چاپ

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی مدیرگروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی گفت: تلاش‌ها و مجاهدت‌های حضرت علی(ع) تمدن اسلامی را برپا نگه داشته و جریان تشیع و پیروان اهل‌بیت(ع) که جریان حق اسلامی هستند محصول نقش برجسته امیرالمومنین(ع) بوده است.

حجت‌السلام مهدی شریعت‌تبار در گفت‌‍وگو با ایسنا اظهار کرد: زندگی امام علی(ع) را از زمان ورود به جریان سیاسی می‌توان به چهار بازه ظهور اسلام تا هجرت پیامبر(ص)، هجرت پیامبر(ص) تا وفات ایشان، 25 سال خانه‌نشینی امیرالمومنین(ع) و کنار گذاشته شدن از خلافت و دوران خلافت چهار سال و 10 ماه آن حضرت تقسیم کرد.
وی ادامه داد: در مقطع اول حضرت علی(ع) اولین شخصیتی بودند که دعوت پیامبر(ص) را اجابت کرده و به ندای اسلام لبیک گفتند و با تمام وجود در این دوره از پیامبر(ص) دفاع کردند. از فداکاری‌های امیرالمومنین(ع) در این دوره می‌توان به جریان لیله‌المبیت که آیه هفت سوره بقره نیز به آن اشاره دارد، یاد کرد. نقش حضرت در این مقطع حمایت و دفاع از پیامبر اکرم(ص) و مقابله با توطئه‌های قریش در کنار نقش ابوطالب و حضرت خدیجه بسیار مهم و حیاتی بود.
مدیرگروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی افزود: نقش امیرالمونین در مقطع زمانی دوم در دفاع از اسلام و مقابله با هجمه‌های کفار در جنگ‌های بدر، احزاب و... پس از پیامبر(ص) نقش برجسته‌ای بوده و اگر فداکاری‌ها، مجاهدت‌ها و دفاع‌های جانانه آن حضرت نبود، اسلام پا نمی‌گرفت و از بین می‌رفت.
شریعت‌تبار خاطرنشان کرد: طبق باورها در مقطع سوم زمان وفات پیامبر(ص) و پس از آن رهبری و خلافت اسلامی پس از پیامبر(ص) مربوط به امیرالمومنین(ع) است که پیامبر(ص) در غدیر خم و دیگر مناسبت‌ها این مسئله را بارها تکرار کرده بودند و حضرت علی(ع) نیز برای احراز این مسئولیت و برای اینکه در این جایگاه قرار بگیرند و نظام اسلامی را مدیریت کنند، بسیار تلاش کردند اما متاسفانه به دلایل بی‌شماری این اتفاق صورت نگرفت.
وی گفت: با این حال حضرت در آن مقطع زمانی و با شرایط سیاسی و اجتماعی حساس آن دوره هم‌چنان به وحدت اسلام تاکید داشته و برای اینکه امت و جامعه تازه تاسیس اسلام دچار تفرقه نشود، با تفرقه افکنان برخورد می‌کردند و دغدغه‌شان حفظ وحدت جامعه اسلامی بوده است.
مدیرگروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی ادامه داد: حتی حضرت در مسائل قضایی، نظامی، دفاعی، سیاسی و اجتماعی به خلفای آن دوران کمک می‌رسانند. برای مثال در زمان شورش مسلمانان بر علیه عثمان، حضرت بسیار تلاش کردند که این شورش پایان پیدا کند و عثمان به عنوان خلیفه مسلمین به دست مسلمانان به قتل نرسد. صیانت اعتقادات جامعه اسلامی و پاسخ به شبهات مطرح شده از کارهای فرهنگی و علمی حضرت علی(ع) بود، در کنار این کارها فعالیت اقتصادی نیز داشتند؛ مانند حفر قنات و احداث نخلستان و کارهای بسیار دیگری که انجام می‌دادند.
شریعت‌تبار اضافه کرد: اما مهم‌ترین مقطع تاریخی دوران حیات سیاسی و اجتماعی مقطع چهارم است که حضرت رسما با حضور و بیعت مردم بر مسند خلافت اسلامی قرار گرفتند اما در این مدت کوتاه سه جریان فتنه و جنگ بر حکومت حضرت علی(ع) تحمیل شد.
وی اظهار کرد: حضرت علی(ع) و قبل از ایشان پیامبر(ص) جنگ‌هایی را پیش‌بینی می‌کردند که به تعبیر پیامبر(ص) ناکثین، قاسطین و مارقین از جمله گروه‌های شروع کننده جنگ بودند. ناکثین همان پیمان‌شکنان جنگ جمل بودند که فتنه جمل را راه انداختند و امام برای در نگرفتن جنگ بسیار تلاش کرد اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که چاره‌ای جز جنگ وجود نداشت. قاسطین به اصطلاح ستمگران جبهه شام بودند که جنگ خونین صفین را بر امام تحمیل کردند و در آخر، مارقین سومین گروهی که از 2 گروه قبل خطرناک‌تر بودند و جنگ نهروان را به راه انداختند که امام راه مدارا و موعظه را پیش گرفت.
مدیرگروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی ادامه داد: منظور این است که این سه جریان فتنه فرصت مناسبی را برای حضرت علی(ع) باقی نگذاشت تا مدل حکومت اسلامی، زیر بنا و زیرساخت‌های نظام سیاسی اسلام را عملا اجرا کند اما با این حال با توجه به تجربه تاریخی اگر تلاش‌ها و مجاهدت‌های حضرت و پس از آن سایر ائمه(ع) نبود، هم جریان اسلام و تمدن اسلامی پا نمی‌گرفت و تا به امروز از کلیت اسلام و تمدن اسلامی نام و نشانی باقی نمی‌ماند؛ در نهایت جریان تشیع و پیروان اهل بیت(ع) که جریان حق اسلامی هستند، محصول نقش برجسته امیرالمومنین(ع) بوده است.
شریعت‌تبار عنوان کرد: نقش آفرینی در جبهه‌های جنگ و دفاع‌های جانانه در سیره عملی و سخنان حضرت در نهج‌البلاغه مانند نامه ایشان به مالک اشتر در مورد تبیین یک دوره اصول حکومت اسلامی را می‌توان از یادگارهای علمی آن حضرت دانست که در توسعه اسلام، حفظ و صیانت از اسلام نقش برجسته‌ و مهمی را ایفا کرده و می‌کند.
وی مدعی شد: به عقیده من شخصیت امیرالمومنین(ع) و حتی امامت، ولایت و رهبری سیاسی، علمی و اخلاقی حضرت پس از پیامبر(ص) در قرآن کریم به 2 گونه طرح شده است؛ یکی در قالب بیان فضیلت و جایگاه معنوی و علمی حضرت علی(ع) است. به طور مثال تمام مفسران شیعه و سنی معتقدند که در جریان مباهله آیه 61 سوره آل عمران کلمه «انفسنا» که در آیه ذکر شده، به معنی «جان ما» و مخصوص امیرالمومنین(ع) است. آیه مباهله می‌گوید که حضرت علی(ع) جان پیامبر(ص) است به معنی این که اگر پیامبر(ص) بهترین شخصیت عالم وجود است، حضرت نیز به منزله جان ایشان است.
مدیرگروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در خصوص طرح شخصیت حضرت علی(ع) در قرآن خاطرنشان کرد: آیاتی در مورد حضرت علی(ع) و به مناسبت فداکاری ایشان یا مقامشان آورده شده، مانند آیه 207 سوره بقره که به جریان لیله المبیت اشاره کرده است. آیه تطهیر در سوره احزاب که می‌گوید حضرت علی(ع) به طور قطع از مصادیق اهل بیت(ع) و دارای مقام طهارت و عصمت هستند، نمونه دیگری است. عصمت حضرت علی(ع) در آیه تطهیر و اعلمیت ایشان پس از پیامبر(ص) در آیه مباهله بیان شده و البته آیات متعدد دیگری که مفسران شیعه و سنی به آن معتقدند، وجود دارد.
شریعت‌تبار افزود: از آنجایی که نام حضرت علی(ع) و ائمه اطهار(ع) به عنوان امام در قرآن نیامده اما آیاتی با توجه به شان نزول حضرت و روایات پیامبر(ص) مشخص می‌کند که آیات به مناسبت تبیین امامت و رهبری حضرت علی(ع) وارد شده است؛ برای مثال آیه 55 سوره مائده به مناسبت خاتم‌بخشی حضرت علی(ع) در حال رکوع نماز نازل شده است.
وی تصریح کرد: به هر حال ما معتقدیم که امامت و رهبری حضرت علی(ع) هم در قرآن و هم در روایات پیامبر(ص) به 2 شکل بیان شده که یک شکل آن بیان فضائل حضرت مانند عصمت، علم و برترین شخصیت که در رهبری و امامت نکات مهمی است و دیگری در قالب تفریق امامت بوده که در آیات قرآن به شکلی و در احادیث پیامبر(ص) هم به شکلی واضح‌تر مثل آن چیزی که در غدیر خم بیان شد وجود دارد.
مدیرگروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در خصوص حکومت‌داری امام علی(ع) در نهج‌البلاغه تصریح کرد: در خصوص آیین حکومت‌داری امیرالمومنین(ع) چند معیار و آیتم مهم وجود دارد. یکی مسئله خدامحوری است به این معنی که امام در سلوک سیاسی و حکومتی خود معیار اول و آخرشان رضایت خداوند بوده و معتقد بودند که آنچه انجام می‌دهند، باید مطابق با حق و رضای خداوند باشد، همانطور که به مالک اشتر فرمودند محبوب‌ترین کارها نزد تو باید کاری که بیشترین انطباق را با منویات الهی دارد، باشد. حضرت علی(ع) مبنای حکومت را کتاب خداوند می‌دانستند.
شریعت‌تبار اضافه کرد: مورد دوم در اصول سیاسی حکومتی امیرالمونین(ع) توجه به مردم است؛ به این معنی که محبت و خدمت به مردم و دفاع از حق مظلومین اولویت بعدی این حضرت بود. گسترش عدالت و دفاع از مظلومین فلسفه حکومت حضرت علی(ع) است؛ هم‌چنان که به مالک اشتر فرموده بودند که تمام قلبت را از عشق و محبت به مردم پر کن.
وی ادامه داد: نکته سوم از خصوصیات بارز سلوک امیرالمومنین(ع) اجرای عدل و عدالت‌محوری بوده است. حضرت علی(ع) با اینکه رهبری معصوم هستند اما از مردم خواستند که انتقاد سالم و سازنده داشته باشند و گفته بودند اگر احساس کردید من حق و عدل را رعایت نکردم به من گوشزد کنید؛ در همین راستا حضرت علی(ع) معتقد بودند که اگر کسی از عرضه عدل نگران باشد، از عمل به آن نیز بیشتر نگران خواهد بود.
انتهای پیام