چاپ

پیام خراسان - وزش باد سوزناک زمستان بر صورت و نظاره درختان بی‌برگ نویدبخش طولانی‌ترین شب سال است. شبی که قرن‌هاست با فرهنگ مردمان این مرز و بوم گره خورده و یکی از کهن‌ترین سنت‌های ایرانی را در دل خود جای داده است، سنتی که علی‌رغم فراز و فرودهای این سرزمین همواره توسط ایرانیان پاس داشته شده است.

مراسم شب یلدا یا همان شب چله آداب و رسوم مختص به خود را دارد که هر ساله با شروع زمستان در خانه تمام ایرانیان آثار آن‌ را با درجات مختلف دیده‌ایم. دورهمی‌های خانوادگی در خانه بزرگ‌ترها با چاشنی خوراکی‌هایی مثل انار، هندوانه و آجیل و با گرمای دلپذیر کرسی از سال‌ها پیش نمادی از مراسم شب یلدا بوده و قصه‌گویی و شعرخوانی بزرگ‌ترها چراغ شب یلدا را تا صبح اولین روز زمستان برای قرن‌ها روشن نگاه داشته است.
در سال‌های اخیر همواره دو نگرانی ویژه در خصوص مراسم‌های سنتی وجود داشته است، یکی از آن‌ها حفظ شئون این سنت‌ها است، چنان‌که قرن‌ها نگاه داشته شده و به دست ما رسیده و دیگری این پرسش است که آیا مردم در زیر فشار مشکلات معیشتی توان گرامی‌داشت این آئین‌ها را دارند؟
آئین‌هایی که می‌تواند شور و امید را حتی برای یک شب در دل‌های مردم تحکیم ببخشد. به دنبال این دو نگرانی خبرنگاران ایسنا چرخی در بازار زدند و کم و کیف برگزاری مراسم شب چله را ثبت و ضبط کردند.
اولین مقصد ما بازار میوه بود، سراغ میوه‌هایی رفتیم که غالبا در شب یلدا طرفدار بیشتری دارند، کمبودی در بازار نیست اما قیمت‌ها بسته به کیفیت و محله‌ای که به فروش می‌رود متفاوت است.
انار به عنوان یکی از پرطرفدارترین میوه‌های شب یلدا با قیمت‌هایی حدود 4500 تا 9500 تومان در مغازه‌ها عرضه می‌شد و در کنار آن‌ هندوانه با قیمت هر کیلوگرم 3500 تا 4000 تومان به فروش می‌رسید.
در بازار شروع قیمت پرتقال از 3800 تا 5000 تومان، سیب 3500 تا 10000 تومان، خرمالو 8500 تا 10000 تومان، موز 12000 تا 13500 تومان و نارنگی نیز با قیمت 4500 تا 7500 تومان عرضه می‌شد.
در چند سال اخیر و بعد از پیوند برخی تجملات به مراسم شب یلدا و تمایل برخی برای برگزاری یک یلدای به اصلاح لاکچری، بازارهای دیگری مثل فروش سبدهای میوه و تزیین و برش میوه‌های یلدایی ایجاد شده است.
سری به مغازه‌هایی که این سبدهای آماده را برای فروش دارند، زدیم. سبدهای آماده میوه با مباِلغ 35 تا 300 هزارتومان به فروش گذاشته شده‌ بودند، این درحالی است که علاوه بر فروش سبد میوه برخی از مغازه‌ها سبدهای میوه را به صورت تزئین شده نیز می‌فروشند که این مساله شیب قیمت‌ها را بیشتر می‌کند.
بدین صورت که برای پذیرایی از 20 نفر باید مبلغ 400 الی 500 هزار تومان بدون احتساب قیمت خود سبد پرداخت کرد و حتی در برخی مغازه‌ها قیمت‌ها شگفت‌آو تر می‌شود؛ به عنوان مثال در مغازه‌ای سبد میوه کوچکی که شامل موز، آناناس، کیوی، خرمالو، هندوانه، سیب، انار، انگور و گلابی است به قیمت 525 هزار تومان برای فروش گذاشته شده بود که از این قیمت، مبلغ 150 هزار تومان اختصاص به خود میوه‌ها دارد.
سبد با میوه‎های استوایی
اما این سبدهای میوه در میوه‌فروشی‌های لوکس‌تر با میوه‌های استوایی همراه است که قیمت آنها از 700 هزار تومان آغاز می‌شود، میوه‌هایی همچون رامبوتان، آووکادو، فیسالیس و انبه قرمز مصری که اگر راهنمایی فروشنده نبود حتی شناسایی این میوه‌ها هم برای ما امکان‌پذیر نبود.
