بزرگنمايي:

پیام خراسان- شرایط ناخوشایند یک سالمند بیمار در جریان ادامه حیات که همراه با بیماری‌های جسمی و البته روحی است نه تنها برای جامعه بلکه بیش از آن برای خود فرد هزینه‌دار است اما یک برنامه موثر توام با آموزش می تواند یک دوره "سالمندی سالم" را به جامعه هدیه کند و حتی در رشد و توسعه کشور نیز به واسطه فراهم ساختن زمینه بهره‌گیری از تجربیات سالمندان تاثیرگذار باشد.

سالمندی جمعیت جامعه پدیده‌ای توام با تجارب حرفه‌ای و دانش اجتماعی زیست شده است که به کارگیری حساب شده آن گرچه فرصتی بی‌همتا، اما به شدت نیازمند توجه آینده‌نگرانه نسبت به سلامت روحی و جسمی حاملانش یعنی شهروندان سالخورده برای اجتناب از تبدیل این پدیده ناگزیر اجتماعی به یک بحران است.

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، عبور فرد از مرز 60 سالگی به معنای پیوستن وی به جرگه سالمندان است و بر این اساس سالمندی بخشی از روند طبیعی زندگی انسان محسوب می‌شود که مشخصات و نیازهای خاص جسمی و روحی و مراقبت‌های ویژه‌ دارد. زمانی که این بخش از زندگی انسانی بخش وسیعی از افراد جامعه را دربرگرفته و به یک پدیده اجتماعی بدل شود، مدیریت آن نیازمند توجه، شناخت و برنامه ریزی مطلوب در سطح کلان اجتماعی است.

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی عبور فرد از مرز 60 سالگی به معنای پیوستن وی به جرگه سالمندی است و بر این اساس سالمندی بخشی از روند طبیعی زندگی انسان محسوب می‌گردد که مشخصات و نیازهای خاص جسمی و روحی و مراقبت‌های ویژه‌ای دارد.بخش جوان جامعه امروز ایران نیز در 2 دهه آینده، خواه ناخواه با پدیده سالمندی در گستره‌ای وسیع مواجه می‌شود بنابراین برای رویارویی توام با آمادگی کامل با این پدیده، ضرورت دارد با شناخت کافی و کامل از آن نسبت به برنامه‌ریزی برای استفاده از این فرصت و نیز حرکت به سمت جامعه ای دارای سالمندان سالم تلاش شود.

سالمندی، به عنوان یک پدیده اجتماعی همچون شمشیری دولبه می‌تواند به عنوان فرصت یا تهدید جامعه را درگیر خود کند. آگاهی و شناخت کامل از سالمندی می‌تواند آن را به ظرفیتی عظیم مبدل کند و در این مسیر "سالمندی پویا یا سالمندی فعال" مقوله مهمی است که در جهان امروز با هدف استفاده از ظرفیت‌های سالمندان در جنبه ها و جهات مختلف، محور اصلی برنامه ریزی‌های مرتبط با این قشر قرار گرفته است.

تحقق سالمندی سالم یا پویا و استفاده از ظرفیت‌ها و توان سالمندان، مستلزم برنامه ریزی پیشگیرانه و آینده نگرانه قبل از رسیدن فرد به این مقطع از زندگی است. این برنامه‌ریزی در گرو عزم هماهنگ و میان دستگاهی بین تمامی بخشها و دستگاههای درگیر و متولی در این زمینه است.

برنامه‌ریزی هدفمندی که در قالب آن باید فعالیت‌های بدنی، تغذیه، تفریح، دانش افزایی، برنامه سلامتی و بهداشتی برای هر فرد دست کم از دوره 40 سالگی آغاز شود تا در 60 سالگی با فردی سالم و هوشیار از نظر ذهنی مواجه باشیم.

در چنین شرایطی است که فرد سالمند گرچه بازنشسته تلقی می‌شود، اما همچنان توان ادامه زندگی اجتماعی موثر و مفید را دارد و 60 سالگی را زمانی برای به کارگیری تجربیات و دانش خود برای کمک به جامعه و نسل جوان می‌بیند.

میانگین کنونی سالمندی در جهان 12 درصد اعلام شده است حال آن که میزان سالمندی در کشوری مانند ژاپن بیش از 30 درصد است اما همگان ژاپن را به عنوان یکی از توسعه یافته ترین کشورها می‌شناسند.میانگین کنونی سالمندی در جهان 12 درصد اعلام شده است حال آن که این رقم در کشوری مانند ژاپن بیش از 30 درصد است اما همگان ژاپن را به عنوان یکی از توسعه یافته ترین کشورها می‌شناسند. میزان سالمندی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز بیش از 16 درصد است اما این کشورها نیز جزو جوامع توسعه یافته هستند و رمز موفقیت و توسعه یافتگی این کشورها بنا بر تاکید صاحبنظران، برنامه ریزی برای داشتن سالمندانی سالم است و بس.

