چاپ

پیام خراسان - بجنورد- این روزها که بارش باران و سخاوت آسمان دشت ها و مراتع خراسان شمالی را سرسبز کرده است، سفره های مردم هم رنگ و بوی طبیعت به خود گرفته است.
هر ساله در ماه اردیبهشت بازار شهرهای خراسان شمالی، روی دیگری از طبیعت سرسبز خراسان شمالی را به رخ می کشد.
این روزها علاوه بر فروش انواع گیاهان و رستنی ها در مغازه ها که البته طرفداران بسیاری هم دارد، شاهد فروش انواع گیاهان از جمله اسفناج کوهی، پونه، چریش، کنگر و تره سوغان به صورت دست فروشی هستیم.
سبزیجات سر سفره های مردم خراسان شمالی این روزها رنگ و طعم گیاهان خودرو در مراتع را به خود گرفته است و گیاهان مرتعی نه تنها به عنوان سبزیجات و خام خوری، بلکه در غذاها هم جا بازکرده اند.
این روزها انواع آش ها، کوکو و سایر غذاها، طعم طبیعت گرفته است. خشکه پزی ها هم با پخت انواع نان سبزی و نان چریش، با مشتری ها و طرفداران و مخاطبان خاص، رونق گرفته اند.
برخی از مردم خمیر مایه نان چریش و نان سبزی را، خود تهیه کرده و برای پخت آن را به نانوایی ها می سپارند.
شهروندان، پاک و سالم بودن گیاهان برداشت شده از طبیعت را مهم ترین دلیل اقبال خود به این گیاهان بیان می کنند.
* چریش
چریش در میان گیاهان خودروی خراسان شمالی، سری میان سرها دارد و بیشتر در سفره های مردم جای باز کرده است.
چریش (‎ (Cherishهمزمان با فصل بهار روییده و تا 2 ماه قابل برداشت است.
چریش در این فصل، در سبزی فروشی ها و روزبازارها و نیز بساط دستفروشان به چشم می خورد و اهالی این استان علاوه بر تازه خوری، آن را در یخچال ها نگهداری می کنند تا در ماه های آتی هم از آن در غذاها استفاده کنند.
از این گیاه خودرو، آش هم تهیه می شود که مخلوطی از حبوبات، یارمه (بلغور) و گیاه چریش است.
چریش علاوه بر مصرف خوراکی، خواص دارویی هم دارد و در طب سنتی برای مداوای عوارض لکه‌های پوستی، اگزما، شکستگی اعضای بدن و جلوگیری ‌از ریزش مو و تقویت پیاز مو به کار برده می شود.
این گیاه در تثبیت خاک و تامین بخشی از علوفه دام های دامداران در فصول بهار و تابستان اهمیت زیادی دارد و بسته به نوع جنس و گونه آن در هر منطقه و در موسم گل دهی با توجه به رنگ گل ها مناظر بسیار زیبایی ایجاد می شود که به لحاظ تفرجگاهی بسیار چشم نواز و دیدنی است.
* کنگر
کنگر هم این روزها در سبزی فروشی ها به وفور یافت می شود.
کنگر گیاهی با برگ‌های خاردار و ساقه‌های ضخیم شبیه به ریواس است و مردم خراسان شمالی علاوه بر خام خوری از آن در پخت سوپ، خورش و یا در سالاد استفاده می‌کنند.
عصاره برگ و ریشه کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جدار رگ‌ها مفید است همچنین در درمان یرقان، سوءهاضمه، احساس ناراحتی در معده، نفخ، بی‌اشتهایی، تهوع، اسهال خفیف یا یبوست، نارسایی کبد، دفع مزمن آلبومین و کم‌خونی بعد از جراحی موثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می‌کند.
* پونه
پونه از دیگر گیاهان خودرو است که به واسطه بوی خوش و طعم دلپذیر، مورد اقبال مردم این استان است.
مردم خراسان شمالی در فصل بهار، با حضور در طبیعت، پونه ها را برداشت کرده و از آن در مخلوط سبزی جات و یا در غذا استفاده می کنند.
مردم این استان علاوه بر تازه خوری پونه، آن را خشک کرده و پودر آن را چاشنی دوغ و ماست سفره های خود می کنند.
