پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی اگر بخواهیم قاب محرم را از لابه‌لای سال‌های سپری شده عمرمان بیرون بیاوریم و توصیفش کنیم، به نمادهای مشترک بسیاری در گوشه‌گوشه این قاب می‌رسیم؛ محال است کودکی‌ ما از دسته‌روی‌ها و صدای سنج‌ها و زنجیرهایی که هر بیننده از تماشای نظم موجود در آن به وجد می‌آید، خالی باشد، یا کسی نیست که محرم را بی چای روضه و نذری‌های مرسوم در ایستگاه‌های صلواتی گوشه و کنار شهر تجربه کرده باشد.

این روزها اما واژه‌ای عجیب‌تر و در عین حال قریب‌تر و تکراری‌تر از کرونا نیست که یک جهان را در بی‌حساب و کتابی خود غرق و کلافه کرده باشد. گرد و خاک همین واژه تکراری، خرده‌عادت‌هایی را از قاب محرم ذهن ما کنار زد. هیات‌ها و مراسم عزاداری حالا باید متاثر از این شیوع، مسیر جدیدی در برپایی عزاداری‌ها می‌پیمودند؛ از خلاقیت‌ها و تغییرات در نذری‌ها گرفته تا رعایت فاصله‌ها در مراسم، همه و همه باید دست به دست می‌دادند.
با این حال اما محرم همان محرم و غم نهفته در تاسوعا و عاشورایش همانی بود که سال‌های سال است می‌شناسیم. باوجود برگزاری باشکوه بسیاری از مراسم‌ها، عزادارانی هم بودند که به دلیل نگرانی خود و خانواده‌شان از ابتلا به کرونا از هیات‌ها و روضه‌های حضرت سیدالشهدا(ع) دور بودند؛ دوری که علاوه بر غم غریبانگی حسین(ع) غمی دیگر بر دل عزاداران وارد کرد.
خبرنگار ایسنا، با حضور در هیات‌ها و گفت‌وگو با عزاداران حسینی، از حال و هوای آنان در محرم 99 روایت می‌کند:
مردم به روضه‌های حضرت سیدالشهدا (ع) عادت دارند و نمی‌توانند از آن دوری کنند
یک خانم که در گوشه‌ای از خیابان مشغول عزاداری بود، درباره حال و هوایش در محرم 99 می‌گوید: محرم امسال از روضه‌ها گرفته تا حرم امام رضا (ع) همه چیزش غریبانه بوده است. مردم 6 ماه است در هیچ مراسم و جلسه مذهبی مانند دعای توسل، دعای کمیل، شب‌های قدر در ماه رمضان و... شرکت نکرده‌اند و حسابی دل‌شان گرفته و داغدار هستند. هر جایی را نگاه می‌کنید، خیابانی را بسته‌اند تا مردم بتوانند در عزاداری‌های ماه محرم شرکت کنند. مردم به حضور در این مراسم‌ها عادت داشته‌اند و نمی‌توان آن‌ها را از جلسات روضه سیدالشهدا(ع) دور نگه‌داشت.
وی اضافه می‌کند: خداراشکر مردم خودشان هم پروتکل‌های بهداشتی را به خوبی رعایت می‌کنند و هیچ‌گونه پذیرایی هم صورت نمی‌گیرد. اگر قرار است برای شرکت در مراسم ماه محرم نگران سلامتی خود باشیم، باید همان‌قدر هم در هنگام خرید و انجام کارهای ضروری خود در بیرون از خانه نگران سلامتی خود باشیم. کسانی که نگران سلامتی خود هستند، معمولا بیشتر فاصله خود را رعایت می‌کنند. گاهی اوقات هم حریف جوانان نمی‎شویم، اما معمولا خادمان و پرسنل برگزاری هیات مدام تذکر داده و ماسک و پلاستیک توزیع می‌کنند.