میزان سالمندی جمعیت در کشور ما اکنون 10 درصد است که بنابر پیش بینی ها طی دهه های آینده به 30 درصد خواهد رسید اگرچه نرخ سالمندی در دنیا و از جمله کشور ما رو به افزایش است اما در 2 دهه گذشته جمعیت سالمند ایران 2 برابر شده است و حال آنکه سرعت برنامه‌ریزی وسیع و گسترده برای مدیریت این روند از نظر کیفیت سالمندی و تربیت سالمند سالم، بسیار کند و آرام‌ بوده است.

آموزش تنها راه مدیریت صحیح پدیده سالمندی

معاون امور توانبخشی اداره‌کل بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه سالمندان امروز دچار چالش ها و مشکلات فراوانی هستند، اظهار کرد: باید با شناسایی صحیح این مشکلات علاوه بر ارائه و اجرای راهکارهای مدیریتی برای آنها با تحقیق، مطالعه و برنامه ریزی از تداوم این چالش ها در نسلهای بعدی سالمندان جلوگیری کرد.

حمیدرضا علیزاده رضایی بیان کرد: در خصوص سالمندان موضوعات مهمی وجود دارد که باید مد نظر باشد و از مهمترین آنها تامین سلامت روان آنان از جمله در زمینه کنترل دلهره، نگرانی و اضطراب این قشر است.

معاون بهزیستی خراسان رضوی اظهار کرد: قدم زدن و ورزش، برقراری روابط اجتماعی مثبت، مثبت اندیشی، کتابخوانی و انجام بازی‌های مختلف از ضروریات‌ زندگی سالمندی است که باید برای همه افراد این قشر برقرار باشد تا این دوران را با سلامت بیشتری سپری کنند.

وی با اشاره به رشد فزاینده سالمندی در آسیای شرقی و غرب آسیا از جمله ایران، افزود: طبق پیش بینی ها تا سال 1420 درصد جمعیت سالمند در این منطقه به 20 درصد و در سال 1430 به بالای 33 درصد کل جمعیت خواهد رسید.

علیزاده تاکید کرد: حضور در خانواده و برقراری روابط عاطفی میان اعضای خانواده نیز در گذران سالم دوره سالمندی موثر است ضمن اینکه این گروه به شدت نیاز به شنیده شدن دارند و لازم است افراد نزدیک نسبت به شنیدن حرفهای آنها و برقراری ارتباط موثر با آنان اقدام کنند.

حضور در خانواده و برقراری روابط عاطفی میان اعضای خانواده نیز در گذران سالم دوره سالمندی موثر است ضمن اینکه این گروه به شدت نیاز به شنیده شدن دارند و لازم است افراد نزدیک نسبت به شنیدن حرفهای آنها و برقراری ارتباط موثر با آنان اقدام کنندوی گفت: بخش قابل توجهی از سالمندان متاسفانه درگیر زوال عقل یا بیماری آلزایمر می شوند که این امر نیازمند سعه صدر اطرافیان و نیز ارائه آموزش های لازم پیشگیرانه برای این افراد قبل از ابتلا به این مشکل است.

وی دیگر معضل سالمندان را زندگی مجردی آنان دانست که آمار بالایی را درگیر خود کرده است و همین وضعیت موجب تنهایی، افسردگی و بروز بیماریهای مختلف در این قشر می‌شود.

حمایت، شرط امنیت خاطر و آسایش سالمندان

علیزاده با اشاره به راهکارهای متعدد حمایتی از سالمندان که می تواند در آرامش و امنیت خاطر آنها موثر باشد، بیان کرد: از بهترین راهکارهای حمایت از سالمندان می توان به حمایت بیمه‌ای و تامین اجتماعی از آنان و نیز حمایت تغذیه ای و ورزشی اشاره کرد.

وی ادامه داد: علاوه بر این باید برنامه‌ریزی بیشتری داشته باشیم که در این راستا افزایش شمار مراکز روزانه سالمندان به منظور گذران اوقاتی مفید برای این قشر می تواند بسیار سودبخش باشد زیرا در حال حاضر به خاطر مشکلات اقتصادی، استقبال چندانی از مراکز روزانه سالمندان نمی شود.

معاون بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه مراقبت خوب از سالمند در منزل بسیار مهم است، بیان کرد: جدایی از خانواده، تاثیر مستقیمی در کاهش امید به زندگی دارد بنابراین معقدیم به نظر کارشناسی حضور سالمندان در محیط خانواده و بین اعضای خانواده در تامین سلامت این گروه موثر است.

وی بیان کرد: به جد معتقدیم که اکنون باید برای نسل جوان و میانسال کشور برنامه ریزی و آموزش های لازم را در نظر گرفت تا در پی آن در زمینه تغذیه، ورزش و ارتباط اجتماعی این قشر در دوران سالمندی شاهد تحولات مثبت و رفع چالش های گذشته سالمندان باشیم.

علیزاده گفت: ما بر این باوریم که سلامت سالمندان در خانه و خانواده بسیار بیشتر تامین و امید به زندگی آنان به مراتب بیشتر می شود.

معاون بهزیستی خراسان رضوی گفت: حضور در جمع اعضای خانواده و نقش آفرینی آنان می‌تواند حس موثربودن و اعتماد به نفس را در سالمند افزایش داده و البته موجب بهره‌مندی و آرامش در خانواده هم بشود.

