چاپ

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی از گیاهان دارویی با ارزش و انحصاری کشور ما ایران است که متاسفانه در سال‌های اخیر، به دلایل مختلفی از جمله خشکسالی و بهره‌برداری بیش از اندازه توسط دام و انسان، در خطر انقراض قرار گرفته است.

انقراض یک پدیده طبیعی بوده که در قالب نظریه تکامل داروین تدوین شده است. اما انسان به انقراض گونه‌ها در جهان سرعت بیشتری بخشیده است و با اینکار گونه‌ها در معرض خطر بیشتری قرار گرفته‌اند. این گونه‌های در حال انقراض، مزایای زیادی دارند که از جمله می‌توان به منبع ژن‌های حیاتی، اهمیت اکولوژیکی و خواص ارزشمند دارویی آن‌ها اشاره کرد.
بر اساس این پژوهش: «زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی با نام علمی Dracocephalum kotschyi Boisis از گیاهان دارویی با ارزش و انحصاری کشور ما ایران است که متأسفانه در سال‌های اخیر، به دلایل مختلفی از جمله خشکسالی و بهره‌برداری بیش از اندازه توسط دام و انسان، در خطر انقراض قرار گرفته است. این گیاه از خانواده نعناع است و معمولاً در ارتفاعات کوهستانی شمال و شمال شرق ایران می‌روید. در فرهنگ‌های مختلف، از این گیاه با نام‌های زرابی، گیاه آهوان و پلنگ مشک یاد می‌شود.
زرین گیاه، گیاهی است چندساله، نیمه چوبی به ارتفاع 10 تا 20 سانتی متر، ساقه‌های چوبی، برگ‌ها دم‌برگ‌دار، تخم مرغی شکل و گل‌های بزرگ سفید یا متمایل به زرد است که بصورت خوشه‌های انتهایی و حامل براکته پهن و دراز است. بذرهای زرین گیاه دارای خواب پیچیده و طولانی هستند. جوانه زنی بذور این گیاه دشوار است».
در این مقاله آمده است: «جنس Dracocephalum از مهم‌ترین جنس‌های تیره نعناعیان بوده که شامل 186 گونه در دنیا است که تنها 8 گونه از آن در ایران می‎روید. این گیاه مصرف فراوانی در معطر کردن گوشت و لبنیات (دوغ، ماست و پنیر) در بین عشایر لرستان دارد. مطالعات نشان داده‌اند که بادرنجبویه دنایی از لحاظ دارویی ارزشمند بوده و حاوی اسانس، فلاونوئید، رزماریک اسید و گلیکوزیدهای مونوترپن است.
زرین گیاه ضد درد، ضد التهاب، التیام بخش زخم‌ها و تقویت کننده سیستم ایمنی است.
این گیاه دارای خواص زیادی است و در طب سنتی از این گیاه به عنوان ضد درد و ضد التهاب استفاده شده و جوشانده آن موجب رفع دردهای روماتیسمی و التیام زخم می‌شود، همچنین در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد. از این گیاه در درمان بی‌خوابی و اختلالات خواب، اضطراب، افسردگی، بیماری‌های عصبی، میگرن، حالت تهوع، ناراحتی عصبی معده، کم اشتهایی، کولیک (قولنج)، سرفه، قاعدگی نامنظم، دندان درد و لرزش‌های عصبی استفاده می‌شود».
لوتئولین موجود در زرین گیاه، فعالیت آنتی اکسیدانی دارد و ضد سرطان است
در پژوهشی عنوان شده است: «عصاره هیدروالکلی و فراکسیون پلی فنلی گیاه بادرنجبویه دنایی به میزان بالایی سطح کلسترول و تری گلیسرید خون را کاهش می‌دهد. بنابراین وجود ترکیباتی مؤثر نظیر ترپنوئیدها در بادرنجبویه دنایی سبب کاهش لیپیدهای خون و نهایتاً کاهش بیماری‌های قلبی عروقی می‌شوند، در مطالعات متعددی گزارش شده که ترکیبات شیمیایی بادرنجبویه دنایی دارای خواص آنتی باکتریال و ضد عفونی کننده است. وجود ترکیبات شیمیایی متعدد و مؤثر در جنس Dracocephalum و اثر ضد میکروبی آن‌ها نشانگر خواص ضد میکروبی این گیاه است.
لوتئولین موجود در این گیاه دارای فعالیت آنتی اکسیدانی است و منبعی برای جلوگیری از برخی بیماری‌ها نظیر سرطان و التهاب است. با توجه به این که این گیاه یکی از منابع مهم آنتی اکسیدان‌ها بوده و باعث حفاظت سلول‌ها از آسیب‌های اکسیداتیو می‌شوند؛ لذا وجود آنتی اکسیدان‌های مهم و مؤثر در بادرنجبویه دنایی سبب کاهش آسیب‌های ناشی از بیماری‌ها است».
به طور کلی :«از آنجایی که گونه D.kotschyi از گونه‎های اندمیک و در حال انقراض در ایران است تحقیقات کمی در مورد آن صورت گرفته است که بیشتر این تحقیقات هم در ایران انجام شده است، با توجه به اندمیک بودن و خواص فراوان این گیاه بررسی در زمینه کشت و پرورش گسترده این گیاه حائز اهمیت است».
منابع:
* اشرفی ،ب و دیگران. (1394). «ارزیابی خاصیت آنتی اکسیدانی گیاه بومی بادرنجبویه دنایی». دومین همایش علمی پژوهشی زیست شناسی و علوم باغبانی ایران. صص:4-1.
*مفاخری، س ودیگران. (1397). «تأثیر نانوکالت روی بر صفات مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی در شرایط تنش خشکی». علوم باغبانی ایران. شماره 49. صص: 755-767.
*اسکندری،م و دیگران. (1394). «اثر عصاره هیدروالکلی بادرنجبویه دنایی بر میزان گلوکز و لیپیدهای خون در موش‌های صحرایی دیابتی». مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا. شماره 4. صص: 533-526.
*حیدری ،م و دیگران. (1391). «زرین گیاه (Dracocephalum kotschyiBoiss) گیاهی اندمیک و در حال انقراض با خواص دارویی فراوان». اولین همایش ملی کشاورزی در شرایط محیطی دشوار. صص: 4-1.
انتهای پیام