چاپ

پیام خراسان - یک کارشناس علوم قرآنی با اشاره به چگونگی ترجمه زیبا و مناسب قرآن گفت: ترجمه زیبا و صحیح ترجمه‌ای است که بدانیم یک مفهوم و عبارت واحد در یک زبان چه ساختاری داشته و در زبان دیگر چگونه است.

به گزارش ایسنا کمال‌الدین غراب در یکی از سلسله نشست‌های گفت‌وگوی علمی فرهیختگان که با محوریت بررسی روش‌شناسانه «ترجمه ادبی و زیباشناسانه قرآن کریم» که در دفتر تبلیغات خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: زبان‌شناسی جریانی است که بخشی از مباحث فلسفی را تشکیل می‌دهد و از این رو است که در زبان بخشی از مردم نیز منعکس می‌شود.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: زبان نیز پدیده شگفت‌انگیزی است که اگر نبود خدا هم از این مقوله در قرآن به عنوان نشانه یاد نمی‌کرد. ترجمه قرآن نیز یکی از این راه‌هاست اما ترجمه قرآن پایان‌ناپذیر است زیرا وحی الهی هیچگاه پایان ندارد.
وی افزود: حال این سوال ایجاد می‌شود که اگر وحی به زبان فارسی نازل می‌شد، آنگاه ما با چه عباراتی مواجه می‌شدیم؟ یکی از مشکلاتی که در ترجمه وجود دارد، این است که معمولا همان ساختار عربی به فارسی بازگردانده می‌شود و به نوعی گرته‌برداری صورت می‌گیرد.
غراب عنوان کرد: به عقیده من یک ترجمه خوب و درست ترجمه‌ای است که بتواند معادل ساختارهای نحوی که در زبان مبدا وجود دارد را در زبان مقصد تشخیص داده و آن ‌را پیاده‌سازی کند.
یک کارشناس علوم قرآنی گفت: هیچ‌گاه در کارهایی از قبیل ترجمه، عقل دخیل نیست چرا که اگر عقل دخالت داشت، قطعا هیچکس وارد این حوزه نمی‌شد. در این مسیر دل است که باعث می‌شود فرد پا به این عرصه بگذارد.
غراب تصریح کرد: به نظر من اینگونه ترجمه‌ها درست نیست. در واقع باید بررسی کرد که اگر این عبارات به زبان فارسی بیان می‌شد، چگونه بود. این امر بدین دلیل است که برخی ساختارهای موجود در زبان عربی، در زبان فارسی وجود ندارد. از طرف دیگر در فارسی ما با افعال مرکب فراوانی از جمله آگاهی دادن، قضاوت کردن، چشم کشیدن و... مواجه هستیم. گاهی با ترجمه‌هایی مواجه می‌شویم که معنای آن با مفهوم مورد نظر در ادبیات عرب کاملا متفاوت است.
این کارشناس علوم قرآنی با اشاره به چگونگی ترجمه زیبا و مناسب قرآن تاکید کرد: ترجمه زیبا و صحیح ترجمه‌ای است که بدانیم یک مفهوم و عبارت واحد در یک زبان چه ساختاری داشته و در زبان دیگر چگونه است.
وی یادآور شد: در واقع ترجمه زیباشناسانه با ترجمه صحیح صرف کاملا متفاوت است. شاید ترجمه‌ای به درستی انجام شده باشد اما زیباشناسانه نباشد. از طرفی نیز ممکن است ترجمه‌ای زیباشناسانه باشد اما اصول آن به درستی به کار گرفته نشده باشد. رعایت این نکات مهم‌ترین اصولی است که هر مترجم باید در کار خود آن را به کار گیرد و به درستی از آن‌ استفاده کند.
این نویسنده و پژوهشگر عنوان کرد: مفاهیم زیبایی‌شناسی با زیباشناسانه کاملا متفاوت است. زیبایی‌شناسی به بررسی علل و عواملی که یک موضوع را زیبا تلقی کند، می‌پردازد اما مفاهیم زیباشناسانه بررسی مصداق زیبایی است.
