چاپ

پیام خراسان - در چند روز اخیر نیز بر اثر بارش نزولات آسمانی، برخی شهرستان‌های استان درگیر سیلاب و روان‌آب‌ها شد؛ 30 منزل مسکونی در تربت‌جام خسارت دید و یک نفر کشته و یک نفر مفقود شد.

بر اساس آنچه از سوی کارشناسان مدیریت بحران گفته می‎شود، ایران در بین کشورهای جهان از نظر بروز حوادث غیرمترقبه جزو 10 کشور بلاخیز دنیا محسوب می‎شود. حوادثی که از زلزله تا سیلاب را دربرمی‌گیرد و سالانه میزان قابل توجهی از منابع انسانی و مالی را تهدید می‌کند.
فروردین‏‌ماه امسال بود که 10 میلیون نفر از جمعیت کشور در 28 استان، 259 شهر و 5 هزار و 148 روستا به نحوی درگیر سیلاب شدند. این بلای طبیعی که 70 درصد وسعت ایران را در برگرفت خسارت‎های بسیاری را از جمله در خراسان رضوی در پی‎ داشت. در چند روز اخیر نیز بر اثر بارش نزولات آسمانی، برخی شهرستان‌های استان درگیر سیلاب و روان‌آب‌ها شد، 30 منزل مسکونی در تربت‌جام خسارت دید و یک نفر کشته و یک نفر مفقود شد.
دوسوم خراسان رضوی مستعد سیل‌خیزی است
در همین خصوص، مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه «دوسوم استان خراسان رضوی پتانسیل سیل‌خیزی و 65 درصد پهنه استان در خطر نسبی بالا و 35 درصد خطر متوسط دارد»، اظهار کرد: در سیلاب فروردین‎ماه امسال 20 شهرستان استان خراسان رضوی درگیر سیلاب بودند.
حجت شایان‎فر با اظهار اینکه «از 40 حادثه طبیعی شناسایی‌شده، 31 مورد آن در کشور ایران و 20 مورد در خراسان رضوی رخ داده است»، افزود: سیل، زلزله، طوفان و خشک‌سالی و موج سرما و گرما از مهم‌ترین مخاطرات طبیعی هستند که در خراسان رضوی سابقه رخداد دارد. کشور ایران به‌رغم اینکه یک درصد جمعیت دنیا را به خود اختصاص داده، اما 6 درصد تلفات بلایای طبیعی در این کشور رخ می‎دهد.
وی با بیان اینکه «فروردین‎ماه امسال در تمامی 20 ایستگاه سینوپتیک هواشناسی استان خراسان رضوی میزان بارش بیشتر از متوسط بلندمدت بوده است»، اضافه کرد: از نظر حجمی بیشترین بارش مربوط به ایستگاه شهرستان کلات با 500 میلیمتر و از نظر درصد افزایش بارش نسبت‌به دوره بلندمدت با 163 درصد مربوط به شهرستان بردسکن است. طی سال زراعی گذشته استان خراسان 324 میلیمتر بارندگی داشته که نسبت‌به سال قبل آن 140 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت -که حدود 200 میلیمتر در استان بوده- 63 درصد افزایش داشته است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی افزود: همچنین نسبت‌به سال گذشته بیشترین درصد بارش را نسبت‌به سال قبل‎تر با 390 درصد مربوط به شهرستان تایباد و از نظر افزایش بارش نسبت‌به دوره بلندمدت با 163 درصد مربوط به شهرستان بردسکن است.
شایان‎فر با اشاره به اینکه «در قانون جدید مدیریت بحران 16 سازمان و نهاد و دستگاه اجرایی وظیفه مستقیم دارند و برای هرکدام وظایفی مشخص شده است»، بیان کرد: خوشبختانه امکانات خوبی در استان خراسان رضوی برای مواقع بحرانی وجود دارد.
وی با اعلام اینکه «برای فصل پاییز و زمستان دستورالعمل اقدامات احتیاطی ابلاغ شده است»، گفت: تلاش می‎شود از همین امکانات استفاده کنیم تا در زمان بروز حوادث کمترین خسارت‎ها را داشته باشیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه «ریسک حوادث را نمی‌‏توان از بین برد، بلکه باید ریسک باقی‌مانده را مدیریت کرد»، عنوان کرد: با اقدامات و پیشگیری‎های صورت گرفته هیچ‌گونه تلفات جانی بر اثر هجوم سیلاب سال گذشته نداشتیم.
وی افزود: از سال 91 توجه به اعتبارات مدیریت بحران کمتر توجه شده، اما با قانون جدید امیدواریم بتوانیم بخش اعظم اعتبارات را در قبل از وقوع هزینه کنیم.