آقایی که به همراه کودک شیرخوار خود با فاصله بیشتری نسبت به سایر عزاداران مشغول عزاداری بود، ادامه می‌دهد: به خاطر بچه‌ام مجبور شدم فاصله‌ام را با سایر عزاداران بیشتر رعایت کنم. با وجود کرونا باز هم خدا را شاکر هستیم که مراسم امسال برگزار شد و هیات‌هایی هستند که برنامه‌های خود را باشکوه برگزار کردند. شب‌های اول محرم را در خانه سپری و از تلویزیون برنامه‌ها را دنبال می‌کردیم. شب‌های آخر دیگر دل‌مان دوام نیاورد و به این هیات آمدیم. قطعا مراسمی که در خانه و از طریق صدا و سیما پخش می‌شود قابل مقایسه با روضه‌های هیات نیست. مادرم به خاطر سن بالایش در هیچ یک از مراسم هیات‌ها نتوانست شرکت کند و به لحاظ روحی ضربه دید و دلش حسابی پر است.
وی خاطرنشان می‌کند: این شرایط به طور ناگهانی برای محرم امسال به وجود آمد. اگر تعداد این هیات‌ها افزایش یابد، جمعیت شرکت‌کننده در هیات‌ها نیز متعادل‌تر می‌شود و مردم هم مجبور نیستند برای حضور در مراسم باشکوه یک هیات فاصله زیادی از خانه خود را طی کنند. اگر فضاهای باز بیشتری در سطح شهر در اختیار هیات‌ها قرار دهند، قطعا با ازدحام کمتری روبرو خواهند شد.

روضه‌های امام حسین (ع) به دلم آرامش می‌دهد
جوانی که برای روزهای پایانی دهه نخست محرم به مشهد سفر کرده، با اشاره به این که در این محرم غریبانگی امام حسین(ع) را به خوبی حس کرده است، می‌گوید: به دلیل فاصله‌های زیاد میان عزاداران، شاید جمعیت عزاداران در هیات‌مان به 100 نفر می‌رسید، اما سال گذشته در همین هیات بیش از 1000 نفر در مراسم آن حضور پیدا می‌کردند؛ هیئتی است که مداح و سخنران خوب دارد و مردم همیشه از برنامه‌های آن استقبال می‌کردند، اما امسال به خاطر شرایط شیوع کرونا مردم تا حدودی عزاداری‌های خود را در خانه برگزار می‌کردند.
وی ادامه می‌دهد: هر ساله با آغاز ماه محرم در خیابان‌ها چادرها و ایستگاه‌های صلواتی مداحی پخش می‌کرده و چای و نذری توزیع می‌شد، اما امسال مردم به خاطر ترسی که از کرونا داشتند، در خانه قرنطینه بودند و برخی محرم را در خانه‌هایشان سپری کردند. هیات‌ها شور همیشگی را نداشتند. هیات باید شور داشته باشد. به خاطر فواصلی که میان عزاداران به وجود آمده بود، اغلب مراسم از گرمی همیشگی برخوردار نبود.
این جوان بیان می‌کند: امسال مشکلاتی برایم پیش آمده بود و به مراسم ماه محرم نیاز داشتم. دلم می‌خواست در یک مجلس روضه شرکت کرده و خودم را خالی کنم. وقتی که حس امسال را با سال گذشته مقایسه کنیم، متوجه تفاوت‌ها می‌شویم. به خصوص این که اگر در سال گذشته هم به کربلا رفته باشیم، تمام صحنه‌ها، خاطرات و غریبی امام حسین(ع) برایمان مدام تداعی می‌شود. دنبال بهانه‌ای بودم تا در مراسم پرشوری شرکت کنم و به حس و حال مدنظرم دست یابم؛ حسی که به آن نیاز دارم، اما هنوز پیدایش نکرده‌ام.
