چاپ

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی به دلیل ماهیت شغل پرستاری، این حرفه با درجه بالایی از استرس همراه است و با توجه به ارتباط آن با زندگی و جان انسان‌ها از اهمیت خاصی در بین مشاغل دیگر برخوردار است.

نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد، استرس بخش ضروری و اجتناب ناپذیر زندگی است. اگرچه برخی استرس‌ها طبیعی و لازم هستند، اما چنانچه استرس شدید، مداوم یا تکراری باشد و فرد قادر به مقابله موثر با آن نبوده یا منابع حمایتی وی اندک باشند، استرس یک پدیده منفی تلقی می‌شود که می‌تواند باعث بیماری‌های‌ جسمی و اختلالات روانی شود. محققان در پژوهشی با عنوان «بررسی عوامل استرس‌زای شغلی از دیدگاه پرستاران بالینی» به بررسی برخی از عوامل استرس‌زا در میان پرستاران پرداخته اند.
این پژوهش که توسط لیلا ترشیزی، کارشناس ارشد آموزش پرستاری و فضل‌الله احمدی دانشیار گروه آموزش داخلی-جراحی دانشگاه تربیت مدرس تهران در رابطه با عوامل ایجاد کننده استرس در محل کار انجام شده، آمده است: « کار که بخش عمده‌ای از زندگی اجتماعی انسان را تشکیل می‌دهد، می‌تواند منبع تنیدگی مهمی برای او باشد. استرس شغلی؛ یعنی استرسی که در حوزه معینی از زندگی رخ می‌دهد و عوامل مشخصی در پدید آوردن آن نقش دارند، یکی از مشکلات بسیار مهم و روزافزون بهداشت کار است و از نظر اقتصادی یکی از عوامل بازدارنده محسوب می‌شود. شرایط فیزیکی نامطلوب، خطرات جسمانی، بارکاری، فشار زمان، مسئولیت افراد، ابهام و تعارض نقش، تعارض با همکاران و مدیران ارشد و زیردستان، محدودیت‌ها، مشارکت اندک در تصمیم‌گیری، ترفیع یا تنزل شغلی و کمبود امنیت شغلی از استرس‌زاهای شایع مشاغل هستند».
بر اساس این پژوهش: «طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی بیش از 50درصد کارکنان در کشورهای صنعتی از استرس محیط کار شکایت دارند. پرستاری نیز به جهت ماهیت آن با درجه بالایی از استرس همراه است. پرستاران دامنه وسیعی از استرس‌زا های کاری را به علت نوع حرفه آنها که نیاز به سطح بالایی از مهارت، کارتیمی در موقعیت‌های مختلف، تأمین مراقبت 24 ساعته و بار عاطفی حاصل دارد، تجربه می‌کنند. شورای بین‌المللی پرستاران منابع استرس پرستاران را برخورد با مرگ و میر، تعارض با همکاران، آمادگی نا کافی برای برخورد با نیازهای عاطفی بیماران و خانواده‌هایشان، کمبود حمایت، بارکاری و برنامه‌های درمانی نامطمئن معرفی می‌کند».
پژوهشگران درباره معیارهای ورود به این مطالعه می‌گویند:« استرس شغلی پرستاران منجر به کاهش رضایت شغلی، افزایش میزان ترک خدمت و کاهش کیفیت مراقبت‌های پرستاری می‌شود. تشخیص مشکلات شغلی پرستاران و راه‌های برطرف کردن موقعیت‌های تنش‌زا می‌تواند منجر به افزایش رضایت شغلی شود. از دیدگاه سازمانی، با افزایش رضایت شغلی پرستاران می‌توان ترک خدمت و غیبت را کاهش داد و در نتیجه کیفیت مراقبت پرستاری را بالا برد. استرس شغلی یک چالش برای حرفه پرستاری است. علاوه بر اثرات سوء بر سلامت جسمی و روانی، استرس محیط کار مشکلات جدی برای سیستم های مراقبت بهداشتی به طور عام دارد. به منظور حفظ کیفیت مراقبت بهداشتی و جلوگیری از اثرات نامطلوب آن باید منابع استرس شناسایی و اقدامات لازم در جهت رفع یا کاهش آن صورت گیرد».
