چاپ

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی گفت: در یک جهان طبیعی افراد باید بر تصمیم‌گیری خود حاکم باشند که به کجا بروند و چه چیزی را بخرند، اما در سیاست قرنطینه‌سازی دولت به عنوان اصلی‌ترین بازیگر وارد عرصه عمل می‌شود.

دکتر سیداحمد فاطمی‌نژاد در لایو ششمین دوره مدرسه علوم سیاسی در خصوص زیست‌سیاست در عصر کرونا در جنبه بین المللی، اظهار کرد: زیست سیاست یک حوزه میان رشته‌ای است که بین زیست شناسی انسانی و سیاست قرار می‎‌گیرد. در این رشته بحث اصلی این است که سردمداران سیاسی چگونه در پی مدیریت مردم و جمعیت‌های گوناگون هستند.
وی ادامه داد: از منظر فوکو زیست‌سیاست عملا به دنبال نظم دادن به زندگی مردم است؛ نظم‌دادنی که برمبنای قدرت سیاسی اتفاق می‌افتد که فوکو از آن به عنوان زیست‌قدرت یاد می‌کند. زیست‌سیاست عملا شکلی از حکومت اداره کردن و نظم بخشی است که سعی می‌کند مردم را بر اساس الزامات و مقتضیات قدرت سیاسی شکل دهد، چهارچوب تعیین کند و جهت بدهد.
این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی، تصریح کرد: از این منظر ممکن است این موارد خیلی طبیعی تلقی شود و به عنوان یک سری از قوانین و هنجارهایی در جامعه قبول شده باشد، اما می‌بینیم که در پشت همه این‌ها دست اصحاب قدرت نهفته است و آن‌ها هستند که به زندگی، رفتار روزمره و خواست‌های مردم و جمعیت‌ها شکل می‌دهند و خیلی از این مداخلات ممکن است خیلی هم ملموس نباشد و افراد فکر کنند که این خواست خود آن‌هاست که به این سمت می‌روند.
فاطمی‌نژاد در مورد بحث‌های فوکو در روابط بین‌الملل، خاطرنشان کرد: بحث‌های فوکو در روابط بین الملل مورد توجه قرار گرفته است و نظریه‌پردازان مختلفی از این دیدگاه‌ها استفاده کردند و در پی تحلیل نظم جهانی و رژیم‌های بین‌المللی که این نظم را تشکیل می‌دهند، هستند. عمده این نظریه‌پردازان در قالب نظریه‌پردازان پست مدرن روابط بین‌الملل قرار می‌گیرند البته بخشی از دیدگاه‌های آنها تحت تاثیر افرادی مانند نگری و آگامبن نیز بوده است.
وی در مورد این پرسش که «بحران کرونا چگونه بر نظم بین المللی تاثیر گذاشته است؟» بیان کرد: یکی از مبانی اصلی نظم جهانی بازیگرانی هستند که در عرصه بین المللی به عنوان بازیگران به رسمیت شناخته شده فعالیت می‌کنند و در تعامل با همدیگر یا به صورت انفرادی در نظم جهانی تاثیرگذار هستند.
این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی، افزود: زمانی که از بازیگران بین‌المللی صحبت می‌کنیم انواع مختلفی از بازیگران مطرح می‌شوند که مهمترین‌ آن‌ها دولت‌ها و سازمان‌ها بین‌المللی هستند. این یکی از بحث‌های اصلی است که در جریان کرونا می‌توانسته است متاثر شود یعنی این‌که بحران کرونا چه تاثیری بر کیفیت کنش‌گری دولت‌ها داشته و چه تاثیری بر روی کیفیت تعامل میان دولت‌ها داشته است. در مورد سازمان‌های بین‌المللی نیز بر همین منوال است.
