چاپ

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی یک شاعر مشهدی گفت: شعر و ادبیات به زندگی مردم وارد شده است، اما از سوی دیگر باید توجه داشت که در معرض خطر عوام‌زدگی و ساده‌اندیشی نیز قرار می‌گیرد، متاسفانه فضای مجازی به ویژه اینستاگرام، ادبیات و شعر به مفهوم عام آن را به میان عامه مردم برد، به اندازه‌ای که فضای آزادی را برای فعالیت فراهم کرد و گسترش داد، به همان اندازه آثار ادبی که در میان مردم رفته است را سخیف کرد.

یوسف بینا در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت روز شعر و ادب فارسی، با بیان این مطلب، اظهار کرد: ما نباید به این رویکرد فکر کنیم که شعر چقدر در بین مردم برود، شاعران باید در نخبگانی‌ترین حالت، عالی‌ترین سطح، تخصصی‌ترین شکل و والاترین نمونه شعر خود را بگویند و بعد اگر حمایتی برای انتشار آن وجود داشته باشد، قطعا شعر خوب به میان مردم خواهد رفت. به دلیل این‌که سعدی، مولوی، حافظ و فردوسی در بالاترین سطح شعر گفتند و دغدغه‌های فرهنگی و فکری خود را داشتند و به این فکر نبودند که شعرشان به میان مردم برود، امروز مردم سخن آنها را دست به دست می‌کنند و با آن‌ها زندگی می‌کنند.
وی در رابطه با انتخاب و ثبت روز شعر و ادب فارسی به نام سید محمدحسین بهجت تبریزی(شهریار)، ابراز عقیده کرد: شهریار شاعر بسیار بزرگی است و در این تردیدی نیست، اما وقتی سخن از شاعر بزرگ به میان می‌آوریم، باید به این توجه داشته باشیم که شاعران بزرگ زیادی در کشور ما وجود داشته‌اند، شاید در تاریخ ادب فارسی ما 100 یا 200 شاعر در سطح شهریار وجود داشته باشد که همگی از شاعران بزرگ هستند، اما وقتی روز بزرگداشت یک نفر می‌خواهد به عنوان روز شعر و ادب شناخته شود باید فراتر از این‌ها باشد، باید با مسأله هویت ملی و فرهنگی ما گره خورده باشد یا اینکه آثاری در حد شاهکارهای جهانی سروده باشد. برای مثال وقتی ما فردوسی، رودکی، خیام، نظامی، سعدی، مولوی، حافظ و برخی شاعران بزرگتر دیگر را داریم، دیگر نوبت به شهریار نخواهد رسید و این انتخاب از روی کج‌سلیقگی بود. به عقیده من بهترین گزینه‌ها برای ثبت این روز افرادی مانند رودکی به عنوان پدر شعر فارسی، فردوسی به عنوان حماسه‌سرای ملی و چهره ملی که نباید او را با هیچ چهره‌ دیگری قیاس کرد، سعدی که تمام تاریخ ادبیات فارسی گواه می‌دهد و یا حافظ که مشهورترین شاعر فارسی زبان در جهان است بودند و تا این چهار شاعر وجود داشته باشند هر انتخاب دیگری برای روز ملی شعر و ادب فارسی اشتباه است.
این شاعر و منتقد ادبی در رابطه با ویژگی‌های شعر شهریار، خاطرنشان کرد: شهریار شاعر خوبی بود و همین که توانست غزل فارسی را در سهم خود، شعر عاشقانه و عارفانه فارسی را زنده نگه دارد و آن را احیاء و زبان عامه را وارد غزل کلاسیک فارسی کند، از نظر ادبی اتفاق مهمی بود. از نظر فرهنگی نیز شعر شهریار آن‌قدر به لحاظ عاطفی عمیق و تاثیرگذار است که به خوبی در یادها و حافظه‌ها می‌ماند و این‌ها ویژگی‌های شعر شهریار است.
