پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی مدیر کل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی گفت: سرمایه انسانی، مصرف‌گرا شدن، عدم توازن قوانین وضع شده با زندگی روستایی، فقدان حمل‌ونقل مناسب و عدم امکان دریافت راحت بسیاری از تسهیلات توسط روستاییان از جمله مشکلات روستاها است.
محمدعلی همدمی‌نژاد در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص وضعیت روستاها اظهار کرد: معمولا روستاها بر اساس تقسیمات تعریف می‌شوند و مطابق دستورالعمل صادره، به یک واحد جغرافیایی که در آن حدود 100 نفر جمعیت وجود داشته باشد و یا تولیدکننده محصولات خاص و هدف مشترکی باشند، روستا می‌گویند.
وی افزود: در جامعه فعلی این تعریف مدنظر قرار داده نمی‌شود و هر جایی که چند نفر، حتی کم‌تر از تعداد مشخص شده، دور هم جمع شوند و آن مکان به عنوان سکونت‌گاهی برای آنان شناخته شود، حتی اگر هدف مشترک و خاصی نداشته باشند، به عنوان روستا شناخته می‌شوند. روستا تعریفی علمی دارد و اگر این تعریف را به صورت عملی در نظر بگیریم، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی در خصوص آمار جمعیتی روستاها عنوان کرد: بر اساس آخرین آمار مرکز آمار، ما یک میلیون و 750 هزار جمعیت روستایی در استان خراسان رضوی داریم و در واقع حدود 27 درصد جمعیت استان، روستایی هستند. حدود 3225 روستا در استان داریم که تعدادی از این روستاها، بالای 20 خانوار و تعدادی کم‌تر از این تعداد جمعیت دارند.
همدمی‌نژاد در تعریف سکونت‌گاه تصریح کرد: ما تعدادی سکونت‌گاه در استان داریم که به عنوان شهر و روستا شناخته نمی‌شوند و تنها چند خانوار گرد هم جمع آمده‌اند و در میان این سکونت‌گاه‌ها، حتی سکونت‌گاهی با تعداد 5 خانوار نیز دیده می‌شود. زمانی که افراد از این سکونت‌گاه‌ها برای گرفتن مزایای روستایی نظیر طرح هادی می‌آیند، به آنان تسهیلاتی تعلق نمی‌گیرد، زیرا برای مثال طرح هادی به روستاها با جمعیت بیش از 20 خانوار تعلق می‌گیرد و تا زمانی که آن محل کد روستایی نداشته باشد، این طرح به آن‌جا تعلق نخواهد گرفت.
باید طرح‌های هادی روستاها را به شکلی جاذب جمع کنیم
وی اضافه کرد: گاهی زمین‌های زراعی قطعه‌بندی می‌شوند و به حاشیه‌نشینان و افراد ساکن شهرهای دیگر داده می‌شود، افراد با این روش دور یک‌دیگر جمع شده و توقع خدماتی چون آب، برق، گاز و... و اعطای تسهیلات روستایی و اعلام آن مکان به عنوان روستا دارند و این معضلی است که با آن مواجه هستیم، ما باید طرح‌های هادی روستاها را به شکلی جاذب جمع کنیم.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در استان خراسان رضوی حدود یک سال است که این طرح با همکاری بنیاد مسکن، وزارت راه و شهرسازی و متولیان این طرح آغاز شده است. طرح‌های هادی به نسبت نزدیکی به شهرستان مشهد، متفاوت هستند، به طور مثال شهرستان بینالود در دامنه کوه قرار دارد و به همین دلیل زمین‌های کم‌تری خواهد داشت و طرح هادی این منطقه که بیش‌تر به سمت باغ‌داری رفته‌اند با مناطقی مثل خواف، خوشاب و ... تفاوت دارد.
