پیام خراسان
استاد برنامه‌ریزی شهری مطرح کرد؛
برای زندگی در شهر به سرمایه‌های اجتماعی نو نیاز داریم
شنبه 9 شهريور 1398 - 14:25:55
ایسنا - اجتماعی - خراسان رضوی
پیام خراسان - یک استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری گفت: برای زندگی در شهر به شدت به سرمایه‌های اجتماعی نو نیاز داریم.
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، کیومرث ایراندوست در نشست تخصصی «جایگاه تسهیل‌گری در توسعه محله‌ای؛ بایدها و نبایدها» که امروز در تالار شهر مشهد برگزار شد در خصوص بازآفرینی و تسهیلگری و شرایط روز کشور در این زمینه، اظهار کرد: موضوع توسعه از پایین و توسعه محله‌ای چند دهه است که در سراسر جهان داغ است و عنوان یکی از سیاست‌های اصلی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری -هم در کشورهای توسعه‌یافته و هم در کشورهای در حال توسعه- شده است.
وی ادامه داد: در قرن بیستم پس از رشد شتابان شهری مدیریت‌های از بالا در شهرها فراگیر شده بود و نقد به این مدل‌‌ها باعث به وجود آمدن مبحثی به نامه «توسعه محله‌ای» شد.
ایراندوست با بیان اینکه «توسعه محله‌ای از دو واژه "توسعه" و "محله‌ای" به وجود آمده است»، تصریح کرد: بر این مبنا موضوع «محله‌ای» آن بسیار پردامنه است. محله، نه به عنوان یک فضای کالبدیِ ساخته‌شده، بلکه به عنوان یک اجتماع محله‌ای تعریف شده است. مجموعه انسان‌هایی که در یک فضا و محیط زندگی می‌کنند و دارای اشتراکاتی مانند هویت هستند که معمولاً موضوع مطرح در آن اجتماعی است.
وی خاطرنشان کرد: همچنین حوزه‌های فضایی و کالبدی به بخش «برنامه‌ریزی محله» مربوط می‌شود، چراکه در حوزه برنامه‌ریزی دو مفهوم مکمل، اما جدا داریم؛ یکی «برنامه‌ریزی محله (=Neighborhood Planning)» و دیگری «توسعه محله‌ای (=Community Development)» است و آنچه در اسناد و متون پیگیری می‌شود، «توسعه محله‌ای» است.
این استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با اشاره به اینکه «سال‌هاست در حوزه توسعه محله‌ای بحث و گفت‌وگو می‌شود»، گفت: بر این اساس آخرین تعریفی که روی آن بحث می‌شود به فرآیندی که به گسترش انتخاب‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی انسان بینجامد توسعه محله‌ای گفته می‌شود. اگر در شهر بخواهیم آن را با «اجتماع محلی» پیوند دهیم و آن را توسعه دهیم، یعنی انتخاب‌های مختلف اجتماع محلی را گسترش دهیم به آن «توسعه محلی» می‌گوییم. 
وی افزود: در واقع توسعه محلی فرآیندی است که یک جامعه محلی را درگیر می‌کند که بتواند در طول زمان به بهبود شرایط اجتماعی محله بینجامد، چراکه ما متعقدیم محله‌ها مانند موزائیک‌هایی هستند که کلیت یک شهر را تشکیل می‌دهند و اگر ما در محله‌ها سرمایه‌گذاری کنیم، کارایی و مشارکت افزایش یافته و دستیابی به اهداف بسیار راحت‌تر می‌شود؛ بنابراین اولویت بر توسعه محله‌ای قرار می‌گیرد و هدف این توسعه بهبود کیفیت زندگی و کار و... در مجموع زیست‌پذیری یک محله خواهد بود.
ایراندوست بیان کرد: به دنبال آن امروزه دفاتر تسهیل‌گری را یکی پس از دیگری راه‌اندای می‌کنیم. هدف از احداث این دفترها این است که به کمک محله به بهبود شرایط زیست در محله کمک کنیم.
وی با بیان اینکه «برای بهبود و توسعه محله سرمایه‌هایی وجود دارد که باید از آن‌ها درست استفاه کنیم»، گفت: نخستین سرمایه‌ها، سرمایه‌های فیزیکی و مالی بودند. در ابتدا تأکید بر سرمایه فیزیکی بود، اما پس از آن به این نتیجه رسیدند که سرمایه فیزیکی به تنهایی کافی نیست و باید سرمایه‌های انسانی را نیز گسترش دهیم.
دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه کردستان ادامه داد: امروزه شکل جدیدی از سرمایه‌ها که سرمایه اجتماعی یکی از آن‌هاست مورد تأکید قرار می‌گیرد. بر این اساس است که بسیاری می‌گویند که دفاتر تسهیل‌گری استفاده از ظرفیت محله برای بهبود زندگی محله است.
