پیام خراسان - بیرجند-طرح توسعه نهبندان سندی بر مظلومیت های این شهرستان است چرا که پس از گذشت 18 سال از تصویب آن هنوز محرومیت ها در این منطقه بیداد می کند و مشکلات بر جامانده نشان دهنده هدف ناتمام طرح است.

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها: محرومیت‌های خراسان جنوبی مسئله جدیدی برای مردم و مسئولان نیست چراکه مردمان این دیار با خساست آسمان خو گرفته و دست خشک روزگار را طی 20 سال لمس کرده‌اند.
همین محرومیت‌ها در نقاط مختلف استان به ویژه شهرستان‌های مرزی از جمله شهرستان نهبندان عاملی بود تا مقام معظم رهبری با سفر به این منطقه در هفتم شهریور 1378 توجه مسئولان دولتی را به این منطقه معطوف کند تا مشکلات این مناطق مورد توجه ویژه قرار گیرد.
مقام معظم رهبری ششم و هفتم شهریور سال 78 به نهبندان سفر کردند و فرمودند: «به نهبندان آمدم تا نظر مسئولان را به این منطقه و مناطقی مانند آن جلب کنم.»
بعد از سفر ایشان برای پیشرفت و ارتقای منطقه به دستور مقام معظم رهبری طرح توسعه نهبندان تهیه و آماده شد. این طرح در 30 تیرماه 1381 در قالب پنج فصل و 17 ماده با پیش بینی 600 میلیارد ریال اعتبار برای مدت 10 سال تصویب شد.
علی رغم اینکه طرح برای 10 سال تصویب شده بود، تخصیص اعتبارات تا سال 97 به طول انجامید گذشته از این، تزریق قطره چکانی اعتبارات به طرح باعث شده تا عملکرد همه جانبه نداشته باشد و شهروندان آنگونه که باید از اثرات مطلوب طرح برخوردار نشوند.

محرومیت‌ها پا بر جا است
اگرچه بنا به گفته مسئولان مهلت طرح توسعه نهبندان با تخصیص کامل 600 میلیارد ریال اعتبار به اتمام رسید اما موج مهاجرت از روستاهای نهبندان به دلیل محرومیت‌ها و مشکلاتی که خشکسالی آن را تشدید کرده، هنوز ادامه دارد.
در تعدادی از روستاهای شهرستان نهبندان آب وجود ندارد و مردم چشم به راه تانکرهای سیار آبرسانی هستند. هنوز هم روستاهایی فاقد راه آسفالته، فاقد برق، گاز و بستر ارتباطی وجود دارد که مردمانش راه نجات را در مهاجرت جست و جو می‌کنند.
همچنین به دلیل نبود آب، کشاورزی روستاییان در معرض خطر قرار گرفته و دامداری هم از بین رفته است. اینها تنها گوشه‌ای از محرومیت‌هایی است که مردم شهرستان مرزی نهبندان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. شاید تخصیص اعتباری دیگر به طرح توسعه نهبندان بتواند نوش دارویی برای زخم‌های خشکسالی در این نقاط باشد.
اقدامات روتین
نماینده سابق نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با مهر با اشاره به طرح توسعه نهبندان بیان کرد: این طرح جاندار نبود و با توجه به عدم تخصیص به موقع اعتبار، کارایی چندانی هم نداشت.
نظر افضلی ادامه داد: اگرچه طرح توسعه نهبندان به اتمام رسیده اما با توجه به محرومیت‌ها می‌تواند با همکاری بنیاد برکت و دیگر طرح‌های توسعه، مجدد اجرایی شود.
وی بیان کرد: نهبندان حرکتی مانند قلعه گنج نیاز دارد که امید است بنیاد برکت به عنوان متولی محرومیت زدایی نهبندان به همراه وزارت کشور مشکلات را در دستور کار قرار داده و پیگیری کنند.