همدمی‌نژاد در خصوص آمار دهیاری‌های استان گفت: ما در استان خراسان‌رضوی برای بالای 30 خانوار مجوز دهیاری می‌دهیم و زمانی که دهیاری تشکیل شود، آن منطقه مدیریت پیدا می‌کند. در استان ما تعداد زیادی از روستاها دهیار دارند و حدود 2384 دهیاری و 2532 شورا داریم. تشکیل دهیاری بیش‌تر به این موضوع بستگی دارد که خود آن روستا، مدیر و شورایی داشته باشد و شوراها برای 20 خانوار به بالا تشکیل می‌شود. برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته که برای روستاهایی با جمعیت 20 خانوار به بالا نیز دهیاری تشکیل شود تا خودشان بتوانند برای خود تصمیم‌گیری کنند.
وی بیان کرد: همه دهیاری‌های استان حسابی دارند که دولت به آنان به عنوان کمک مبالغی اهدا می‌کند، زیرا دهیاری‌ها نهاد عمومی غیر دولتی هستند که باید به عنوان خودکفا اداره شوند، یعنی خودشان باید از درآمدهای محلی کسب درآمد کنند اما برخی از این روستاها درآمد زیادی ندارند که دولت هر ماهه از محل ارزش افزوده مبالغی برای آنان واریز می‌کند.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی ادامه داد: در زمینه برق‌رسانی به روستاها مدتی قرار بود برای 20 خانوار و مدتی برای 30 خانوار به بالا این امکان فراهم شود. در حال حاضر حتی برای سکونت‌گاه‌هایی با 5 خانوار نیز برق‌رسانی انجام شده و می‌توان گفت که در تمامی روستاهای استان، برق‌رسانی‌هایی بر اساس قانون انجام شده است.
همدمی‌نژاد در خصوص چالش‌های تامین آب شرب روستاها گفت: تامین آب شرب به نزولات آسمانی نیز بستگی دارد و تامین آن در بسیاری از روستاها به صورت خودکفا توسط دهیاری‌ها و شوراها انجام و در بسیاری از آن‌ها توسط آب و فاضلاب روستایی تامین می‌شود.
وی اضافه کرد: مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که هزینه‌های تامین آب مانند هزینه‌های راه، بسیار سنگین است و کارهایی که در این خصوص انجام می‌شود، در برخی مناطق به مرحله‌ای رسیده که لوله‌ها پوسیده و فرسوده شده‌اند و اشکالاتی در این زمینه وجود دارد و یا باتوجه به خشکسالی‌های اخیر چاه‌های برخی از روستاها خشک شده‌اند.
300 تا 400 روستای استان در فصل تابستان مجبور به استفاده از تانکر آب هستند
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: متاسفانه حدود 300 تا 400 روستای استان در فصل تابستان مجبور به استفاده از تانکر آب هستند که برنامه‌ریزی شرکت آب و فاضلاب روستایی در این زمینه درست است، اما دلایلی مانند انشعابات غیرمجاز برای استفاده باغات و... برنامه‌ریزی‌ها را برهم می‌ریزد که در برخی از این موارد دادستانی نیز ورود پیدا می‌کند و چنین مواردی را جمع‌آوری می‌کند.
همدمی‌نژاد خاطرنشان کرد: در دو سال اخیر با توجه به نزولات آسمانی بسیار خوب، میزان تقاضا برای تانکر آب نیز کاهش پیدا کرده است، در سال‌های قبل که خشکسالی وجود داشت، در هفته روستاها سه تا چهار روز برای مطرح‌کردن مشکلات آب مراجعه می‌کردند که این موارد در حال حاضر بسیار کاهش یافته است.
وی با اشاره به عدم برنامه‌ریزی درست و آمارگیری به موقع تصریح کرد: اشکالاتی که در برنامه‌ریزی‌ها وجود دارد این است که برای مثال سرشماری نفوس و مسکن انجام می‌شود اما به برنامه ششم نمی‌رسد. در حال حاضر جلسات مقدماتی برای برنامه هفتم در حال اجرا است، اما برای آن نیاز به آمار دقیقی وجود دارد تا بتوان برنامه دقیق‌تری ارائه کرد.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی در خصوص عدم کفایت تخصیص‌های داده شده به روستاها عنوان کرد: در پرداخت اعتباراتی که به روستاها و دهیاری‌ها داده می‌شود نیز به دلیل عدم دقت برنامه‌ریزی‌ها و قدیمی بودن سرشماری‌ها، کاستی رخ می‌دهد. به طور مثال در سرشماری کشوری سال 95، یک روستا 2000 نفر جمعیت داشته اما در حال حاضر 2200 نفر جمعیت دارد و اضافه شدن همین 200 نفر در حالت عادی، ماهیانه معادل دو میلیون تومان برای روستا در صورت احتساب به ارمغان می‌آورد که حداقل می‌توان هزینه جمع‌کردن زباله‌های روستا را با آن پرداخت کرد.
