چاپ

پیام خراسان - شوری آب و خاک به طور روزافزون تهدیدی جدی برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند ایران محسوب می‌شود.

«در بسیاری از نقاط جهان منابع آب مناسب به دلیل افزایش جمعیت مصرف روز افزون جوامع شهری صـنعتی، رو بـه کـاهش است ذخایر آب شیرین که قسمتی از آن به وسیله ذخایر زمینی تامین می‌شود محدود می‌باشند، بـه همـین دلیـل ناچـار بـه استفاده از آب‌های شور و لب‌شور در کشاورزی هستیم، البته استفاده از آبهای شور، مستلزم رعایت مـدیریت‌هـای خاصـی در مزرعه می‌باشد. در این رابطه راهکارهای متفاوتی جهت افزایش تولیدات کشاورزی وجود دارد که از آن جملـه مـی‌تـوان کاشت گیاهان مقاوم به شوری، تغییرروش‌های کشاورزی به منظور کنترل شوری، افزایش رانـدمان کـاربرد آب، تلفیـق آب شور و شیرین به منظور کاهش غلظت نمک در آب آبیاری را نام برد.» (علیزاده، 1377 : 10)
«نیاز به غذای بیشتر و محدودیت منابع آب، بشر را به سمت استفاده از آب‌های باکیفیت کم و اعمال مدیریت کم‌آبیاری سوق داده است. علاوه‌براین در بسیاری از نقاط خشک و نیمه خشک جهان که به شوری مبتلا هستند، مشکل کم‌آبی نیز وجود دارد و اغلب گیاهان به طور همزمان تحت تأثیر هر دو تنش شوری و کم‌آبی قرار دارند. » (حسینی و همکاران ، 1397 : 248).
«شوری آب و خاک به طور روزافزون تهدیدی جدی برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران محسوب میشود. تنش شوری به عنوان یکی از مهمترین عوامل کاهش تولیدات کشاورزی، بیش از 100 سال است که موضوع بسیاری از تحقیقات جهانی بوده است. منابع علمی موجود در کشور نشان میدهد که تحقیقات به‌زراعی و به‌نژادی گسترده‌ای در ارتباط با تولید گیاهان زراعی در شرایط شور در دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی کشور در طول نیم قرن اخیر تا کنون انجام شده است.» (رنجبر و پیرسته انوشه،1394 : 165)
«واشو و همکاران (2010) بیان کرده است، کشور ایران پس از هند و پاکستان با دارا بودن 8/6 میلیون هکتار اراضی شور در صدر کشورهای در معرض تهدید از نظر تنش شوری محسوب میگردد . دیوان و فاموری (1964) گزارش کردند که خاک‌های شور و قلیا در حدود 5/12 درصد از کل مساحت کشور را تشکیل میدهند. سیاری و محمودی (2002 میزان اراضی شور کشور را در حدود 25 تا 27 میلیون هکتار ( 15 تا 17درصد از کل مساحت کشور) گزارش کرده اند.» (رنجبر و پیرسته انوشه،1394 : 166)
«حجم آب‌های شور در کشور نیز قابل توجه است. شیعتی (1998) گزارش کرد که از مجموع 100 میلیارد متر مکعب منابع آب کشور ، حدود 11 میلیارد متر مکعب دارای شوری بیش از 1500میلیگرم در لیتر میباشند. در واقع بسیاری از رودخانههای جنوب، جنوب غرب و مناطق مرکزی کشور شور و لب شور هستند.» (رنجبر و پیرسته انوشه،1394 : 166)
«سلیم (1989) نشان دادند که استفاده بیرویه از کودهای شیمیایی و مدیریت نادرست کشت و آبیاری بیرویه، باعث تشدید گسترش مناطق شور میگردد. تنش شوری از طریق پتانسیل اسمزی، سمیت یونها و اختلال در جذب برخی از عناصر غذایی، آثار سوء خود را اعمال میکند.» (محمدی و همکاران،1390 : 15) .