ایراندوست با طرح این پرسش که «سرمایه اجتماعی چیست و چرا مورد نیاز است؟»، یادآور شد: سرمایه اجتماعی ارتباط و اعتمادی است که به هم داریم و این زمینه‌ساز توسعه است. بسیاری از اقتصاددان‌ها سرمایه اجتماعی را به روغن یک موتور تشبیه می‌کنند. در موتور اجرای مختلفی وجود دارد، اما روغن باعث درست کار کردن موتور می‌شود. 
وی افزود: این سرمایه هزینه‌ها را کاهش و بهره‌وری را افرایش می‌دهد. سرمایه اجتماعی خود به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. دسته اول سرمایه اجتماعی درونی است که همان سرمایه اجتماعی سنتی و سطح خرد است. این همان روابط انسانی محله ماست. سرمایه مهم و خوبی است؛ اما کافی نیست و در مواردی می‌توان مخرب باشد.
این استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری گفت: دسته دوم سرمایه اجتماعی متصل‌کننده است که بین گروه‌های مختلف اعتماد برقرار می‌کند. دسته دیگر، سرمایه اجتماعی کلان یا پل‌زننده است که بین دولت و ملت و شهرداری و شهروندان ارتباط برقرار می‌کند. سرمایه اجتماعی متصل‌کننده و کلان را سرمایه اجتماعی مدرن می‌گویند. برای توسعه زندگی در شهر به سرمایه اجتماعی مدرن به شدت نیاز داریم.
وی تأکید کرد: یکی از وظایف تسهیل‌گیری تولید این نوع سرمایه اجتماعی است. 
ایراندوست با اشاره به اینکه «اگر سرمایه اجتماعی درونی در راستای اهداف شهر نباشد می‌تواند مخرب باشد»، خاطرنشان کرد: بر این اساس باید در راستای تولید سرمایه اجتماعی نو و جدید سرمایه‌گذاری کنیم و این وظیفه تسهیل‌گری است. نمونه‌های زیادی وجود دارد که سرمایه اجتماعی درونی در مقابل توسعه کلانِ شهر، مانع شده است. این سرمایه همچنین در بسیاری از شهرها بر روی عملکرد شورای‌های شهر نیز تاثیر گذاشته به طوری که در انتخابات به نفع قوم، زبان و مذهب خاصی سازمان‌دهی می‌شود.
وی در خصوص هدف دفاتر تسهیل‌گری و عملکرد و سازماندهی این دفاتر، گفت: برداشت‌های متفاوتی از عملکرد این دفاتر وجود دارد و در این خصوص به انسجام و تعریف کلی نرسیده‌ایم. بر این اساس پیشنهاد می‌شود در ابتدا شهرداری و شورای شهر مشهد یک چارچوب را روی کاغذ بیاورد و مشخص کند که هدف و انتظارات ما از این دفاتر چیست؟
دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه کردستان عنوان کرد: باید توجه داشت که هدف و کارکرد تک‌تک این دفاتر در هر محله با هم متفاوت است و این زمینه‌ی محله‌ای نگاه‌کردن را برای ما پر رنگ‎تر می‌کند. ایجاد یک نوع دفتر و با یک نوع نگرش جواب نمی‌دهد. یکی از کارهای دفاتر تسهیل‌گری شناخت دقیق محله است که از چه نوعی هستند و چه رویکردی در آن نیاز است و پس از آن به سمت تشکیل یک نهاد کلان تسهیل‌گری برویم.
وی تصریح کرد: در این راستا دو سطح کلان و خرد باید دست به دست هم دهند وگرنه موفق نمی‌شوند. در هر دو سطح باید ظرفیت‌سازی شود و از ظریف‌هایی که وجود دارد بهره کافی ببریم.
ایراندوست با تأکید بر وجود دو سیاست کلی نیازمبنا و دارایی‌مبنا در توسعه محله‌ای، خاطرنشان کرد: بیش‌تر رویکرد ما در حوزه تسهیلگری در قالب سیاست نیاز مبنا است. اجرای این سیاست موجب شکل‌گیری مطالبات شهروندان می‌شود و مردم توقع دارند که شهرداری تمام نیازهای آنان را برطرف کند و با توجه به اینکه شهرداری منابع لازم برای رفع این نیازها را ندارد به سرعت به سمت گسست اعتماد مردم پیش می‌رویم.
وی اضافه کرد: سیاست دارایی‌مبنا، اما بر این اساس است که جامعه محلی چه دارد و چه می‌تواند کند. هنگامی که این سیاست مبنای توسعه قرار گیرد دیگر فرض ما بر توسعه نیازها نیست. با وجود اینکه نیازها را می‌شناسیم، اما رویکرد ما بر مبنای دارایی‌هاست. توصیه می‌شود با این رویکرد پیش‌رویم، نه رویکردی که نیازها را شکل می‌دهد و توانایی پاسخگویی به آن را نداریم.
انتهای پیام

http://www.khorasan-online.ir/fa/News/175675/برای-زندگی-در-شهر-به-سرمایه‌های-اجتماعی-نو-نیاز-داریم
بستن   چاپ