شیرینی‌فروشی‌ها هم که این روزها تم یلدایی به خود گرفتند از قافله تجملات عقب نماندند، قیمت‌ کیک‌های با طرح هندوانه از کیلویی 39 هزار تومان آغاز و تا 80 هزارتومان ادامه دارد، علاوه بر این‌ها، کیک‌های فنجانی با طرح هندوانه و انار نیز در ویترین شیرینی‌فروشی‌ها چشم‌نوازی می‌کند که قیمت هر عدد آنها بین 28 تا 32 هزار تومان است.
این روزها علاوه بر بازار، فضای مجازی و خریدهای اینترنتی هم از تم یلدایی عقب نمانده، در یکی از این سایت‌ها سبدی با پنج عدد انار، 500 گرم آجیل، باسلوق، دیوان حافظ، باقلوا یا سوهان عسلی و سه شاخه گل رز هلندی با قیمت 595 هزار تومان قیمت‌گذاری شده است، کالای دیگری تحت عنوان باکس رمانتیک شب یلدا با دو عدد انار، یک دیوان حافظ، 9 عدد گل رز قرمز و 100 گرم آجیل با قیمت 449 هزار تومان برای فروش گذاشته شده بود.
تزئین هر عدد هندوانه 100 هزار تومان
بازار تزئین‌های خاص میوه و سبزیجات برای شب یلدا نیز داغ و هزینه‌بر است، ما به سراغ یکی از افرادی که در زمینه تزئینات مراسم شب یلدا فعالیت می‌کرد رفتیم و قیمت کارهای او را جویا شدیم.
یک میز که با میوه‌هایی که به دلیل تزئینات خاص قابل خوردن نیست، حدود یک میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود، میز دیگری نیز برای فروش وجود داشت که در این میز میوه‌های آن قابل خوردن بود و برای حدود 50 نفر تهیه شده بود و با مبلغ 600 تا 700 هزار تومان به فروش می‌رسید.
لازم به ذکر است که در این موارد قیمت میز بدون هزینه میوه محاسبه شده است، فرد دیگری در همین حوزه خدمت دیگری را انجام ‌می‌داد بدین صورت که اقدام به تزئین کدو و هندوانه و میوه‌های کوچک می‌کرد و برای تزئین هر عدد هندوانه و کدو 100 هزار تومان و برای تزئین هر عدد میوه‌های کوچک 10 هزار تومان به عنوان دستمزد دریافت می‌کرد.
شب یلدای لاکچری در هتل‌های مجلل مشهد از 495 تا 265 هزارتومان
مراسم شب یلدا امشب در هتل‌های مجلل مشهد نیز برگزار می‌شود، بر اساس تماس خبرنگار ایسنا با یکی از این هتل‌ها، هزینه حضور در این هتل بر اساس سه جایگاه VIP، معمولی و اکونومی برای هر نفر 330 تا 480 هزار تومان است.
هزینه حضور در مراسم شب یلدا در هتل دیگری در مشهد هم برای هر نفر 265 هزار تومان و یا 495 هزار تومان است، شاید جالب باشد که بدانید دلیل تفاوت قیمت این هتل در این است که در تالاری که هر نفر باید 495 هزار تومان پرداخت کند نقالی و شاهنامه‌خوانی، موسیقی و سایر برنامه‌های شب یلدا به صورت زنده اجرا می‌شود و در تالار دیگر این برنامه‌ها بر روی پرده به نمایش در می‌آید.
گزارش بالا حاکی از این است که در سال‌های اخیر دو بحران در مراسم شب یلدا همچون سایر مراسم‌های سنتی ایرانی ایجاد شده است، یکی از این بحران‌ها خطر حذف برگزاری این مراسم یا حداقل شکل کامل آن با تمام آداب و رسوم از برنامه خانواده‌هایی با توان مالی پائین است و بحران دیگر که به همین اندازه نگران‌کننده است، باز شدن پای تجمل‌گرایی و در اصطلاح امروزی لاکچری شدن شب یلدا است، مساله‌ای که سالهاست شدت بیشتری پیدا کرده و با این شیب تندی که به خود گرفته، دور نیست آن زمانی که دورهمی‌های خانه مادربزرگ و پدربزرگ‌ها تنها در قصه‌های کودکان نقش بسته باشد.