بزرگنمايي:

پیام خراسان- اگرچه روزی نیست که خبر تکان خوردن و ایجاد زلزله‌هایی در مقیاس‌های متفاوت را وقت و بی‌وقت را نشنویم، اما زمانی این وضعیت برای مردم برخی شهرها نگران کننده‌تر می‌شود که بدانیم دومین گسل بزرگ کشور با طول 700 کیلومتر از فاصله 2 تا 5 کیلومتری شهرهایی مانند بردسکن، کاشمر و خلیل‌آباد عبور می‌کند.

هرچند بر اساس بررسی‌های انجام شده با وجود این‌که گسل درونه از گسل‌های فعال ایران محسوب شده و زلزله‌های مخربی را در منطقه ایجاد کرده است، اما در منطقه‌ای مانند کاشمر بیش از 80 درصد سکونتگاه‌ها در حواشی و یا مناطق مجاور این گسل استقرار یافته‌اند.

 با توجه به زلزله‌هایی که طی سال‌های گذشته در شهرستان‌های کاشمر، خلیل‌آباد، کوهسرخ، بردسکن روی داده و بر اساس تحلیل و بررسی‌های انجام شده توسط صاحب‌نظران و کارشناسان استانی، آنچه از سابقه رفتار این گسل و ثبت وقایع گذشته در آن تحلیل می‌شود این است که طی سال‌های اخیر حدود 80 گسل مربوط به گسل درونه فعال شده و زمین‌لرزه‌هایی نیز با همین شدت به وقوع پیوسته که منجر به تخلیه انرژی در گسل شده است.

اما در این بین آنچه از خود زلزله مهم‌تر به نظر می‌رسد این مساله است که شهرها تا چه اندازه در مواجه با این غول خفته آمادگی رویارویی دارند، علاوه بر اینکه بسیاری از مردم منطقه ترشیز همچنان زیر سقف‌های لرزان زندگی می‌کنند، نبود امکانات و ساختمان‌های چندین طبقه مسکونی در کوچه‌های بسیار کم‌عرض بر این نگرانی‌ها می‌افزاید.

 همچنان در هماهنگی مدیریت بحران دچار ضعف هستیم

یک کارشناس ارشد مخاطرات محیطی در همین خصوص به ایسنا گفت: هرچند فرماندهی واحد در مواقع بحران بسیار مهم است اما همچنان در هماهنگی مدیریت بحران دچار ضعف و سردرگمی هستیم.

احمدرضاپور با بیان اینکه منطقه ترشیز در حوادث و بلایای طبیعی مانند زلزله در معرض تهدید جدی قرار دارد، افزود: گسل درونه یا گسل بزرگ کویر یکی از ساخت‌های بنیادین ایران است که با درازایی حدود 700 کیلومتر از قسمت شمالی کاشمر با فاصله کمی از شهر عبور می‌کند.

وی با بیان اینکه سوابق لرزه‌خیزی بالای 6 ریشتر را طی سال‌های گذشته در منطقه داریم، خاطرنشان کرد: طی سال‌های اخیر شاهد لرزه‌خیزی گسل درونه و زیرشاخه‌های آن بودیم که خسارت‌هایی را ایجاد کرده است.

این کارشناس ارشد مخاطرات محیطی همچنین بیان کرد: آنچه طی سال‌های اخیر در حوادث و بلایا کمتر دیده شده مقاوم‌سازی منازل مسکونی بوده به طوری که از سرعت لازم برخوردار نبوده است.

وی همچنین گفت: در خطرپذیری مؤلفه‌های بسیاری دخیل هستند که باید تراکم جمعیتی، معابر، دسترسی‌ها و تراکم منازل مسکونی مورد سنجش قرار بگیرند.

رضاپور با اظهار نگرانی از اینکه در معابر بسیار کم عرض شاهد احداث ساختمان‌های مرتفع هستیم، افزود: در هنگام وقوع زلزله‌هایی با ریشترهای بالا ساختمان‌های مقاوم هم در امان نیستند، اگر معابر مسدود شوند عملاً راه ورودی نیروهای امدادی بسته می‌شود و در این مواقع با یک فاجعه انسانی مواجه خواهیم شد.

 وی بیان کرد: علیرغم اینکه سابقه بحران در منطقه داشتیم، اما در برنامه‌ریزی قوی عمل نکردیم، حتی هنوز در سیستم مدیریت بحران کشور آمار دهی به درستی انجام نمی‌شود.

رضاپور خاطرنشان کرد: شاید مدیران موضوع بحران را قبول داشته باشند اما این مستاله در اولویت‌های کاری‌شان قرار نداشته باشد، متأسفانه سرمایه‌گذاری در خصوص پیشگیری انجام نمی‌شود و مدیران عضو این ستاد به عنوان اولویت به این مسئله مهم نگاه نمی‌کنند.