وی خاطرنشان می‌کند: متاسفانه صدا و سیما برنامه‌ریزی مناسبی ندارد. صدا و سیما باید برنامه‌ریزی داشته باشد که در ساعت مشخص چه مراسمی پخش خواهد کرد تا کسانی که در خانه هستند خود را با برنامه‌های تلویزیون هماهنگ کنند. اگر هم کسی از یک برنامه‌ای جا ماند، بتواند صبح، ظهر یا شب از برنامه دیگری استفاده کند.
خانم دیگری که در حاشیه کوه‌پارک مشهد مشغول عزاداری بود، ضمن تقدیر از برگزاری روضه‌های امام حسین(ع) در فضای باز و با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی می‌گوید: شب اولی است که در برنامه این هیات شرکت می‌کنم. خدا خیرشان بدهد که با وجود این بیماری نگذاشتند مردم از روضه‌ها دور بمانند. سایر شب‌های دیگر محرم را یا در خانه می‌ماندیم و یا به همراه خانواده همسرم دور هم جمع شده و زیارت عاشورا می‌خواندیم. اما حس و حال مراسم هیات را نمی‌توان در روضه‌های خانگی جست وجو کرد. اگر مسئولان توصیه دارند که حسینیه خانگی داشته باشید، باید به برنامه‌ها و مراسم‌های تلویزیون نیز سر و سامان دهند.
زائر مجاور حرم امام رضا(ع) در خصوص شرایط و حال و هوای خود در ماه محرم امسال می‌گوید: در محرم سال‌های گذشته دفعات بیشتری به حرم امام رضا (ع) می‌آمدم که معمولا این اتفاق با همراهی دوستانم رخ می‌داد، اما در سال جاری تقریبا این کار نشدنی بود و تقریبا هیچ کدام از دوستانم حاضر به خروج از خانه و رفتن به اماکن پرازدحام نبودند.
وی عنوان می‌کند: شب‌های محرم زمان‌هایی است که تا سال بعد تکرار نخواهد شد و هر آدمی تمایل دارد در این ایام کاری انجام دهد. ماه رمضان نیز همین‌گونه گذشت و تقریبا تمام ایام آن ماه هم در خانه بوده و نتوانستم به اماکن مذهبی بروم. البته چند مرتبه‌ای به حرم و یا سایر اماکن مذهبی رفتم، شاید اگر تمام مردم توجه بیشتری به مسائل بهداشتی می‌کردند، مخاطرات ابتلا به بیماری کاهش می‌یافت و شرایط بهتری را در محرم امسال تجربه می‌کردیم. تنها آرزویم در این شب‌ها پایان این روزهای سیاه کرونایی و پیدا شدن راه درمانی برای این بیماری است تا بتوان با خیالی آسوده به زندگی عادی بازگشت.

بچه هیاتی‌ها باید در رعایت پروتکل‌های بهداشتی الگوی جامعه باشند
یکی از عزاداران حسینی که به دلیل شرایط شیوع کرونا ترجیح داده دهه نخست محرم را در خانه سپری کند، عنوان می‌کند: در شب نخست در مسجد محل‌مان شرکت کردم، اما به دلیل نگرانی بابت ابتلای خود و خانواده‌ام ترجیح دادم سایر شب‌های دهه نخست محرم را در خانه بمانم و از برنامه‌های تلویزیون استفاده کنم. در سال‌های گذشته در هیات محل‌مان شرکت می‌کردم، اما امسال به خاطر کرونا مجبور شدم در خانه بمانم. برنامه‌ای که از تلویزیون و فضای مجازی پخش می‌شود نمی‌تواند با برنامه‌هایی که در هیات‌ها و مساجد برگزار می‌شود برابری کند. مساجد را باید همیشه پر نگه‌داریم، اما امسال شرایط خاصی به وجود آمده است. مراسم‌ها و برنامه‌هایی که از تلویزیون پخش می‌شد بهتر از سال‌های گذشته بود. با این حال با توجه به این که تعداد زیادی از مردم نمی‌توانستند در هیات‌ها حضور یابند، برنامه‌های بیشتری در تلویزیون باید تدارک دیده می‌شد.
