پیام خراسان - بجنورد- سال زراعی جاری خبر آتش سوزی‌های گسترده مزارع و مراتع کشاورزی و به خصوص مزارع گندم و جو در سطح کشور و به تبع آن در خراسان شمالی و شهرستان اسفراین بسیار به گوش رسید.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، در هفته‌ها و ماه‌های گذشته سال جاری شاهد آتش سوزی‌های گسترده مزارع و مراتع کشاورزی و به خصوص مزارع گندم و جو در سطح کشور و به تبع آن در خراسان شمالی و شهرستان اسفراین بودیم.
این آتش سوزی‌ها در شهرستان اسفراین دامن زرد مزارع گندم و جو شهرستان را گرفته بود؛ خسارات زیادی را به بار آورده است.
اعلام عامل انسانی راه فرار مسئولین
از دیدگاه مسئولان عوامل و خطاهای انسانی منجر به آتش سوزی‌های مزارع و مراتع کشاورزی می‌شود. اما آیا مردم عادی آنقدر بی گدار و به دور از شأن انسانی محصولات کشاورزی را در معرض خطر آتش‌سوزی قرار می‌دهند؟
در این میان نقش مسئولان جهاد کشاورزی خراسان شمالی و شهرستان اسفراین در قبال این میزان خسارت، فقط اعلامِ آمارِ، مقدار و حجم آتش سوزی‌ها است!

شاید به جرأت بتوان گفت، اعلام عامل انسانی از سوی متولیان امر، راهی جز فرار مسئولین در رابطه با موضوع آتش‌سوزی‌های مزارع گندم و جو که حاصل دسترنج 9 ماهه قشر کشاورز را نابود می‌کند، نیست.
آیا مسئولین نباید برای در امان ماندن محصولات استراتژیک گندم و جو چاره‌ای اساسی بیاندیشند؟! یا شاید هم کشاورزان عزیز باید نگاهشان به آسمان باشد تا شاید گرمای زود هنگامی پیش نیاید؛ عابری ته سیگار خود را کنار مزرعه نیندازد؛ خانواده‌ای در فاصله نزدیک به مزارع آتش به پا نکند و...
الزام آموزش به کشاورزان
مسئولان عالی رتبه جهاد کشاورزی شاید نتوانند بر عامل طبیعی گرما غلبه کنند اما قطعاً می‌توانند بر عوامل انسانی از جمله عدم مدیریت درست بر کِشت صحیح توسط کشاورزان فائق آیند و این نیز جز آموزش، عزم جدی و جهادی از سوی مدیران چیز دیگری را طلب نمی‌کند.
در همین رابطه «هنری‌مهر» کارشناس محیط زیست در گفتگو با مهر بیان کرد: این آتش سوزی‌ها نه تنها در سال جهش تولید باعث کاهش در دو محصول گندم و جو می‌شود بلکه خاک با ارزش را در معرض فرسایش شدید قرار داده و علاوه بر آن خسارات مالی و زیست محیطی زیادی را ایجاد می‌کند.
اگر با دیدی واقع‌بینانه به این مسئله توجه کنیم باید گفت که استانی محروم همچون «خراسان شمالی» که از لحاظ امکانات در مواقع آتش‌سوزی با کمبود تجهیزات لجستیکی مواجه است آیا بهتر نیست برای پیشگیری از وقوع این آتش‌سوزی‌ها تا قبل از برداشت این محصول چاره‌اندیشی کند.
مدیریت بحران دقیقاً کجاست؟
در اینجا ناخودآگاه ذهن به سمت و سوی تیم مدیریت بحران خراسان شمالی سوق پیدا می‌کند. مدیریت بحران در استان خراسان شمالی چیست و شرح وظایفش چگونه تعریف شده است؟ آیا جز اینکه پیشگیری را قبل از وقوع حادثه در اولویت کارها و برنامه‌های خود قرار دهد؟
از آنجایی که این آتش سوزی‌ها بیشتر در مناطق خارج از شهر و در اطراف روستاها و بخش‌ها و گاهی اوقات در مناطق دور دست اتفاق می‌افتد حتماً تا رسیدن ماشین آتش‌نشانی با طی مسافتی چند کیلومتری، کل مرتع و زمین کشاورزی طعمه حریق می‌شود.

