پیام خراسان
دیدنی‌های خراسان جنوبی؛
قلعه‌ای که هسته اولیه شهر شد+تصاویر
سه شنبه 8 مرداد 1398 - 11:12:40
پیام خراسان - قلعه بیرجند نام‌های دیگری نیز دارد که می‌توان به «قلعه ته ده»، «قلعه پایین شهر» و همچنین «دژ بیرجند» اشاره کرد. این قلعه در درون شهر بیرجند و بر فراز یک تپه در شمال غرب شهر ساخته شده است.
به گزارش ایسنا منطقه خراسان جنوبی، قلعه‌ها از مهمترین آثار باستانی و تاریخی هر کشوری محسوب می‌شود که بیانگر قدرت دفاعی آن کشور است، در خراسان جنوبی نیز قلعه‌های باستانی بسیاری وجود دارد که دلیلی براین مدعا ا‌ست.
قلعه‌ها نقطه عطفی در تاریخ سیاسی و امنیتی کشورها محسوب می‌شوند، به گونه‌ای که اگر تاریخ ایران باستان رابررسی کنیم متوجه می‌شویم به لحاظ وضعیت جغرافیایی فلات قاره ایران و شکل‌گیری تمدن‌های ایرانی در دشت‌های باز، ساخت قلعه و در امان ماندن از هجوم دشمنان از اهمیت زیادی برخوردار بود به شکلی که مهندسی ساخت قلعه‌ها از محرمانه‌ترین اطلاعات حکومتی دولت‌ها محسوب می‌شد. قلعه‌ها چنان معماری جذابی دارند که همین که به داخل آن ها می روید انگار به چندین قرن پیش رفته اید؛ در آن ها سادگی موج می زند و هیچ خبری از زندگی مدرن شهری نیست.
بیرجند، به عنوان مرکز استان خراسان جنوبی، آثار باستانی ارزشمندی را در دل خود جای داده است. دوره صفویه را دوره بسیار مهمی در تاریخ این شهر می‌دانند که شکوفایی و گسترش زیادی را برای آن در‌بر‌داشت.
بناهای تاریخی زیادی از این دوران در بیرجند باقی مانده‌اند که از شاخص‌ترین آن‌ها می‌توان به قلعه تاریخی بیرجند و عمارت و باغ اکبریه اشاره کرد.
قلعه بیرجند؛ هسته اولیه شهر
قلعه بیرجند نام‌های دیگری نیز دارد که می‌توان به «قلعه ته ده»، «قلعه پایین شهر» و همچنین «دژ بیرجند» اشاره کرد. این قلعه در درون شهر بیرجند و بر فراز یک تپه در شمال غرب شهر ساخته شده است. از بالای برج‌های این قلعه می‌توانید بافت قدیم و جدید شهر بیرجند را مشاهده کرد.
این قلعه بزرگ در دوران صفویه در بیرجند احداث شده است. در بعضی از منابع در مورد این قلعه این‌گونه نوشته شده که این قلعه هسته اولیه شهر بیرجند محسوب می‌شود.
در زمان‌های قدیم در بیرجند تعدادی قلعه، ارگ و بناهای بزرگ وجود داشته که در سده چهاردهم خورشیدی آثاری از آن‌ها باقی مانده است. هدف از ساخت این قلعه دفاعی و نظامی بوده است، به طوری که از دوره صفویه تا قاجاریه مردم بیرجند را از تهاجم دشمنان خارجی به ویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها محافظت کند.
ساکنین این قلعه در گذشته نگهبانانی بودند که وظایفی همچون تامین امنیت و رساندن اخبار را بر عهده داشتند. با توجه به این که این قلعه در بافت قدیمی شهر ساخته شده است، از بلندای این قلعه می‌توانید گوشه‌هایی از بافت قدیمی شهر بیرجند را نیز در اطراف قلعه تماشا کنید.
قلعه تاریخی بیرجند در دوره قاجاریه، به طور کامل مورد بازسازی قرار گرفته است. همچنین در سال 1378 نیز یک بار شهرداری بیرجند تصمیم گرفت این بنای ارزشمند را مورد بازسازی و مرمت قرار دهد.
مشخصات بنا
وسعت قلعه بیرجند در حدود 3000 متر مربع است. در ساخت این قلعه از مصالحی همچون خشت، گل و چینه استفاده شده است. این قلعه دارای دو در ورودی است که یکی از آن‌ها در ضلع شمالی و در دیگر در ضلع غربی واقع شده است.
در چهار طرف قلعه برج‌هایی را می‌بینید که به شکل استوانه‌ای ساخته شده‌اند. همگی این برج‌ها دو طبقه هستند. البته لازم است بدانید که در ابتدا تعداد کل برج‌های قلعه 7 عدد بوده که یکی از آن‌ها در گذر زمان از بین رفته است و در حال حاضر 6 برج باقی مانده را می‌توانید تماشا کنید. در داخل هر کدام از این برج‌ها نیز روزنه‌هایی به چشم می‌خورند که به منظور دیدبانی و تیراندازی در مواقع نیاز تعبیه شده بودند.
همچنین دیوارهای این بنا نیز با بزرگی و همچنین شکل برآمده‌‌ای که دارند، امکان انجام دیدبانی بر فراز باروها را برای نگهبانان بهتر فراهم می‌کردند. در نگاه کلی باید اشاره کنیم که پلان این قلعه به صورت یک چهار ضلعی با چهار برج در چهار گوشه‌ آن به اضافه دو برج در دو ضلع شرقی و غربی است.
انبارهایی نیز در این قلعه ساخته شده بود تا در آن‌ها آب و آذوقه ذخیره شود تا در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار گیرد. جالب است بدانید که راهروهایی زیرزمینی نیز ساخته شده بودند که این قلعه را به تعدادی از بناهای مهم شهر بیرجند مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی، قنات قصبه و خانه افراد مهمی که به حکومت آن زمان مرتبط بودند، نیز وصل می‌کرده است. مثلا اگر دشمن حمله می‌کرد، افراد مهم حکومتی می‌توانستند همراه با خانواده‌هایشان از طریق این مسیرهای زیرزمینی به قلعه بیرجند بروند و در آنجا پناه گیرند.
قلعه تاریخی بیرجند همیشه در طول سالیان اخیر، یکی از اصلی‌ترین اماکن گردشگری شهر بیرجند بوده و به همین دلیل در ایام رونق گردشگری در کشور مثل عید نوروز یا حتی تابستان از طرف مسئولین گردشگری شهر بسیار مورد توجه است.
این قلعه در سال 1385 با شماره 5146 در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.
انتهای پیام

http://www.khorasan-online.ir/fa/News/166099/قلعه‌ای-که-هسته-اولیه-شهر-شد-تصاویر
بستن   چاپ