ساخت‌وسازهای غیرقانونی در روستاها روز به روز رشد پیدا می‌کنند
همدمی‌نژاد در خصوص ساخت‌وساز غیرقانونی در روستا گفت: معضل دیگری که در روستا وجود دارد این است که در خارج از بافت روستا، ساخت‌وسازهایی انجام می‌شود که کنترل چنین مواردی بسیار سخت است و تا زمانی که مجوزها و مراحل اداری لازم برای جلوگیری از ساخت‌وساز آماده می‌شود، ساختمان ساخته شده و حتی زمانی که حکم قلع در دست باشد، اجرای آن راحت نخواهد بود و در نتیجه ساخت‌وسازهای غیرقانونی روز به روز رشد پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: به طور مثال در روستایی اجازه ساخت‌وساز تا دو، سه طبقه داده می‌شود، در حالی که ساختمان‌هایی با پنج تا هفت طبقه نیز ساخته شده‌اند و شرکت آب و فاضلاب استان برنامه‌ریزی کرده که آب را به طبقه دوم برساند، بنابراین تعهدی در قبال آب‌رسانی به طبقه پنجم وجود نداشته و حکم قلع را در دست دارد. دهیاری توان و پشتوانه لازم برای اجرای حکم را ندارد.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: حدود یک‌سوم جمعیت کشور را روستایی‌ها تشکیل می‌دهند و اکثر این روستاها تولید مایحتاج شهری را فراهم می‌کنند، بنابراین باید یک‌سوم از درآمد اقتصاد ملی اعم از تولید ناخالص داخلی و... به روستاها اختصاص یابد و در حال حاضر تقریبا به شکلی این اتفاق در حال رخ دادن است.
با حمایت از روستاییان می‌توان در مقابل تحریم‌ها ایستاد
همدمی‌نژاد گفت: با توجه به تحریم‌هایی که علیه کشورمان وجود دارد، در صورت حمایت از روستاییان می‌توان با این تحریم‌ها مقابله کرد.
وی ادامه داد: در خصوص تامین گندم کشور، در برخی از سال‌ها ملزم به واردات پنج تا 6 میلیون تن گندم شده و در برخی از سال‌ها، در تولید گندم به خودکفایی و حتی به مرز صادرات رسیده‌ایم و بسیاری از روستاهای استان باتوجه به جمعیتی که دارند، تاثیر کاملی بر این موضوع دارند.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی در خصوص افزایش جمعیت شهر و روستا از سال 90 تا 95 بیان کرد: جمعیت روستاهای استان خراسان رضوی در سال 90، یک میلیون و 681 هزار و 319 نفر از پنج میلیون و 999 هزار و 400 نفر جمعیت استان بوده که 26 تا 27 درصد جمعیت استان را تشکیل می‌دادند. در سال 95، طبق آمار جمعیت کل استان 6 میلیون و 434 هزار و 501 نفر بوده که یک میلیون و 730 هزار و 467 نفر از این جمعیت را روستاییان در برمی‌گرفتند که از نظر آماری استان خراسان رضوی رشد 3 درصدی در افزایش جمعیت روستاییان استان داشته و جمعیت روستاهایی با بیش از 1500 نفر 6.9 درصد رشد کرده است.
همدمی‌نژاد خاطرنشان کرد: مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که تعدادی از روستاها با جمعیت کم تخلیه شده‌اند و در ورودی حاشیه شهرها و نزدیکی آنان قرار گرفته‌اند. نرخ روستانشینان 26.9 درصد بوده و طبق آمار سال 95، 73.1 درصد یعنی تقریبا یک‌چهارم کل جمعیت اضافه شده مربوط به روستاها و سه‌چهارم مربوط به شهرها است.