غراب اظهار کرد: هنگامی‌ که این ترجمه را با شاهنامه فردوسی به لحاظ واژگان فارسی مقایسه کردم، متوجه شدم که فردوسی در کتاب خود از حدود 800 کلمه عربی استفاده کرده اما مجموع کلمات عربی‌ که من در کتاب خود استفاده کرده‌ام، شاید به 20 مورد هم نرسیده باشد زیرا من کلماتی مانند عذاب و غنائم را بارها تکرار کرده‌ام.
وی ادامه داد: این کار بسیار سختی بود زیرا ما باید مراقب باشیم که استفاده از کلمات فارسی تعقیدی در مخاطب ایجاد نکند و او بتواند آن را به خوبی درک کند؛ به گونه‌ای که وقتی آیه‌ای را ترجمه می‌کردم، آن را به فردی می‌دادم تا ببینم او می‌تواند آن ترجمه را درک کند یا خیر.
غراب بیان کرد: من در این ترجمه گاهی به جای کلماتی مانند شکنجه از لفظ عذاب استفاده کرده‌ام زیرا شکنجه در برخی موارد بار معنایی متفاوتی به خود می‌گرفت. برای برخی از واژه‌های کلیدی و اعتقادی از یک ایدئولوژی استفاده کردم. سال‌های گذشته بر این باور بودم قرآن یک ایدئولوژی است اما اکنون معتقدم که اسلام یک دین است نه یک ایدئولوژی.
این کارشناس علوم قرآنی تاکید کرد: با توجه به مطالعات و تدریسی که در سال‌های اخیر در دانشگاه انجام می‌دادم، به نظر آمد که پیامبر(ص) نیز این عبارات را با واژگانی مطرح می‌کرد که کلمه‌ای تازه بود و برداشت‌های جدیدی برای مردم به همراه داشت.
غراب اظهار کرد: این کلمات پس از گذشت بیش از 1400 سال دارای بار معنایی شده و از طرفی نیز مخاطبان هنگامی که با این کلمات مواجه می‌شوند، داوری‌ها در مورد معنای آن بیشتر می‌شود. در نتیجه تصمیم گرفتم برخی از این واژگان را ترجمه نکنم. بیش از 1400 داوری را به همراه این آیه‌ها آوردم‌ و تصمیم گرفتم که برای آن دسته از کلماتی که به کار بردن آن بار اعتقادی خاصی را برای مخاطب به همراه دارد، کلمات جدیدی را به کار برم.
این نویسنده و پژوهشگر اظهار کرد: سخت‌ترین بخش ترجمه این است که همواره دارای بار روانشناسانه ویژه‌ای است. رسیدن به این بار روانشناسانه دشوار بوده و تنها باید به وحی الهی دل سپرد تا با جان و دل آدمی عجین شود.
غراب افزود: در ترجمه بسیاری از آیات سعی کردم معنا را به درستی بیاورم. یکی از ویژگی‌های این ترجمه تلاش برای روشن کردن پیوستگی میان آیات است. بسیاری از ترجمه‌ها چنین ویژگی ندارد. از این رو یکی از تلاش‌های ما این بوده که بتوانیم آیات را به صورت پیوسته ترجمه کنیم.
این کارشناس علوم قرآنی تصریح کرد: مترجم نیز در ابتدا باید زمینه و فضای آیه‌ای را که بناست ترجمه شود، درک کند. این در حالی است که به اعتقاد من هیچ مترجمی نمی‌تواند ادعا کند که در کار او هیچ‌گونه اشتباهی وجود ندارد. ترجمه آقای دکتر مجتبوی یکی از دقیق‌ترین ترجمه‌هایی است که می‌توان از آن نام برد اما مردم و حتی من نمی‌توانیم با این ترجمه به راحتی ارتباط برقرار کنیم.
انتهای پیام