«گیاهان هالوفیت (شورزی) موضوع حدود 4 درصد از تحقیقات شوری کشور بوده است. از آنجایی که آب‌های بسیار شور و آب دریا برای گیاهان زراعی قابل استفاده نیستند، از این منابع آبی میتوان برای کشت گیاهان شورزی استفاه کرد. کافی (2009) گزارش کرده است، آب دریای خزر با شوری حدود 22 دسیزیمنس بر متر در صورت انتقال به مناطق کویری میتواند برای کاشت بسیاری از گیاهان شورزی مورد استفاده قرار گیرد. اخیرا برنامه‌ریزیهایی برای توسعه کشت گیاهان شورزی در کویرمرکزی و نوار ساحلی شمال و جنوب کشور توسط مرکز ملی تحقیقات شوری در حال طراحی و اجراست.» (رنجبر و پیرسته انوشه،1394 : 172)
« تحقیقات بسیاری نشان داده است که در یک شوری مشخص میزان تولید گیاهان شورزی از عملکرد اقتصادی گیاهان زراعی به مراتب بیشتر است. اکثر گیاهان زراعی غیرشورزی هستند. اگرچه بایستی توجه داشت که عملکرد شورزیها هم در شورهای بسیار بالا کاهش مییابد و تعداد کمی از آنها مانند برخی گونههای مختلف سالیکورنیا قادر به رشد با شوری آب دریا میباشند. گیاهان زراعی بر خلاف شورزیها قادر نیستند در شرایط شور رشد مناسبی داشته باشند. به دلیل نارکارآمد بودن سازوکارهای تنظیم اسمزی در گیاهان زراعی معمولا این گیاهان از تجمع نمک در بافت خود در شرایط شور به شدت صدمه می‌بینند.» (رنجبر و سلطانی گردفرامرزی ، 1396 : 30)
« فلاورز و همکاران (1977) نشان دادند که، بطورکلی شورزی‌ها به دو دسته اختیاری و اجباری تقسیم میگردند. شورزیهای اختیاری قادرند در شرایط شور رشد کنند ولی ترجیح میدهند در صورت امکان از نمک گریزان باشند. در حالی که شورزیهای اجباری نیاز به نمک برای بقا دارند و با افزایش نمک در محیط ریشه، میزان زیست توده بیشتری تولید می‌کنند.» (رنجبر و سلطانی گردفرامرزی ، 1396 : 30)»
«کشاورزی شورزیست در مناطق با محدودیت منابع آب شیرین و وجود آب‌های شور در کشور یک ضرورت اجتناب‌نا پذیر به شمار میآید که باید توجه بیشتری به خود جلب کند. کشاورزی شورزیست بهره برداری از منابع آب و خاک شور برای تولید محصولات زراعی و باغی است. برای رهایی از بحران کم آبی در کشور بایستی تغییری در نگرش متخصصان کشاورزی پدید آید و مطالعات به سمت استفاده از آب‌های شور و نامتعارف برای پرورش گیاهان شورزی با هدف تولید برود.» (بناکار و همکاران،1397 :981)
منابع:
بناکار، م.ح و دیگران . (1397). «تأثیر روشهای مختلف کاشت بر شوری خاک، عملکرد ریشه و کارایی مصرف آب روناس در شرایط شور استان یزد. مله تنش‌های محیطی در علوم زراعی. شماره 11 (4) . صص: 991-981.
حسینی، ی و دیگران . (1397). «ارزیابی توابع جذب آب در شرایط تنش همزمان خشکی و شوری در گیاه گوجه فرنگی مینیاتوری». نشریه پژوهش آب در کشاورزی . شماره 32(2). صص: 266-245.
رنجبر، غ. ح و پیرسته انوشه، ه. ( 1394). « نگاهی به تحقیقات شوری در ایران با تاکید بر بهبود تولید گیاهان زراعی». مجله علوم زراعی ایران شماره 17 (2). صص: 178-165.
رنجبر، غ.ح و سلطانی گردفرامرزی، و. (1396). «مقایسه عملکرد و غلظت عناصر برگ سورگوم و کوشیا در شوری‌های مختلف آب آبیاری و تراکم کوشیا» . نشریه پژوهش آب در کشاورزی. شماره 31 (1). صص : 42-29.
علیزاده، ع. ( ١٣٧٧). کیفیت آب در آبیاری انتشارات آستان قدس رضوی. انتشارات مشهد. ص ٩٥.
محمدی، م و دیگران . (1390) اثر توأم تنش شوری و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد گوجه فرنگی در شرایط مزرعه ای . علوم و مهندسی آبیاری (مجله علمی کشاورزی).شماره 34(1). صص : 23-15.
نباتی،ج و دیگران (1392).«مطالعه ارزش غذایی علوفه گیاه شور زیست کوشیا (kochia scoparia) در شرایط تنش شوری» . مجله تنش‌های محیطی در علوم زراعی . 6شماره (2). صص: 136-123 .
انتهای پیام