قرنطینه‌سازی اوج نقش دولت‌ها در سیاست‌های بهداشتی است
فاطمی‌نژاد عنوان کرد: بحث‌های اساسی که در زمان کرونا اتفاق افتاد، نقش محوری دولت‌ها در بحث‌های مرتبط با بهداشت و سیاست‌های بهداشتی است یعنی بخشی از امور زیست افراد تحت تاثیر رویه‌ها و برنامه‌های سیاستمداران قرار می‌گیرد. سیاست قرنطینه به عنوان یک نمادی از اوج این مساله است.
وی در مورد سیاست‌های محدودسازی مردم از سوی دولت‌ها، اضافه کرد: در یک جهان طبیعی افراد باید بر تصمیم‌گیری خود حاکم باشند که به کجا بروند و چه چیزی را بخرند، اما در سیاست قرنطینه‌سازی دولت به عنوان اصلی‌ترین بازیگر وارد عرصه عمل می‌شود. جالب اینجاست که پذیرش این سیاست به عنوان یک اصل طبیعی و عقلانی تلقی می‌شود و به عنوان یک امر سودمند پذیرفته می‌شود، این مساله از تحولات اساسی است که اتفاق می‌افتد یعنی یک پدیده استثنایی به عنوان یک امر طبیعی در جریان شیوع کرونا تلقی می‌شود.
شاهد یک دولت‌محوری فزایند در سیاست قرنطینه‌سازی هستیم
این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی، افزود: بدین شکل به دولت‌ها این حق را می‌دهیم که مرزها را ببندند و به دولت‌هایی که در این زمینه موفق بودند، امتیاز می‌دهیم. این شرایط در عرصه بین‌الملل دست دولت‌ها را به عنوان بازیگر برتر بالا برده است. از این منظر شاهد یک دولت‌محوری فزایند در سیاست قرنطینه‌سازی هستیم که هم در عرصه داخلی و هم در عرصه بین‌المللی دولت را تقویت می‌کند.
فاطمی‌نژاد درمورد نتایج سیاست‌های محدودسازی از سوی دولت‌ها، بیان کرد: یکی از پیامدهای فوری این سیاست کاهش رفت و آمدهای بین‌المللی، مناسبات، تجارت و همگرایی‌هاست. در این چهارچوب با یک کنترل فزاینده از سمت دولت‌ها مواجه هستیم و در نتیجه دولت‌ها بسیار قدرتمند می‌شوند. یکی از پیامدها این است که در زمانی که چنین محدودیت‌های اتفاق می‌افتد روال طبیعی زیست مردم به هم می‌خورد و بسیاری از درآمدها و منابع اقتصادی از بین می‌رود.
خلاء ایجاد شده در نتیجه آسیب‌های اقتصادی کرونا، ورود دولت را به مساله ایجاب می‌کند
وی اضافه کرد: در چنین شرایطی یک خلاء احساس می‌شود و یک بازیگری باید بیاید تا این ضربه‌ها را جبران کند. انتظار می‌رود که بازیگری بیاید تا این مشکل را حل کند. این خلاء حتی در کشورهایی که داعیه‌دار لیبرالیسم و محدودیت مداخله دولت‌ها هستند، ایجاب می‌کند که دولت به مساله وارد شود.
این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در مورد سیاست‌های حمایتی دولت‌ها، گفت: سیاست‌های حمایتی و بودجه‌های حمایتی به معنای این است که کنترل دولت بر رفتار و تصمیمات روزمره مردم تاثیر می‌گذارد و حکومت‌گری دولت‌ها مطرح می‌شود. مجموع موارد را که می‌بینیم باعث شده است که خیلی‌ از افراد بگویند که نظم جهانی در دوران شیوع کرونا دچار یک تحول اساسی شده است و اسم آن را "بازگشت دولت‌ها" می‌گذارند. یعنی قدرت دولت‌هایی که توقع داشتیم در عصر جهانی‌شدن کاهش پیدا کند و تاثیرگذاری آن‌ها کاهش پیدا کند خیلی پرقدرت و مشروع به عرصه مدیریت و کنترل بازگشته‌اند.