قرن 4 تا 8 هجری، درخشان‌ترین دوران شعر فارسی
وی در خصوص دوره‌های مهم در شعر فارسی، اظهار کرد: درخشان‌ترین دوران شعر فارسی از نظر بنده از قرن 4 تا قرن 8 هجری بوده است که از فردوسی شروع و به حافظ ختم می‌شود، ویژگی این دوران این بوده که در طی این 400 سال شاعرانی وجود داشته‌اند که هیچ‌گاه در تاریخ تکرار نشده‌اند و شاهکارهایی در مقیاس جهانی آفریده‌اند، در حدی که علاوه بر ارزش شعری و ادبی که امروز از همه‌ آن‌ها نمونه‌های درخشانی می‌خوانیم و لذت می‌بریم، شخصیت‌هایی جهانی نیز هستند که باعث شکل دادن، رشد و اعتلاء فرهنگ و ادبیات ایرانی در جهان شده‌اند.
بینا تصریح کرد: در دوره‌های قبل و بعد از آن، دیگر چنین شاعرانی نداشته‌ایم و پس از آن شعر، فقط به شعر بودن تنزل پیدا کرد، در حالی که در آن دوران شعر فقط شعر نبود، بلکه شاخصه، شاکله و بنیان فرهنگی، اندیشه و خِرَد ما بود.
این شاعر و منتقد ادبی بیان کرد: گاهی اوقات بعضی افراد می‌گویند که ما در تاریخ‌مان فلسفه نداریم، شاید ما به آن معنا فیلسوف نداشته باشیم، اما بار اندیشه و فرهنگ ما را شاعران ما بر دوش کشیده‌اند، آنها چهره‌های برجسته‌ای هستند که اندیشه ایرانی را با خود حمل کردند.
وی ادامه داد: پس از حافظ تلاش‌های بسیاری انجام شد و دوره‌های درخشانی شکل گرفت، اما مبنای شعر فارسی تغییر یافت و شاعران فقط شاعر بودند، نه مانند شاعرانی مثل فردوسی، سعدی، مولوی، خیام، نظامی و... که فرهنگ‌ساز و شناسنامه یک ملت باشند، بنابراین در دوره‌هایی مانند دوره سبک هندی که دوره درخشانی در شعر فارسی است، شاعران بزرگی مانند صائب، بیدل، کلیم و طالب در آن دوره ظهور کردند که هرچند شاعران بسیار خوبی بودند، اما به عقیده من دیگر آن‌گونه از حمل اندیشه را با خود نداشتند.
بینا خاطرنشان کرد: در دوره مشروطه نیز این اتفاق درحال رخ دادن بود، اما سطح شعر تنزل پیدا کرد به روزنامه‌ها، البته این تنزل درحالی اتفاق افتاد که شعر به میان مردم آمد و مردمی شد و لذا ارزش‌های خاص خود را هم داشت، البته در تمامی این دوره‌ها استثناءهایی نیز وجود داشتند، برای مثال ملک‌الشعرای بهار اگرچه در دوره مشروطه حضور داشته، اما نباید او را فقط محدود به دوره مشروطه بدانیم، بلکه او یکی از بزرگان تاریخ ادب فارسی است.
این شاعر و منتقد ادبی تشریح کرد: در دوره معاصر نیز جریان شعر نو و در کنار آن جریان شعر سنت‌گرا که می‌خواهد خود را زنده نگه دارد و در برابر حملات نوپردازان خود را زنده نشان دهد، باعث رشد شعر فارسی شد و با ظهور شاعرانی مانند اخوان ثالث، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد و... رشد و نمو و اعتلاء خاصی پیدا کرد و وارد جریان تازه‌ای شد.
