چاپ

پیام خراسان - عضو هیئت علمی دانشگاه بجنورد گفت: کتاب دیوان ملک‌الشعراء بهار گردآورده مرحوم محمود فرخ، کامل‌ترین دیوانی است که از ملک الشعراء بهار در دست داریم.
به گزارش ایسنا-منطقه خراسان، مجتبی مجرد در مراسم «شب محمود فرخ» که در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: ده سال قبل با فرخ آشنا شدم و یادداشت‎های مرحوم فرخ را برای پایان نامه کارشناسی ارشد گرد‌آوری کردم و حاصل این یادداشت‌ها تاکنون سه کتاب بوده با عناوین یادداشت‌های مرحوم فرخ که فرهنگستان چاپ کرده، کتاب دیگر تصحیح تاریخ علمای خراسان است که نسخه منحصربه فرد و نسخه اصل مولفش مربوط به مرحوم فرخ بود و در کتابخانه ایشان نگهداری می‌شد و اکنون در دانشکده است و سومین کتاب دیوان ملک‌الشعراء بهار گردآورده مرحوم محمود فرخ است که کامل‌ترین دیوانی است که از ملک الشعراء بهار در دست داریم.
وی با اشاره به اینکه «مرحوم فرخ 11 سال از ملک الشعرای بهار کوچک تر بود»، در مورد اولین دیدارهای فرخ و بهار ادامه داد: پاسخ دادن به این پرسش که اولین دیدارهای آنها در چه زمانی بوده مشکل است. در یادداشت‌های مرحوم فرخ اشاره‌ای شده به اولین دیدارهایی که بین مرحوم فرخ و بهار اتفاق افتاده. مرحوم بهار با پدر فرخ رابطه بسیار نزدیکی داشتند و چنانکه فرخ در یادداشت‌ها گفته بهار، بسیاری اوقات در خانه مرحوم جواهری، پدر فرخ بود و بسیاری از شعرهای دوران جوانی بهار را مرحوم جواهری برای او اصلاح می‌کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بجنورد بیان کرد: همین رفت و آمدها به تدریج باعث می‌شود فرخ عاشق و شیفته بهار و شعرش شود و این شیفتگی وقتی به اوج می‌رسد که فرخ در 19 سالگی از ملک‌الشعرای 30 ساله درخواست می‌کند اگر دیوانی مدون دارد به فرخ بدهد تا او یک نسخه برای خود استنساخ کند. مرحوم ملک‌الشعرای بهار بخشی از شعرهای خود را که مدون کرده بود به فرخ می‌دهد و فرخ از روی آن یک نسخه برای خود برمی‌دارد، اما مرحوم بهار به فرخ می‌گوید بسیاری از شعرهای من وجود دارد که در اینجا نیست و من مدون نکردم و باید از مجلات و... آنها را خودت مدون کنی. مرحوم فرخ بعد از این ماجرا در پی یافتن بقیه اشعار بهار در مجلات، روزنامه ها و.. می‌رود.
«فرخ» 59 سال مشغول گردآوری دیوان ملک‌الشعراء بهار بوده است
مجرد تصریح کرد: این دیوان را در سال 1312 شمسی به خواهش مرحوم ملک‌زاده می‌خواهند به چاپ رسانند، این زمانی است که ملک الشعراء بهار در حبس است و بعدش هم به اصفهان تبعید می‌شود. تابستان 1313 که بهار از تبعید اصفهان به تهران برمی‌گردد، دیوان به چاپ‌خانه می‌رود، اما پیش از اینکه چاپ شود به دلایل سیاسی متوقف و ممنوع می‌شود و البته آن نسخه فرخ همچنان در دست ایشان باقی می‌ماند و بعدها کسانی که دیوان ملک‌الشعراء بهارا را چاپ کردند دیوانی را به چاپ رساندند که بسیاری از اشعاری که سبب توقیف دیوان در سال 1313 بود را در آن نمی‌بینیم، اما مرحوم فرخ نسخه‌ای را که در نزد خودش بوده همانطور تکمیل می‌کرده است. آخرین تاریخی که در این نسخه است و جزء عجایب و شگفتی‌های تاریخ ادبیات ایران و دنیاست، سال 1354 شمسی است؛ یعنی مرحوم فرخ از 1295 تا 1354 یعنی 59 سال مشغول گردآوری دیوان بوده. در کل تاریخ ادبیات فکر نمی‌کنم چنین چیزی سابقه داشته باشد که فردی برای گردآوری دیوان یک شاعر 59 سال، یعنی یک عمر تمام وقت بگذارد.
وی با اشاره به اینکه «مرحوم فرخ این دیوان را منتشر نکردند»، ادامه داد: یکی از دلایل این است که او هنوز معتقد بوده دیوان باید کامل‌تر شود، دلیل دیگر سیاسی بود؛ یعنی شعرهایی بوده که حتی در سال 1354 هم نمی‌توانسته منتشر شود. این شعرها در نسخه‌ای که الان چاپ شده وجود دارد، اما در نسخه‌های مرسوم دیوان بهار وجود ندارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بجنورد گفت: نسخه‌ای که مرحوم فرخ از دیوان بهار گردآوری کرده بعد فوت مرحوم فرخ در بین کتاب‌های ایشان همانطور باقی می‌ماند. و در کنار دو کتاب نفیس دیگر در کنار هم در یک کارتن در گوشه‌ای هستند تا زمانی که فرشته فرخ، دختر محمود فرخ در سال 1381 این کتاب‌ها را به دانشکده ادبیات اهدا می‌کند. ما این سه کتاب نفیس را همزمان با هم پیدا کردیم. یکی از این کتاب‌ها دیوان ملک الشعراء بهار بود که بسیار ارجمند است. کتاب دیگر جلد دوم سفینه فرخ است که همه آنها دست‌نویس فرخ است و کلی اخوانیه جدید در آن است که جای دیگری ثبت و ضبط نشده، همچنین کتابی از مرحوم سید احمد جواهری که هم خطاط بود و هم مورخ و منجم حاذقی بوده است. در حال حاضر این کتاب‌‎ها در بخش نسخ خطی دانشگاه قرار دارند.
ویژگی‌های دیوان ملک‌الشعراء بهار گردآورده مرحوم محمود فرخ
وی در مورد دیوان فرخ گفت: عنوان این کتاب را دیوان ملک‌الشعراء بهارگردآورده سید محمد فرخ خراسانی نهاده‌ایم. این دیوان حدود 3600 بیت دارد که در هیچ‌کدام از دیوان‌های چاپی ملک‌الشعراء بهار وجود ندارد. دیوان ملک الشعراء بهار در چاپ امیرکبیر حدود 11 هزار بیت است. با مقایسه این دیوان و دیوان‌های چاپی می‌شود تطور اندیشه و زیبایی‌شناسی شعر بهار را تا حد زیادی مشخص کرد زیرا این دیوان تحریر اولیه شعر ملک الشعراء بهار است و از این جهت به نظر می‌رسد برای محققین قابل توجه خواهد بود. از ویژگی‌های دیگر این دیوان این است که بسیاری از ضبط‌های این دیوان با ضبط‌های دیوان‌های چاپی متفاوت است.
انتهای پیام