وی در خصوص نقش مداحان و سخنرانان در ایام سوگواری حضرت سیدالشهدا (ع) خاطرنشان می‌کند: ستاد کرونا دستوراتی داده که لازم‌الاجرا است و برگزاری مراسم محرم نیز باید برگزار شده و تعطیل نشود. همانطور که مداحان و سخنرانان برای سایر نکات دیگر امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، باید مدام به جوانان برای استفاده مرتب از ماسک تذکر داده و الگو سایر افراد باشند. کرونا ویروسی است که با کسی شوخی ندارد. هرکسی رعایت نکند، چه مذهبی و چه غیرمذهبی امکان ابتلایش وجود دارد. از افراد مذهبی و بچه هیاتی‌ها انتظار می‌رود که با رعایت صحیح و کامل پروتکل‌های بهداشتی بهانه دست بیگانگان ندهند. هیاتی‌ها و مداحان وظیفه دارند که تذکر بیشتری در این خصوص داده و به این نحو از انتشار بیشتر این بیماری جلوگیری کنند.
توجه به پروتکل‌های بهداشتی در راستای توجه به دستورات امام حسین(ع) است
این عزادار حسینی ضمن اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌گوید: اجرای دستوراتی که ستاد کرونا ابلاغ کرده بر همه واجب است. مقام معظم رهبری که برای اجرای دستورات ستاد مبارزه با کرونا تاکید داشته‌اند، خودشان به خوبی رعایت می‌کنند و مراسم در بیت رهبری فقط با حضور سخنران و مداح برگزار می‌شود. بنابراین اگر من بچه هیاتی مدعی هستم که از ولی‌فقیه اطاعت می‌کنم، باید بیشتر از سایر افراد به رعایت پروتکل‌های بهداشتی توجه داشته باشم. اکثر هیات‌ها پروتکل‌های بهداشتی را به خوبی رعایت کرده و مراسم خود را در فضای باز برگزار می‌کنند. جای تقدیر دارد که علاوه بر توجه به نکات بهداشتی، به روضه‌های محرم هم توجه داشته‌اند. برخی از هیات‌ها که تعداد آن‌ها اندک است به نکات بهداشتی توجه کمتری دارند. در حالی که در این مساله نیز باید از ولی فقیه پیروی کرد.

وی اضافه می‌کند: حضرت عباس (ع) زمانی که امامش به او دستور می‌دهد برای طفلان آب بیاورد اطاعت می‌کند و فقط برای آب آوردن به شریعه فرات می‌رود. ایشان نیز به دنبال اطاعت از دستور امام حسین (ع) به علقمه می‌رود و هدف جنگ ندارد. بنابراین پا گذاشتن روی میل نفس مهم‌تر از اجرای مراسم عزاداری تحت هر شرایطی است. ولی فقیه و نماینده امام زمان(عج) وقتی دستور می‌دهد که رعایت نکات بهداشتی باید در اولویت قرار گیرد، بر تمام عزاداران اطاعت از این دستور واجب است. اگر به این دستورات عمل نکنیم مانند این است که مراسم عزاداری امام حسین(ع) را اجرا کرده‌ایم اما به سخنان صاحب این عزا توجهی نداشته‌ایم.
این عزادار حسینی عنوان می‌کند: خداوند یک سری قوانین تغییرناپذیر دارد. اثرات ویروس کرونا نیز یکی از این قوانین است. اگر کسی ضریح امام رضا (ع) را ببوسد و ضریح به ویروس آلوده باشد، آن فرد مبتلا خواهد شد. این خاصیت این ویروس است. چرا نکات بهداشتی را رعایت نکرده و خود را آلوده کنیم و بگوییم امام رضا و امام حسین (ع) از ما حفاظت خواهند کرد! امام رضا (ع) خودشان به وسیله سم به شهادت رسیده‌اند. سم و یا ویروس مسلمان و غیرمسلمان را درگیر خواهد کرد. نمی‌توانیم از امامان انتظار داشته باشیم که در تجمعات حضور یابیم و بگوییم به خاطر حفاظتی که از ما دارند مبتلا نخواهیم شد. در واقع طلبکارانه است که خطا کنیم و امامان خطای ما را بپوشانند.