فاطمی‌نژاد افزود: ممکن است این به این معنا باشد که دولت‌ها قدرتمند شده‌اند و بازیگران دیگر به حاشیه رفته‌اند، اما سازمان‌ها هم خیلی تاثیرگذار هستند. سازمان‌های بین‌المللی در این مدت همپای دولت‌ها سعی کرده‌اند که سازوکارهایی که بر اساس آن‌ها در زیست مردم مداخله می‌شده است مورد بازنگری قرار بگیرد.
برخی از سازمان‌های بین‌المللی در جریان کرونا بیش‌فعال شدند
وی در مورد فعال‌شدن سازمان‌های بین‌الملی، تاکید کرد: فعال و حتی بیش‌فعال شدن سازمان‌هایی است که در شرایط طبیعی خیلی سازمان‌های اثرگذاری نبودند، اما به عنوان مثال در مورد سازمان بهداشت جهانی این گونه است که اکنون همه این سازمان و مناسبات آن را می‌دانند. این مساله بدین معنا است که این سازمان در زیست روزمره مردم ورود پیدا کرده است و در نوع نگاه و دغدغه‌های مردم تاثیرگذار است. در مجموع بحران کرونا روی فعالیت همه سازمان‌های بین‌المللی مطرح تاثیر گذاشته است.
این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در مورد تداوم و عدم فروپاشی سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی، خاطرنشان کرد: اکنون که 6 ماه گذشته است می‌بینیم که اتفاقی نیفتاه است و این نشان می‌دهد که سازمان‌های بین‌المللی موفق بودند و در چهارچوب یک بحران به عنوان بازیگران تاثیرگذار نقش ایفا کنند. با وجود این‌که شیوع کرونا از بین نرفته است، امور به سمت عادی شدن پیش می‌رود و جلسات و هماهنگی‌ها میان سازمان‌های مختلف در حال برگزاری است.
مسائل بهداشتی مستعد امنیتی شدن است
فاطمی‌نژاد در مورد امنیتی‌شدن در جریان بحران کرونا، بیان کرد: یکی از حوزه‌هایی که در جریان کرونا نشان داد که مستعد امنیتی‌شدن است مسائل بهداشتی است. در شروع کار شاهد این بودیم که حتی سران قدرت‌های بزرگ به یکدیگر اتهام می‌زدند و کرونا را به عنوان سلاح بیولوژیک مطرح می‌کردند البته امروز این بحث‌ها فروکش کرده است.
وی در مورد تاثیری که بحران کرونا می‌تواند بر صلح و کاهش تنش‌ها بگذارد، عنوان کرد: یکی از عواملی که می‌تواند به همکاری میان کشورها کمک کند این است که کشورها چه مقدار دغدغه مشترک داشته باشند؛ کرونا و مقابله با آن می‌تواند این دغدغه مشترک برای کشورها باشد تا با هم در این زمینه همکاری داشته باشند. البته این بدان معنا نیست که لزوما این اتفاق افتاده باشد کما این‌که سران چین، امریکا و اتحادیه اروپا در این خصوص مورد انتقاد هستند.
در مواجهه با کرونا دولت‌های اقتدارگرا بهتر عمل نکردند، بهتر پنهان‌کاری کردند
این استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در مورد قیاس عملکرد دولت‌های اقتدارگرا و دموکراتیک در مواجهه با بحران کرونا، گفت: کشورهای دموکراتیک هم سعی کردند که سفت و سخت سیاست محدودسازی و قرنطینه‌سازی را کنترل کنند، در خصوص این مساله که گفته می‌شود که عملکرد دولت‌های اقتدارگرا بهتر بوده است من فکر می‌کنم آن‌ها تنها بهتر توانسته‌اند گزارش‌ها را مدیریت کنند و پنهان‌کاری کنند.
انتهای پیام