افضلی خواستار توجه به معادن و کارخانه‌های نهبندان شد و افزود: اگر به این ظرفیت‌ها توجه شود، مشکل اشتغال نهبندان هم رفع می‌شود.
وی با اشاره به پروژه‌های اجرایی شده تحت عنوان طرح توسعه نهبندان، اظهار کرد: در قالب این طرح اقداماتی در زیرساخت‌های شهری انجام شده که روتین بوده و اگر در قالب طرح نبود هم انجام می‌شد.
افضلی همچنین در 24 مرداد ماه 95 در گفت و گو با مهر با گلایه از عدم تخصیص 50 درصد از اعتبار طرح توسعه نهبندان بیان کرده بود: با گذشت سال‌ها از مصوب شدن اجرا، تنها 30 درصد آن اختصاص یافته است.
نماینده سابق نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی خواستار بازنگری مجدد در تخصیص اعتبار این طرح شده و اظهار کرد: اجرای طرح توسعه نهبندان نیازمند اعتبار زیادی است.
شاید بازنگری طرح می‌توانست مسئولان را متوجه چالش‌های پیش رو کند و در تخصیص اعتبارات هم به گونه‌ای عمل کنند که امروز شاهد تحقق هدف رهبری باشیم.
اجرای 433 پروژه در طرح توسعه
فرماندار نهبندان در گفت و گو با مهر بیان کرد: طرح توسعه نهبندان در قالب پنج فصل و 17 ماده در بخش‌های سیاسی، امنیتی، اجتماعی، فرهنگی و عمرانی در 30 تیرماه 1381 در هیئت دولت وقت تصویب شد.
مجید بی کی با بیان اینکه این طرح با پیش بینی اعتبار 600 میلیارد ریال برای 10 سال تصویب شد، گفت: تاکنون از این محل 433 پروژه تأمین اعتبار و اجرا شده است.
وی بیان کرد: اکتشاف، استخراج و راه اندازی معادن، توسعه و تجهیز بازارچه‌های مرزی، احداث و تکمیل راه‌های فرعی و روستایی و دوبانده کردن راه از جمله این پروژه‌ها است.
وی احداث 10 مجتمع آموزشی شبانه روزی احداث و تکمیل مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای نهبندان را از دیگر این پروژه‌ها دانست و گفت: حفر و تجهیز 20 حلقه چاه کشاورزی احداث و تجهیز مجتمع‌های آبرسانی روستایی و آبرسانی سیار، مطالعه و اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان داری در حوزه‌های آب ریز از دیگر این پروژه‌ها است.

فرماندار نهبندان اظهار کرد: احداث 200 واحد مسکونی سازمانی، احداث و توسعه کتابخانه های عمومی، مرکز فرهنگی، مدرسه معارف، کمک به تأمین زیر ساخت‌های توسعه کشاورزی و کمک به توسعه و عمران شهری از دیگر پروژه‌های اجرایی تحت طرح توسعه نهبندان است.
وی احداث و تجهیز پایگاه‌های امداد جاده‌ای، کمک به تکمیل پاسگاه‌های نیروی انتظامی، ندامتگاه و پادگان ارتش، کمک به تکمیل و تجهیز دانشگاه علمی کاربردی، پیام نور و دانشکده معدن، برقی کردن چاه‌های کشاورزی و برق رسانی به روستاها را از دیگر پروژه‌های اجرا شده دانست.
بی کی افزود: احداث و تکمیل واحدهای بهداشتی درمانی، تکمیل و تجهیز فضاهای ورزشی همگانی و دانش آموزی، کمک به تأمین و تکمیل زیر ساخت‌های معدنی و تأمین زیرساخت‌های گردشگری از جمله پروژه‌های طرح توسعه نهبندان بوده است.
اعتبارات قطره چکانی گره‌گشا نبود
وی بیان کرد: کمک به تعمیر و تکمیل مصلی‌ها، مساجد و بناهای مذهبی، حوزه‌های علمیه و خانه‌های، اجرای طرح‌های کوچک تأمین آب، آبرسانی به شهرها و مطالعه و ساماندهی رودخانه‌ها از دیگر پروژه‌های اجرا شده در طرح توسعه نهبندان بوده است.
بی کی با بیان اینکه 600 میلیارد ریال اعتبار مصوب شده برای طرح تا سال 97 تحقق یافته و مهلت طرح تمام شده است، گفت: این اعتبارات در طول زمان پرداخت شده بنابراین باعث شده عملکرد همه جانبه را نداشته باشد.