وی در رابطه با شعر فارسی در روزگار کنونی، عنوان کرد: به نظر من، امروز شعر فارسی تا حدی ناشناخته است و آیندگان باید آن را قضاوت کنند، چون شاعران امروز فعالیت می‌کنند، اما خیلی از شعرها و شاعران را ما نمی‌بینیم، شاید یک شاعری هم‌اکنون، در عصر ما و کنار ما در حال خلق یک شاهکار باشد اما ما نمی‌دانیم، پس وقتی امروز را نمی‌شود قضاوت کرد، درباره آینده هم هیچ نمی‌توان گفت، شاید رسانه‌های نوین شعر را کنار بزنند و جریان شعر فارسی را به اتمام برسانند، شاید هم شعر فارسی بتواند خود را هم‌پا و همراه کند و به جریان تازه‌ای برسد، بنابراین درباره آینده شعر فارسی مطلقا حرفی نمی‌توانم بزنم.
مشهد پایگاه اصلی شعر فارسی است
بینا در رابطه با شعر مشهد، ابراز عقیده کرد: مشهد به عنوان مرکز خراسان و خراسان به عنوان پایگاه اصلی شعر و ادبیات فارسی در تاریخ ایران، در بعضی دوره‌ها کمی کمرنگ‌تر و در اکثر دوره‌ها به صورتی پررنگ‌تر، همیشه فعال بوده، در مشهد و خراسان شعر همیشه زنده است و شاعران فعالیت می‌کنند. خوشبختانه جریان‌ها، صداها و شکل‌های مختلف در شعر فارسی موجود است و در شعر مشهد هم با شناسنامه ویژه خود، این جریان‌ها وجود دارد. فکر نمی‌کنم جریان خاص شعر مشهد جدا از قضاوتی که درباره جریان شعر کشور کردیم باشد، درست است که مشهد پایگاه اصلی شعر فارسی است و شاعران بزرگی اکنون در آن ریسک می‌کنند و شعر می‌گویند، اما گونه‌ها متفاوت هستند و همه در ژانرهای خود خوب کار می‌کنند، اما باز هم می‌گویم که آیندگان باید قضاوت کنند.
این شاعر درخصوص مشکلاتی که امروز گریبان‌گیر شاعران است، بیان کرد: مشکلاتی در حوزه شعر فارسی وجود داشت که با شروع ایام شیوع کرونا گسترده‌تر شد، برای مثال مشکل برگزاری انجمن‌های شعر قوی را داشتیم که پس از آخرین انجمن‌های خوبی که بعد از دهه 80 به کارشان پایان دادند، دیگر مانند آن‌ها ندیدیم. اکنون هم داریم که انجمنی قوی و تخصصی شعر فارسی را نقد کند، به تمام انواع شعر احترام بگذارد و جمع و محفلی برای شاعران باشد، به یاد دارم آخرین نمونه خوب، انجمن ادبی درخشانی بود که به همت شورای شعر، پنجشنبه‌ها در نگارخانه میرک برگزار می‌شد که تمام سلیقه‌ها و طیف‌ها در آنجا جمع می‌شدند، پس از آن تلاش‌های بسیاری شد و اکنون هم زحمت می‌کشند، اما چندان موفقیت آمیز نبوده است.
لزوم حمایت نهادهای فرهنگی و عمومی از وضعیت نشر و فروش کتاب‌های شعر
وی افزود: مشکل دیگر، نشر و فروش کتاب شعر است که نیاز به حمایت نهادهای فرهنگی و عمومی دارد و شاعران نمی‌توانند فعالیت‌های نشر کتاب‌هایشان را بدون حمایت انجام دهند؛ چراکه هزینه‌ها زیاد است و کار شاعر هم این نیست، اما در سال‌های اخیر بنایی برای حمایت وجود نداشته است.
بینا خاطرنشان کرد: شاعران با به وجود آمدن کرونا به فضای مجازی پناه برده‌اند و فکر می‌کنم که این اتفاق کمک زیادی کرده است به برگزاری جلسات آنلاین، اما مشکلات شعر در این ایام تقویت شده و اکنون بیش از هر زمان دیگری شاعران برای برگزاری انجمن‌ها و چاپ و نشر کتاب نیاز به حمایت نهادهای فرهنگی دارند.
انتهای پیام