در این پژوهش آمده است: «مطالعه حاضر چهار دسته عوامل مؤثر بر بروز استرس شغلی را محیط کار، مدیریت، ارتباطات و مراقبت از بیمار دانسته‌اند. در بخش شرایط، محیط کار بیشترین امتیاز، استرس به ترتیب مربوط به رفت و آمد زیاد، ازدحام در بخش، تهویه نامناسب و سروصدای زیاد بوده است. مواجهه‌های فیزیکی، شیمیایی، شلوغی، مشکلات ارگونومیکی، گرما یا سرمای زیاد، نور ناکافی یا تابش شدید و خیره نور در محیط کار می‌توانند باعث اثرات ناخوشایند شوند. شرایط نامطلوب کاری نظیر سروصدای زیاد، نور و تهویه نامناسب قرار می‌گیرد. در بحث عوامل موثر در بروز استرس شغلی کمی حقوق و مزایا اولویت اول بوده است و پایین بودن حقوق یکی از مهمترین عوامل نارضایتی شغلی بوده است».
طبق اطلاعات موجود در این پژوهش در بحث روابط بین فردی موثر در بروز استرس شغلی، اظهار شده است:« عدم دریافت حمایت از جانب مقامات مافوق، مورد انتقاد قرار گرفتن توسط مقامات مافوق در حضور سایرین و عدم همکاری سایر پرسنل بیشترین میانگین امتیاز ایجاد استرس را کسب کرده‌اند. زمانی که روابط با همکاران ضعیف باشد، کارکنان احساس نگرانی و خطر می‌کنند و اینگونه روابط منجر به کم اعتمادی، کم علاقگی و احساس عدم امنیت می‌شود. برعکس کارکنانی که بیشترین همبستگی را دارند، بهتر از دیگران می‌توانند با استرس شغلی مقابله کنند».
در این پژوهش آمده است:« بیشترین میانگین امتیاز در این بخش به حضور ملاقاتی در ساعات غیر مقرر بوده است. دیدن درد و رنج بیمار و انجام کارهایی که با درد و رنج بیمار همراه است، نیز میانگین بالایی به خود اختصاص داده است. برخی روش‌های مقابله با استرس شامل مدیریت زمان، بهبود توانایی برنامه‌ریزی، مهارت‌های تصمیم گیری، حل مشکل و مهارت‌های بین فردی نظیر آموزش قاطعیت، حل تعارض و ارتباط می‌تواند مفید باشد. در کنار آموزش مدیریت استرس به کارکنان، بهبود شرایط کاری مستقیم‌ترین راه برای کاهش استرس در محیط کار است».
موسسه ملی سلامت و ایمنی شغلی برخی خط مشی‌های عمومی در تغییر سازمانی برای پیشگیری یا کاهش استرس شغلی پیشنهاد می‌کند:
1. تطابق بار کاری با توانایی‌های کارگر
2. کاهش ساعات کاری و تنظیم برنامه کاری تیمی و استراحت برحسب بارکاری
3. تنظیم جداول کار شیفتی برحسب معیارهای روانی، فیزیولوژیکی و اجتماعی
4. تامین نیروی کافی
5. تعریف نقش‌ها و مسئولیت‌ها بطور واضح و روشن
6. افزایش استقلال شغلی و حمایت اجتماعی
7. طراحی مشاغل به گونه‌ای که برانگیزاننده کارکنان باشد و به آنها در استفاده از توانایی‌ها و مهارت‌هایشان کمک کند
8. مشارکت کارکنان در تصمیم گیری
9. ارتقاء تعامل در میان کارکنان
10. بهبود شرایط کار از نظر روشنایی، شرایط آب و هوایی و کیفیت تهویه»
این پژوهش در هفتادمین شماره نشریه مرکز تحقیقات مراقبت‌های پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران(نشریه پرستاری ایران) در سال 1390 منتشر شده است.
انتهای پیام