کرونا خلاقیت‌های جدیدی در برگزاری مراسم سوگواری ماه محرم ایجاد کرد
کارگردان برگزاری یکی از هیات‌های مشهد ضمن اشاره به خلاقیت‌های ایجاد شده در برگزاری مراسم عزاداری محرم 99 می‌گوید: شیوع ویروس کرونا فرصتی فراهم کرد تا مردم بیشتر برای امام حسین (ع) دور هم جمع شوند و سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف را دور هم جمع کرد، شهرداری، نقاط مختلف از فضاهای باز شهر را در اختیار هیات‌ها و مردم قرار داد. شاید کسی فکرش را هم نمی‌کرد که در زمین چمن‌ها، پارک‌ها و کوه مکانی برای برگزاری مراسم عزاداری برپا شود. با ویروس هم نمی‌توان از کنار عشق امام حسین(ع) گذشت. با وجود این که چند شبی است که هوای مشهد رو به سردی می‌رود، اما باز هم مردم از مراسمی که روی کوه و یا در پارک‌ها برگزار می‌شود استقبال خیلی خوبی کرده‌اند. امسال خلاقیت‌هایی در برگزاری مراسم عزاداری‌ها داشته‌ایم و به نظرم همین که مراسم عزاداری از زیر سقف‌ها خارج و به فضای باز منتقل شده، ایده خوبی شکل گرفته است.
اجرای نکات بهداشتی از قدیم‌الایام وجود داشته و در حال حاضر شکیل‌تر شده است
مهدی اکبری، مداح و ذاکر اهل‌البیت (ع) در خصوص حال و هوای محرم 99 با توجه به شیوع و حضور ویروس کرونا، اظهار می‌کند: با وجود این که خیلی‌ها توقع داشتند، مردم روضه‌های محرم امسال را تنها بگذارند، جای تقدیر دارد از همه کسانی که در این موقعیت حساس محفل روضه‌ها را خالی نگذاشتند.
وی با اشاره به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و دستورات ستاد ملی مبارزه با کرونا جهت برگزاری مراسم هیات‌های مذهبی ماه محرم خاطرنشان می‌کند: رعایت پروتکل و آداب بهداشتی از قدیم‌الایام هم وجود داشته، اما در حال حاضر به آن شکل و شمایل داده و آن را منظم‌تر کرده‌اند. در سال گذشته که بیماری وجود نداشت، پس از بازگشت از مجلس روضه، نخستین کاری که انجام می‌دادیم شستن دست‌ها بود. پیش از ورود به هیات وضو می‌گرفتیم. با این وجود در حال حاضر هیات‌ها دستگاه ضدعفونی کننده دارند. فاصله‌ها را رعایت می‌کنند و قسمت عظیمی از مردم در خیایان بیرون از هیات می‌نشینند. تمیز بودن کار سختی نیست. عادتی بوده که پیش از این هم وجود داشته، اما در حال حاضر توجه بیشتری به آن می‌شود.

این مداح و ذاکر اهل‌البیت (ع) می‌گوید: امیدوارم آمار کرونا به هیچ وجه افزایش پیدا نکند و تمام جامعه بشریت از شر این بیماری راحت شوند. حساسیت‌ها را افزایش داده‌اند تا مردم در برابر رعایت پروتکل‌های بهداشتی توجه بیشتری به خرج دهند. تنها مکان‌هایی که دیده‌ام به خوبی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند مجالس روضه‌ها و هیات‌ها هستند. با این وجود، ستاد کرونا سخت‌گیری بیشتری به هیات‌های عزاداری داشته است.