دمنوش پونه هم طرفداران خاص خود را دارد که برگ، گل‏ و ساقه پونه به عنوان آنتی بیوتیک‏ عمل می کند و همچنین معرق و مدر است.
این روزها که کوه ها و دامنه ها پذیرای مردم شده است و اهالی این منطقه در تکاپو هستند تا سفره های خود را با رستنی های زمین، رنگارنگ کنند، کارشناسان توصیه می کنند که مصرف دارویی گیاهان زیر نظر پزشک باشد.
* مصرف تفننی گیاه مشکلی ندارد
رئیس مرکز تحقیقات فرآورده های طبیعی و گیاهان دارویی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی خراسان شمالی می گوید: مصرف گیاهان برداشت شده از طبیعت، عمدتا به صورت تفننی است و البته در این صورت استفاده از گیاهان به صورت مکمل غذایی نگران کننده نیست.
دکتر پیمان آل شیخ اظهار می دارد: در صورتی که فرد، گیاهان طبیعی را به عنوان دارو مصرف می کند، باید حتما با پزشک مشاوره کند و مصرف هر گونه گیاه دارویی باید زیر نظر پزشک باشد.
رئیس مرکز تحقیقات فرآورده های طبیعی و گیاهان دارویی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی خراسان شمالی می افزاید: مردم نباید هرگز گیاه دارویی را با رویکرد درمان بیماری، خودسرانه مصرف کنند.
وی درباره گرایش مردم به گیاهان برداشت شده از طبیعت به واسطه پاک و سالم بودن آن می گوید: گیاهانی که از طبیعت برداشت می شود ممکن است آلودگی شیمیایی نداشته باشند اما احتمال آلودگی های انگلی در آن وجود دارد.
آل شیخ اظهار می دارد: گیاهان به صرف اینکه از طبیعت برداشت می شود، نمی تواند بدون مشکل باشد و ممکن است این گیاه در مسیر آبی رشد کرده که محل تخلیه فاضلاب صنعتی و انسانی باشد و سبب بروز بیماری در مصرف کننده شود.
وی افزود: بهترین شیوه ترویج تولید و استفاده از گیاهان، توسعه کشت و برداشت آن به صورت زراعی است.
دکتر آل شیخ خاطرنشان کرد: در این صورت، فرصت های موجود در تنوع گیاهان استان به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی نیز خواهد انجامید.
رئیس مرکز تحقیقات فرآورده های طبیعی و گیاهان دارویی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی خراسان شمالی نبود واحدهای فرآوری گیاهان دارویی را از کمبودها و مشکلات این استان عنوان کرد.
وی اظهار داشت: با وجود پوشش غنی گیاهی در استان خراسان شمالی، واحد فرآوری مناسبی در این بخش نداریم.
* طبیعت خراسان شمالی، داروخانه ای گیاهی
یک محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی هم در این باره گفت: خراسان شمالی به لحاظ تنوع گیاهی، پتانسیل های فراوانی دارد و طبیعت این استان، داروخانه ای طبیعی است که باید آن را قدر دانست.
محمد ایمانی اظهار داشت: مردم این استان در فصل بهار، با حضور در دشت و کوه، نسبت به برداشت و چیدن گیاهان اقدام می کنند اما توصیه می شود برداشت ها اصولی و به اندازه نیاز باشد.
وی تصریح کرد: مصرف گیاهان طبیعت، تنها در حد تفنن می تواند مفید باشد اما متاسفانه مردم با برداشت بیش از نیاز مصرفی خود، سبب آسیب زدن به رویشگاه ها می شوند.
این محقق منابع طبیعی خاطرنشان کرد: انتظار می رود در صورتی که گیاه، به عنوان دارو مصرف می شود، حتما زیر نظر پزشک و یا افراد مطلع باشد.
بر اساس اعلام مسئولان، خراسان شمالی به لحاظ گستردگی و تنوع پوشش گیاهی رتبه دوم استان های کشور را دارد و به واسطه تنوع اقلیم، تنوع گیاهی در این منطقه بسیار است.
در این استان 483 گونه گیاه دارویی شناسایی شده است که مصرف دارویی، ادویه ای و معطر کردن دارند.
استان 863 هزار نفری خراسان شمالی، واقع در شمال شرق کشور، جز اقلیم دریا، سایر اقلیم ها را در خود جای داده است.
7185/5132