چاپ

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی دوران امامت امام محمدباقر (ع) همزمان با انقراض امویان، بر سر کار آمدن عباسیان و پدیدار شدن مشاجرات سیاسی است. در چنین شرایطی امام محمد باقر (ع) میراث‌ علمی جدش محمد مصطفی (ص) را آشکار می‌کند و به تحریف‌زدایی و پس زدن عناصر واردشده ناسازگار با دین اسلام و از سویی دیگر شناساندن ابعاد وسیع دانش پاک و خالص اسلامی و بسط آن در جامعه می‌پردازد. لقب ایشان «باقرالعلوم» است زیرا ایشان علوم را موشکافانه و تحلیل‌گرایانه در اختیار شاگردان خود قرار داده، اصول آن را مشخص می‌کردند و شیوه استنباط فروع علم، از اصول آن را بیان می‌کردند.

امام محمدباقر(ع)، تدریس نظام‌مند و عمومی فقه شیعه را آغاز کرده و زمینه شکل‌گیری مکتب فقهی اهل‌بیت(ع) را به دست امام صادق(ع) فراهم نمودند. امام باقر (ع) با توجه به شرایط و نیاز فرهنگی دوره خود، در راستای حفظ و صیانت دین اسلام و احیاء و گسترش معارف اسلامی، سه هدف عمده را پیگیری کردند؛ که این سه هدف عبارتند از اول آنکه به تبیین و گسترش معارف اسلامی و تصحیحی اشتباهات پرداختند، دوم اینکه با تربیت شاگردانی برجسته، به گسترش و حفظ این معارف الهی پرداختند و در نهایت آنکه، با تعالیم گسترده و ارزشمند خود در علوم مختلف اسلامی، زمینه ساز گسترش فعالیت‌های علمی و فرهنگی امام صادق(ع) شدند. کتاب‌های بسیاری درخصوص اقدامات سیاسی و علمی ایشان و همچنین فضائل ایشان نوشته شده‌است که به مناسبت ولادت ایشان، در ادامه تعدادی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
«امام محمد باقر(ع)، شکافنده علم»
کتاب امام محمدباقر(ع)؛ شکافنده دانش نوشته رسول جزینی دفتری از مجموعه دفاتر حیات علمی امامان معصوم(ع) است که در گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سامان یافته و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
در بخشی از پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم:
«هر مذهبی برای بقا و ترویج خود، به اصول اعتقادی و عملی روشن نیاز دارد و باید پاسخگوی انواع نیازهای پیروان خود باشد؛ از این رو ضروری بود امامان معصوم (علیه السلام) به عنوان جانشینان پیامبر خاتم (ص)، طی یک نهضت علمی مستمر و از طریق تربیت شاگردان مستعد، به تدوین، تبیین و ترویج علوم مرتبط با شریعت اسلام اقدام کنند. در این میان، دوره امام باقر(ع) و فرزند بزرگوار ایشان امام صادق(ع) را می‌توان نقطه عطف تاریخ تشیع در تبیین معارف دینی دانست.
کتاب امام محمد باقر (ع) شکافنده دانش، در سه فصل با موضوعات نگاهی اجمالی به زندگی امام محمد باقر(ع) و اوضاع سیاسی و علمی عصر ایشان، دیدگاه‌های امام در تبیین علوم اسلامی و اقدامات آموزشی و عملی امام محمد باقر(ع) در گسترش علوم اسلامی، به توصیف حیات علمی امام باقر (ع) پرداخته‌است.
«کسی شبیه محمد(ص)»
کتاب «کسی شبیه محمد (ص)» نوشته «مهری ماهوتی» است. این کتاب شامل داستان‌هایی درخصوص زندگی و سیره امام محمدباقر (ع) است و برای گروه سنی نوجوانان و با هدف الگو گرفتن از رفتار و منش امامان معصوم (ع) و آشنایی با زندگی ایشان تألیف شده‌است. ابتدای کتاب مشخصات کلی امام مانند نام، کنیه، لقب و ... ایشان و در پایان نیز فهرستی از منابع مورد استفاده بیان شده‌است. مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان نیز این کتاب را منتشر کرده‌است.