اکبری بیان می‌کند: 1400 سال است امام حسین (ع) غریب است و این فقط مختص امسال نیست. غربت امام حسین (ع) باید باشد تا کسانی که به بیراهه می‌روند در مسیر ایشان قرار گیرند، خیلی از کسانی که خدایی شدند و در مسیر حق قرار گرفتند به واسطه غربت امام حسین (ع) بود. غربت امام حسین (ع) امسال یک عده را بسیار غیرت‌مندتر نسبت به روضه‌ها کرده است.
سوگ بر حسین(ع) حتی اگر طبق رسم و رسومات همیشگی ما پیش نرود، همچنان زیباست
خانم دیگری به شرایط به وجود آمده کرونا اشاره دارد و می‌گوید: همانند سال‌های گذشته در مراسم هیات‌مان شرکت کردم، اما به خاطر شرایط شیوع کرونا مراسم هیات ما که هرساله در مسجد برگزار می‌شد، به یک مدرسه با محیط بزرگ‌تر منتقل شده بود. کرونا با تمام نحسی‌هایش، برایم یک پیام عجیب و دوست‌داشتی به همراه داشت. این ویروس تمام ما انسان‌ها را از جهان ساختگی خود رها کرده و ما را به تنهایی خودمان که همیشه در مبارزه با آن بودیم نزدیک‌تر کرده است. در روضه‌های هیات محرم امسال که امکان نشستن در کنار خواهر و دوست خودمان وجود نداشت، می‌توانستم در تنهایی خود در زیر سقف آسمان همراه با نسیم ملایم شب‌های مشهد تفکر و تعقلی عمیق‌تر نسبت به امام حسین (ع) و خدایش داشته باشم.
وی عنوان می‌کند: ورای مراسم پرشور هیات‌ها، در حوزه دین به فهم عمیق و تفکر بیشتری نیاز داریم. محرم امسال شلوغی و هیاهوی دسته‌های عزاداری، چای روضه و ایستگاه‌های صلواتی سال‌های گذشته را به همراه نداشت، اما سکوتی برای‌مان ایجاد کرد که حرف‌های جدیدی داشته است. کرونا، باعث شد در محرم بیشتر با خودمان تنها باشیم و ناگزیر ما را بیشتر به اندیشیدن تشویق کرد. کرونا نهیبی زد بر تمام نگرانی‌های پیش از محرم و ثابت کرد سوگ بر حسین (ع) حتی اگر طبق رسم و رسوم‌های همیشگی ما هم پیش نرود، اما همچنان زیباست چون «اصلا حسین، جنس غمش فرق می‌کند...»
کرونا، خوب یا بد درس‌هایی به ما داد که بارزترین آن بیرون کشیدن ما از خرده عادت‌های‌مان بود؛ این درس خوبی است برای آن که بفهمیم «عزای حسین(ع)» بزرگتر و شکوه‌مندتر از آن است که در خرده‌عادت‌های ما خلاصه شود و اصلا شاید همین خاصیت است که در تاریخ جاودانش کرده و فراموش‌ناشدنی، که اگر نه «رستخیز عام» خوانده نمی‌شد. محرم امسال آمد تا در عین حال که شور و حرارت سوگ تکرارنشدنی تاریخ را در جهان فریاد کند، بار دیگر در گوش‌هامان تعقل، شعور و فرهنگ چگونه حسینی زیستن در زمان را زمزمه کند.
شاید محرم امسال با مهمان ناخوانده‌اش خیلی از رسوم سال‌های گذشته را کنار زد، اما به ما یادآوری کرد فرهنگ عاشورا به تناسب زمان همواره پویا و در هر مقطعی از تاریخ زنده است و غم‌نامه حسین(ع) فراموش‌نشدنی خواهد ماند.
انتهای پیام