اگر در روستاها افرادی با تحصیلات بالا باشند، برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری انجام خواهد شد
وی در خصوص چالش‌های پیش روی روستاها تصریح کرد: روستاها با چالش‌های زیادی درگیر هستند که یکی از این موارد، مربوط به سرمایه انسانی است. اگر در روستاها افرادی با تحصیلات بالا و عالیه حضور داشته باشند، برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری انجام خواهد شد. در حال حاضر در دوره پنجم شوراها هستیم که در دوره چهارم و قبل‌تر از آن، دهیاران از بین افرادی با تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم انتخاب می‌شدند.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی بیان کرد: طبق دستورالعمل جدید، تقسیم‌بندی دهیاری‌ها صورت گرفته و روستاهای درجه یک و دو هم از نظر جمعیت و وسعت و هم از نظر درآمد باید مدرک تحصیلی دیپلم به بالا داشته باشند، در روستاهای درجه سه و چهار که منابع، وسعت و جمعیت آن در مقایسه با روستاهای درجه یک و دو بیش‌تر است، باید دهیارانی با مدرک تحصیلی فوق دیپلم به بالا انتخاب شوند و در روستاهای درجه پنج و 6 نیز دهیاران با مدرک تحصیلی لیسانس به بالا برگزیده می‌شوند. در حال حاضر 721 دهیار با مدرک لیسانس، نزدیک به 75 نفر دهیار با مدرک تحصیلی فوق لیسانس و یک دهیار با مدرک تحصیلی دکترا در یکی از روستاهای چناران داریم.
همدمی‌نژاد در خصوص مصرف‌گرا شدن تدریجی روستاییان گفت: مشکل دیگری که در روستاها وجود دارد این است که شیوه زندگی مقداری به سمت مصرف‌گرایی رفته است. در گذشته در تمامی روستاها، روستایی خود نیاز روزانه تخم‌مرغ و نان را تهیه می‌کرد اما در حال حاضر روستاییان در خانه نان درست نمی‌کنند و به نانوایی‌ها مراجعه می‌کنند.
استانداردهای تولیدات روستایی مطابق با تولیدات شهری سنجیده می‌شود
وی با اشاره به عدم توازن قوانین وضع شده با زندگی روستایی تصریح کرد: برخی از قوانین وضع شده با روستاها مناسب نیست و استانداردهای تولیدات روستایی مطابق با تولیدات شهری سنجیده می‌شود. به طور مثال فردی در روستا برای بازگشایی واحد تولید نان سنتی اقدام می‌کند و یا برخی از مردم شهری برای استفاده از ماست و یا پنیر روستایی به روستاها مراجعه می‌کنند اما گاهی قوانین سخت‌گیرانه اعم از بهداشت و... مانع از این اتفاق می‌شود و مقررات بالادستی از آنان حمایتی نمی‌کند. ما نمی‌گوییم که نباید بهداشت رعایت شود اما می‌توان حداقل‌هایی برای آنان قائل شد.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی در خصوص فقدان حمل‌ونقل مناسب عنوان کرد: مشکل دیگری که در روستاها وجود دارد، مربوط به فقدان حمل‌ونقل مناسب است. گاهی روستایی پیاده مسیری طولانی تا جاده اصلی طی می‌کند تا بتواند سوار ماشین شود. چنین مواردی در حمل‌ونقل تولیدات روستایی نیز وجود دارد و روستایی برای رساندن محصولات خود به شهر مشکل دارد و نمی‌تواند محصول خود را به شهر برساند، در واقع شبکه تولید تا توزیع ناکارآمد و پرهزینه است.
همدمی‌نژاد افزود: مسئله دیگر روستا این است که مردم روستا نمی‌توانند بسیاری از تسهیلات را به راحتی دریافت کنند. در گذشته تسهیلات داده شده به روستاییان خصوصا در مناطق محروم مرزی با سود صفر درصد اعطا می‌شد و یا در برخی از روستاها تسهیلاتی با سود چهار درصد در نظرگرفته شده بود اما در حال حاضر متاسفانه این اتفاق رخ نمی‌دهد و تسهیلات در مناطق مرزی با سود 6 درصد و هشت درصد تسهیلات اعطا می‌شود.