«یادگار کربلا، امام محمد باقر (ع)»
این کتاب مصور بوده که برای گروه‌های سنی (ب) و (ج) و با هدف آشنایی آن‌ها با زندگی‌نامه «چهارده معصوم (ع)» تدوین شده‌است. در این این کتاب داستان‌هایی بدون عنوان و به صورت پی‌درپی درمورد زندگی و صفات اخلاقی و مذهبی امام محمدباقر (ع) بیان شده‌است.
برخی از این داستان‌ها درخصوص موضوعاتی مانند ولادت، رساندن سلام پیامبر(ص) توسط «جابر»، بخشش دشمنان، دعای امام صادق(ع) همراه خانواده‌شان، کمک به غلامان و شهادت ایشان هستند. «طاهر خوش» این کتاب را نوشته و انتشارات شوق آن را به چاپ رسانده‌است.
«میراث‌دار رسول»
کتاب «میراث‌دار رسول» برگرفته از کتاب چهارده آینه خورشید بوده و برگزیده‌ای از سیره‌ی امام محمدباقر(ع)، با توجه به سه عنصر اساسی حدیث، سیره و کرامات، در آن بیان شده‌است. «ابوالفضل هادی‌منش» نویسنده این کتاب است و توسط انتشارات «بهار دل‌ها» نیز به چاپ رسیده‌است.
برخی از عناوین و موضوعاتی که در این اثر به آن‌ها پرداخته شده، عبارت‌اند از راز و نیاز شبانه، دنیاگریزی، شاهد دانش و بینش، تلاش‌گری خستگی‌ناپذیر، مهربان با فرزند، دستگیر نیازمندان، احترام به اقلیت‌ها و....
«جلوه امامت در افق دانش»
کتاب فوق نوشته «احمد ترابی» و توسط «بنیاد پژوهش‌های اسلامی» منتشر شده‌است. این کتاب به صورت تحقیقی و سندی معتبر در 5 فصل تنظیم شده‌است. این کتاب جز معدود کتاب‌های فارسی در خصوص این موضوع است. در فصل اول آن ولادت تا شهادت امام باقر (ع) به صورت اجمالی آمده‌است.
نویسنده در فصل دوم این کتاب به زندگی علمی امام محمدباقر (ع) پرداخته و جایگاه ایشان در اندیشه‌ اهل تسنن و اهل تشیع را بررسی کرده‌است و پس از آن شاگردان حضرت را معرفی کرده‌است. در فصل سوم مشی سیاسی ایشان در زمان خلفای معاصر، قیام‌های به وقوع پیوسته در آن زمان و مواضع امام محمدباقر (ع) در برابر این قیام‌ها بیان شده‌است. نویسنده در فصل چهارم، زندگی اجتماعی، مرجعیت و پاسخگویی به پرسش‌های مردم را مورد بررسی قرار می‌دهد و در فصل پنجم نیز بخشی از سخنان، پیام‌ها و حکمت‌های ایشان بیان شده‌است.
«در محضر امام محمدباقر (ع)»
این کتاب تألیف «علیرضا زکی‌زاده رنانی» است و شامل روایاتی منسوب به حضرت باقرالعلوم است که به دو موضوع‌ کلی «عقاید» در فصل اول و «اخلاق» در فصل دوم می‌پردازد. این کتاب دارای یک پیشگفتار است و نویسنده هدف خود از این نوشتار را پرداختن به مباحثی اعتقادی، تفسیری، فقهی و کلامی ذکر می‌کند.
فصل اول کتاب با استناد به روایات منسوب به امام محمدباقر (ع) به موضوعاتی مانند عقاید به توحید و معرفت خداوند، نبوت، قرآن و تفسیر، امامت و معاد، پرداخته و اصل و ترجمه روایات و منابع آن‌ها را نیز بیان شده‌است. روش نویسنده، گردآوری مباحث اعتقادی، تفسیری، فقهی و کلامی است که اشخاص مختلف در محضر امام باقر(ع) طرح کرده و پاسخ دریافت کرده‌اند. فصل دوم کتاب نیز به «اخلاق» اختصاص دارد.
انتهای پیام