پروژه‌های بر زمین مانده
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه طرح توسعه نهبندان طی سفر مقام معظم رهبری در سال 78 به نهبندان مصوب شد، گفت: متأسفانه در تخصیص اعتبار به درستی عمل نشد.
مصطفی نخعی ادامه داد: اعتباری که در سال‌های ابتدایی برای طرح اختصاص داده شده، محدود بوده و عمده آنها طی سال‌های اخیر بدون به روز رسانی به نهبندان اختصاص یافت.
وی مهم‌ترین اشکال پیش روی طرح را عدم تخصیص به موقع اعتبارات دانست و افزود: بنابراین بسیاری از پروژه‌های پیش بینی شده در طرح بر روی زمین ماند و اجرایی نشد.
نخعی بیان کرد: علی رغم تاکید رهبری بر توسعه نهبندان و گذشت 21 سال از سفر ایشان به این شهرستان، همچنان در بسیاری از شاخص‌های توسعه دچار عقب ماندگی هستیم که این امر اثر بخشی طرح را از بین برده است.
درخواست از وزیر کشور
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به راهکارهای پیش رو اظهار کرد: در قالب نقش نظارتی مجلس، مکاتبه‌ای با وزیر کشور انجام داده‌ام که تمام اطلاعات طرح اعم از اقدامات پیش بینی شده، اقدامات انجام شده و طرح‌های بر زمین مانده گزارش داده شود.
نخعی افزود: اطلاعات که دریافت شود متناسب با گزارش ارائه شده، اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.
وی با اشاره به پروژه‌های محرومیت زدایی در دست اجرا بیان کرد: در حال حاضر بنیاد برکت متولی محرومیت زدایی نهبندان و در بخش درح هم کمیته امداد به عنوان متولی تعریف شده است.

ظرفیت‌های نهبندان برای توسعه
نخعی با اشاره به ظرفیت‌های نهبندان برای توسعه بیان کرد: علاوه بر معادن فلزی، غیر فلزی و خاک‌های صنعتی، این شهرستان یکی از قطب‌های کشور در ذخیره سنگ گرانیت است.
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: نهبندان چهار راه ارتباطی در جنوب استان بوده و در مسیر ارتباطی چهابهار- مشهد قرار گرفته و دارای اهمیت ویژه‌ای است.
نخعی با بیان اینکه ظرفیت میراث فرهنگی و گردشگری نهبندان دارای شرایط ویژه‌ای بوده که قابلیت توسعه و توجه دارد، افزود: همچنین قابلیت‌های کشاورزی و دامداری این شهرستان ظرفیتی مناسب برای توسعه است.
آنچه مسلم است هدف رهبری در تصویب طرح توسعه نهبندان چیزی دیگر بوده و مسئولان نتوانسته‌اند در عملکردشان به این اهداف برسند. انتظار می‌رود متولیان با ارائه راهکارها و برنامه‌ریزی هایی کارشناسی شده، نهبندان را به شاخص‌های توسعه برسانند.
به روز رسانی طرح و اجرای مجدد آن با اصول و قواعدی برنامه‌ریزی شده می‌تواند راهکاری مناسب برای رفع محرومیت‌های پیش رو باشد که می‌طلبد مورد توجه قرار گیرد.