وی در خصوص تقسیم تسهیلات اشتغال روستایی بیان کرد: تسهیلات اشتغال روستایی از محل 1.5 میلیارد دلاری بود که با موافقت مقام معظم رهبری به ریال تبدیل شد تا به کارهای اشتغال روستایی پرداخت شود. سهم استان از این میزان حدود 680 میلیارد تومان است که تاکنون پرداخت شده اما اشکالاتی در این زمینه وجود دارد و بعضا با مشاهده متوجه می‌شویم که سهم شهرستان مشهد در مقایسه با شهرستان‌هایی چون خواف و تربت‌جام بیش‌تر است و در واقع بیش‌تر اعتبارات به سمت مشهد می‌رود. نیاز به بازبینی‌هایی در این زمینه وجود دارد تا به شهرستان‌های کوچک‌تر و کم‌درآمدتر، تسهیلاتی با سود کم‌تر اعطا شود.
اگر تسهیلات اشتغال خوبی در روستاها انجام شود، می‌توان روستاییان را در روستا نگه داشت
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: معمولا روستاییان توان اخذ چنین تسهیلاتی را ندارند و سرمایه‌گذاری این تسهیلات را دریافت می‌کند و طبق مصوبه، این تسهیلات باید در روستا هزینه شود. در اکثر روستاها به علت مسئله اشتغال، مهاجرت انجام می‌شود و اگر تسهیلات اشتغال خوبی در روستاها انجام شود، می‌توان روستاییان را در روستا نگه داشت، اتفاقی که در حال حاضر نیز در حال انجام است.
همدمی‌نژاد با اشاره به عدم حضور مداوم فرد با تجربه در امور مدیریتی روستا بیان کرد: موضوع دیگری که یکی از مشکلات روستاییان بوده، چالش‌های مدیریتی است که به طور مثال برخی از دانشجویان تعهدی زمانی که فارغ‌التحصیل می‌شوند، برای کار به مدت چند سال به مناطق محروم می‌روند اما زمانی که سال‌های لازم بگذرد، فرد آن موقعیت را رها کرده و به شهر بازمی‌گردد. اگر برنامه‌ریزی برای حضور افراد باتجربه در مناطق محروم به همراه مشوق‌هایی برای حضور مداوم در روستا ریخته شود، برنامه‌های پخته‌تری برای روستاییان در نظر گرفته می‌شود.
وی اضافه کرد: اگر برای تبیین مسائل روستا سازمان واحدی داشته باشیم که تاکنون بحث‌هایی در این زمینه نیز برای تاسیس سازمان توسعه روستایی و یا وزارت روستا و چنین مواردی صورت گرفته، می‌توان آموزش‌های ترویجی در خصوص مسائل روستا ارائه کرد و به آموزش و توانمندسازی روستاییان نیز کمک خواهد شد.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراها استانداری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: اقدامات استاندار خراسان رضوی در زمینه معین‌های اقتصادی، گامی به جلو برای روستاها بود، زیرا زمانی که یک معین اقتصادی آمادگی خود را اعلام می‌کند، تجربه لازم برای بازاریابی و حل مسائل و مشکلات بازار را دارد و باعث افزایش تولید روستاییان شده و تولیدات را به مصرف‌کننده می‌رساند. مدتی است که دهیاران تشویق می‌شوند روستازادگان موفق در شهرها که پست و مقامی دارند و یا دانشگاهی هستند را پیدا کرده و آن‌ها را به بازگشت به روستا و استفاده از تجربیاتشان ترغیب کنند.
نرخ بیکاری در روستا 7.3 درصد است
همدمی‌نژاد گفت: نرخ بیکاری در روستا 7.3 درصد بوده و مشارکت‌های اقتصادی در روستاها از شهر بیش‌تر است. همچنین در روستا مشارکت بانوان در بحث اشتغال نیز بسیار عالی بوده و در انتقال از روستاها به شهر نیز نقش مهمی دارند.
انتهای پیام