این تکنیک‌ها یکی از جامع‌ترین سامانه‌های طراحی شده برای تصمیم گیری است که امکان فرموله کردن مسأله را به صورت مکانی فراهم می‎کند و امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی تأثیر گذار را در مسأله آتش سوزی جنگل فراهم می‌سازد.
اهمیت روز افزون نقش زیست محیطی جنگل‌ها و تاثیر همه جانبه آن در ایجاد توسعه پایدار باعث می‌شود، برای ترویج فرهنگ حفاظت و حراست از جنگل ها به منظور برخورداری کامل از کلیه ارزش‌های زیست محیطی، دست در دست یکدیگر تلاش کنیم تا جنگل‎ها و مراتع همچنان به عنوان ابزار آرامش و سعاتمندی نسل‌های امروز و فردا پایدار بمانند. ما و شما که ضرورت وجود جنگل‌ها و درختان را بیش از هر چیز دیگری احساس می‌کنیم، نه تنها بایستی در توسعه جنگل و مراتع ساعی باشیم بلکه از هرگونه تخریب جنگل و مراتع ممانعت کنیم.
منابع:
*حسنی فر، ع. (1398). «نقش و جایگاه جنگل‌ها و مراتع توسعه پایدار». اولین کنفرانس بین‌المللی و چهارمین کنفرانس ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست. صص: 9-1.
*خلیل‌پور، م و دیگران. (1396). «اثر آتش سوزی بر پوشش گیاهی و برخی خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک منطقه قلات گناوه در استان کهگیلویه و بویراحمد». شماره 4. صص: 28-17.
*نامور،ا و عشرعستاقی، م. (1395). «بررسی معضلات و خلاءهای قانونی در ایجاد آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور». همایش ملی حقوق سبز با تاکید بر چالش‌های زیست محیطی مناطق شمالی کشور. صص: 16-1.
*جعفرزاده، ع. ا و دیگران. (1395). «تهیه نقشه ریسک آتشسوزی جنگل با استفاده از رگرسیون لجستیک در محیط GIS مطالعه موردی(: جنگل‌های شهرستان ایلام». فصلنامه استراتژی راهبردی جنگل. شماره 2. صص:34-44.
انتهای پیام