وی تاکید کرد: حتی عدم تغییر و جابه جایی محل زندگی سالمندان که سالها در منزلی اقامت داشته‌اند، می‌تواند به دلیل وجود خاطرات متعدد آنها از گذشته در حفظ سلامت آنان موثر باشد.

وی بیان کرد: به همین دلیل فعالیت مراکز روزانه برای چند ساعت حضور سالمندان و گپ و گفت داشتن با همنوعان خود و زندگی در محیط شاد و متفاوت می تواند باز هم در تقویت روحیه زیستی این قشر تاثیر مثبتی داشته باشد.

10 درصد جمعیت خراسان رضوی سالمند هستند

مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی گفت: هم اکنون 10 درصد جمعیت استان همانند کشور سالمند و بالای 60 سال دارند.

مسعود فیروزی افزود: پیر شدن جمعیت از موضوعات بسیار مهمی است که استان خراسان رضوی نیز مانند کشور به شدت درگیر آن است.

هم اکنون 10 درصد جمعیت استان خراسان رضوی که بیش از هشت میلیون نفر به صورت غیررسمی گفته شده است را سالمندان و افراد بالای 60 سال تشکیل می‌دهندوی با بیان اینکه هم اکنون 40 مرکز شبانه روزی سالمندان در استان داریم، افزود: در این مراکز هزار و 571 سالمند مقیم هستند.

علیزاده با اشاره به فعالیت پنج خانه سالمندان خانواده محور در استان، افزود: با توجه به ظرفیت 10 نفره هر مرکز، هم اکنون 38 نفر در این مراکز که خانواده محور هستند، حضور دارند.

این مسوول گفت: هم اکنون سه مرکز روزانه سالمندان در استان فعالیت دارد که متاسفانه مراجعات به این مراکز بسیار پایین است در حالی که باید حضور سالمندان در این مراکز افزایش یابد.

جمعیت میلیونی سالمندان طی سه دهه آتی

فیروزی با اشاره به اینکه تنهایی و کاهش فعالیت‌های اجتماعی و نیز فعالیتهای بدنی از عمده ترین مشکلات سالمندان است، افزود: 15 درصد افراد جامعه به دلایل مختلف از جمله معلولیت، بارداری، سالمندی، شکستگی و موارد مشابه دچار ناتوانی هستند بنابراین مناسب سازی محیط‌های شهری برای آنان یک نیاز مهم و اولویت‌دار است.

وی ادامه داد: حمایتهای مالی از سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار است در حالی که هم اکنون فردی که در کشور ما سالمند است و به سن بازنشستگی رسیده و به تعبیری وارد مرحله پرخرج زندگی می‌شود، ناگهان دچار کاهش درآمد و محدود شدن حقوق خود به مستمری بازنشستگی می‌شود.

مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی گفت: بروز مشکلاتی از جمله کمبودهای تغذیه‌ای و به تبع آن وضعیت ضعف جسمانی و کاهش قوای بدنی طبیعی در سن سالمندی از دیگر مصایب و مسایلی است که زندگی سالمند را نشانه گرفته و تحت فشار قرار می‌دهد.

نرخ رشد سالمندی در سال 1335 در ایران معادل 6.2 درصد بوده است که به مرور در سال 1375 به 6.6 درصد رسیده است؛این روند با شتابی که گرفت از سال 1375 تا سال 1395 به 9.2 درصد رسید و این روند افزایشی همچنان ادامه دارد.فیروزی با اشاره به اینکه تمام توان یک سالمند برای حمایت مالی و معنوی از خانواده و فرزندان هزینه شده است، افزود: این در حالی است که به طور معمول حمایت مالی و برخورداری مالی سالمندان به مراتب کمتر از دوره گذشته زندگی آنان است.

وی با بیان اینکه نظر به نرخ سالمندی در کشور پیش بینی می‌شود جمعیت سالمندان بالای 60 سال تا سال 1430 به حدود 30 میلیون نفر برسد که حدود 30 درصد کل جمعیت کشور را شامل می شود و افزود: این بدان معناست که از هر سه نفر یک نفر در 30 سال آینده در کشور سالمند خواهند بود.

مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه نرخ رشد سالمندی در سال 1335 در ایران معادل 6.2 درصد بوده است که به مرور در سال 1375 به 6.6 درصد رسیده است، ادامه داد: این روند با شتابی که گرفت از سال 1375 تا سال 1395 به 9.2 درصد رسید و این روند افزایشی همچنان ادامه دارد.

مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی اظهار کرد: برای ارائه خدمت به این گروه جمعیتی که در سالهای آینده شمار آنان سه برابر می‌شود، باید آمادگی لازم را در ارائه خدمات داشته باشیم که مبنای آن شهر دوستدار سالمند است و شهر دوستدار سالمند تا حد زیادی به رفع مشکلات رفت و آمد و فعالیت اجتماعی این قشر کمک و بهره مندی از خدمات را برای آنان تسهیل می‌کند.