70 درصد رودخانه‌ها پرخطر هستند
در همین خصوص، مدیر دفتر حفاظت و مهندسی رودخانه‌های شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی گفت: بر اساس بررسی‌هایی که در خصوص سابقه سیل انجام شده، استان خراسان رضوی در تعداد حوادث سیل رتبه اول کشور و در خسارت‌ها رتبه سوم و تلفات جانی رتبه ششم را دارد.
حمید میرقاسمی افزود: با توجه به شرایط موجود و پیش‌بینی‌هایی که می‌شود، به رغم کاهش بارش‌ها و نداشتن رودخانه‌های پرآب، اما تعداد سیل‌ها، تلفات، خسارت‌های اجتماعی و زیست محیطی بسیار زیاد شده و در رتبه‌های بالا قرار دارد.
وی با بیان اینکه «با توجه به تغییر اقلیم در استان خراسان رضوی دو عامل موجب افزایش آسیب‌پذیری و خطرپذیری استان شده است»، افزود: طی چند سال اخیر تغییر شکل بارش‌ها به صورت مایع درآمده است. دیگر کمتر برف‌های سنگین سال‌های گذشته را داریم. این موجب شده که بارش‌ها به صورت مایع و کوتاه‌مدت و شدید اتفاق بیفتد و تقریباً اغلب رودخانه‌هایی که داریم فصلی یا دائمی بوده و از نظر سیل‌خیزی جزو رودخانه‌های پرخطر هستند.
میرقاسمی بیان کرد: با توجه به اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان بارندگی کاهش یافته ولی به خاطر تصرفاتی که در بستر رودخانه‌ها اتفاق افتاده ظرفیت عبور ایمن سیلاب توسط رودخانه کاهش یافته و موجب تغییر مسیر و تخریب می‌شود.
مدیر دفتر حفاظت و مهندسی رودخانه‌های شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی اظهار کرد: بهترین راهکار این است که از تصرف و ساخت‌وساز در داخل رودخانه خودداری کنیم و مقدمات حادثه سیل را فراهم نکنیم.
وی با اشاره به اینکه «هرچند مقدار بارندگی کمتر شده، اما به خاطر تغییر اقلیم تعداد بیشتر و شدیدتر شده است»، بیش از 70 درصد رودخانه‌ها را از نظر سیل‌خیزی جزو رودخانه‌های پرخطر دانست و افزود: به‌رغم خشک‌سالی‌ها اما تعداد حوادث سیل و خسارت‌های ناشی از آن افزایش قابل توجهی داشته است.
میرقاسمی تصریح کرد: اگر سابقه سیل را در استان خراسان رضوی بررسی کنیم از دهه 1330 تا دهه 1370 به طور متوسط حدود 15 حادثه سیل داشتیم، ولی اکنون به خاطر تصرفاتی که در بستر رودخانه اتفاق افتاده، همچنین تغییر اقلیم و نحوه بهره‌برداری که از رودخانه‌ها داریم، به طور متوسط سالی بیش از 50 حادثه سیل رخ می‎دهد.
وی دوره بازگشت سیلاب‌ها و قدرت تخریب را متفاوت دانست و عنوان کرد: از نظر قانونی آنچه دولت تکلیف دارد، سیلاب با دوره 25 ساله است. باید اقداماتی انجام دهد که بستر رودخانه‌ها بتواند سیلاب با دوره بازگشت 25 ساله را از خود عبور دهد.
مدیر دفتر حفاظت و مهندسی رودخانه‌های شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی گفت: اگرچه سیلاب با دوره بازگشت 200 ساله تخریب بیشتری خواهد داشت، اما با پیش‌بینی و پایش می‌توان خسارت‌ها را کاهش داد.
باید توجه داشت، سیلاب‌ها در طول تاریخ رایج‌ترین، مرگبارترین و پرهزینه‌ترین خطر در میان مخاطرات طبیعی بوده‌اند. خطر وقوع سـیل در طی زمان افزایش یافته است، به‌ویژه از زمانی که کشورها اجازه تغییر در کاربری‌ها و پوشش‌های زمینی را در حوضه‌ها و دشتهای سیلابی صادر کرده‌اند. در ایـران و به‌خصوص خراسان رضوی نیـز مانند سایر مناطق سیل‌خیز دنیا در دهه‌های اخیر، شدت وقوع سیلاب‌هـا و میـزان خسـارت‌هـای ناشـی از آن در حد چشمگیری افزایش یافته است.
متاسفانه، زمستان فرا نرسیده سیلاب‎ها در استان خراسان رضوی از سرگرفته شد و تا کنون جان دو نفر را گرفته و خسارت‎های بسیاری را وارد کرده است، امید که مسئولان بتوانند قبل از اینکه شاهد حوادث ناگوارتری باشیم، تدابیر لازم را اتخاذ کنند .