در این رابطه نقش دهیاران پررنگ می‌شود که چگونه می‌توانند با آموزش صحیح و همچنین با تجهیز و ذخیره امکانات حداقلی دهیاری‌ها، تا رسیدن آتش‌نشانی میزان خسارت را حداقل برسانند.
حامد، جوان کشاورزی است که می‌گوید کِشت سنتی گندم و جو را از پدرانمان به ارث برده‌ایم و هیچ آموزشی را در رابطه با شیوه‌های کشت جدید ندیده‌ایم.
کربلایی اصغر پیرمرد کشاورز که امسال محصولش طعمه آتش شده در گفتگو با مهر می‌گوید: ناراحتی و نگرانی عمده من تهیه هزینه جاری خانواده و از آن طرف تهیه علوفه برای گاو و گوسفندهایم است.
او به زبان ساده گفت: جهاد کشاورزی باید به ما بگوید که چگونه زمین‌هایمان را آماده کشت کنیم تا در فصل بهار و تابستان مزارع‌مان از آتش سوزی در امان باشد، جهاد کشاورزی باید به ما آموزش دهد.
کمبود تجهیزات کشاورزی و تأخیر در برداشت
«امیرحسینی» که صحبت‌هایش نشان از تجربه زیاد او در حوزه کشت گندم و جو ادارد در گفتگو با مهر عنوان کرد: ما باید به موقع محصول خود را جمع‌آوری کنیم تا به گرما نخوریم، اما به دلیل نبود ماشین آلات و دیر رسیدن به ناچار محصول خود را با تأخیر برداشت می‌کنیم.

حسینی یکی دیگر از عوامل آتش‌سوزی را شیوه‌های نادرست شخم کشاورزان که آن هم ناشی از عدم آموزش از طرف متولیان حوزه آموزش کشاورزی دانست و ادامه داد: مسئولان حوزه آموزش در جهاد کشاورزی باید صفر تا صد کشت محصولات را با شیوه‌های کارشناسی و دقیق آموزش دهند.
وی در ادامه گفت: کشاورزان اگر در زمان شخم فاصله‌هایی را بین کشت محصول ایجاد کنند؛ همین فاصله باعث می‌شود اگر آتش‌سوزی نیز اتفاق بیافتد شعله به تمام مزرعه زبانه نکشد و میزان خسارت به حداقل برسد.
آتش سوزی 45 هکتار اراضی کشاورزی اسفراین
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان اسفراین به خبرنگار مهر گفت: سال جاری سطح سبز و رویش مناسب و گرمای زود هنگام و بی موقع خرداد ماه باعث خشکی مراتع و مزارع شد.
فائزه تاج‌آبادی عوامل انسانی را نیز بی تأثیر ندانست و خاطر نشان کرد: علی‌رغم اطلاع‌رسانی به کشاورزان مبنی بر عدم آتش‌افروزی بقایای کشت گندم و جو روی زمین، این اتفاق افتاد و متأسفانه کشاورز نتوانست آتش را کنترل کند.
وی اظهار کرد: آتش سوزی‌ها علاوه بر خسارت مالی باعث از بین رفتن مواد غنی خاک و باعث سفت و کلوخه شدن خاک می‌شود.

وی از عوامل دیگری مانند سیگاری که توسط افراد عبوری به سمت مزارع پرتاب می‌کنند و همچنین مردمی که برای تفریح به اطراف مزارع سفر می‌کنند و آتش به پا می‌کنند و همچنین 3 مورد مربوط به نقض فنی کمباین‌ها را در آتش‌سوزی مزارع گندم و جو شهرستان اسفراین دخیل دانست.
مهندس فائزه تاج آبادی از خسارت 45 هکتاری مزارع گندم و جو در اسفراین و صفی‌آباد خبر داد و گفت: در کل شهرستان اسفراین مجموعاً حدود 45 هکتار اراضی کشاورزی دچار آتش‌سوزی شده است.
وی در پایان گفت: ما هیچ حمایتی برای کشاورزانی که مزارعشان دچار حریق شده است نداریم و فقط کشاورزانی که مزارع خودشان را بیمه کرده‌اند می‌توانند از این خسارت خودشان را جبران کنند.
پوشش حداقلی و نامناسب بیمه
بسیاری از کشاورزان دل‌خوشی از بیمه‌ها ندارند به همین دلیل رغبت کمتری نسبت به بیمه کردن محصولات خود نشان می‌دهند. با یک حساب و کتاب سرانگشتی می‌توان میزان خسارت آتش‌سوزی مزارع کشاورزی در اسفراین را حدود 5 میلیارد ریال برآورد کرد که با توجه به سال جهش تولید مبلغ کمی نه برای کشاورزان و نه برای دولت است و این خسارت در استان چند برابر و در کشور ده‌ها و شاید صدها برابر باشد.