این کارشناس ارشد مخاطرات محیطی گفت: هنوز نقشه جامع خطرپذیری که کل مخاطرات شهر را در نظر گرفته باشیم و بر اساس آن یک نقشه خطر تهیه کرده باشیم نداریم.

وی خاطرنشان کرد: ابتدا باید تمامی مخاطرات منطقه و سپس پتانسیل‌های شهرستان را شنایی کنیم، اگر این اطلاعات باشد می‌توان برنامه‌ریزی کرد که تا چه سطحی می‌توان جوابگوی این حوادث بود و بر این اساس سناریوهای متعدد تعریف کنیم و وظایف همه نیز مشخص باشد.

رضاپور اظهار کرد: متأسفانه چون این نقشه جامع را نداریم در مواقع بحرانی با مشکلاتی مواجه‌ایم، حتی هنوز بانک اطلاعاتی که چه امکاناتی در شهرستان داریم تهیه نشده است، به عنوان مثال شاید ندانیم در شهرستان چند جرثقیل داریم و این یک ضعف است.

این کارشناس ارشد مخاطرات محیطی جانمایی اماکن را بسیار مهم دانست و گفت: شاید برخی اماکن برای گذشته خوب بوده اما الان آن اماکن آن ایمنی گذشته را ندارند و نیاز به بازنگری و حتی جابجایی دارند.

وی افزود: برخی اماکن شهر در زمان بحران به دلیل فرسوده و ناایمن بودن خودشان بحران‌ساز می‌شوند و فاجعه به بار خواهند آورد، هرچند در جانمایی‌های جدید تمامی مسائل برای اینکه آسیب‌های ثانویه به همراه نداشته باشد باید در نظر گرفته شود اما کمتر شاهد این موضوع هستیم.

آمادگی رویارویی با زلزله را نداریم

 همان‌طور که همه ما می‌دانیم با زلزله نمی‌توان مقابله کرد ولی می‌توان اثرات مخرب آن را کاهش داد، 300 هکتار بافت فرسوده در کاشمر بر روی اژدهای خفته گسل درونه بنا شده و زنگ خطرها باید به صدا در آید و مسئولان به فکر چاره باشند.

در همین خصوص یک کارشناس شهرسازی به ایسنا  گفت: مدیریت بحران این شهر آمادگی رویارویی با زلزله 7 ریشتری را ندارد.

جعفر سلیمانی با بیان اینکه وجود 302 هکتار بافت فرسوده در این شهر نگرانی‌های بسیاری را ایجاد کرده است، اظهار کرد: این 302 هکتار بافت فرسوده هیچ‌گونه مقاومتی در برابر زلزله ندارد، متأسفانه حجم تخریب بافت فرسوده در زمان بروز حوادث  بسیار بالا خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه شهر کاشمر در برابر زلزله ضعف‌های بسیاری دارد، تصریح کرد: ناپایداری 60 درصدی شهر کاشمر در برابر زلزله قطعی است. طبق بررسی‌ها و پیش‌بینی‌های فنی و علمی به عمل آمده توسط کارشناسان، وقوع زلزله در کاشمر بسیار خطرناک است و خسارت‌های جبران‌ناپذیری خواهد داشت.

سلیمانی خاطرنشان کرد: آنچه از سابقه رفتار گسل درونه و ثبت وقایع گذشته در آن تحلیل می‌شود این است که در سال‌های اخیر حدود 80 گسل مربوط به گسل درونه فعال شده و زمین‌لرزه‌هایی نیز با همین شدت به وقوع پیوسته که منجر به تخلیه انرژی در گسل شده است.

 این کارشناس شهرسازی با اعلام اینکه بعد از گسل اصلی زاگرس، گسل درونه دومین گسل بزرگ کشور با 700 کیلومتر است، افزود: برای هرکدام از مخاطرات باید پروتکلی تهیه و نوشته شود.

در پایان نباید فراموش کرد؛ احتمال وقوع زلزله همیشه وجود دارد و نمی‌توان جلوی وقوع حوادث طبیعی را گرفت، بنابراین با توجه به این‏که امکان پیش‌بینی زلزله وجود ندارد بهتر است در مراحل مقاوم‌سازی، آماده‌سازی و راه‌های پیشگیری مطلوب و مناسب، خود را آماده کرده و با برنامه‌ریزی عملی دقیق این سوانح طبیعی را بشناسیم و آسیب‌پذیری و خسارات ناشی از آن‌ها را کمتر کنیم.