چاپ

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط ‌زیست دانشگاه فردوسی مشهد گفت: پدیده‌هایی مانند فوران آتشفشان، خشکسالی و سیل که برای زمین نقش تعادل دارند، لازمه حیات شناختی کره زمین هستند. این مخاطرات زمانی که کنترل نشوند، باعث بروز خسارت‌های اجتماعی، اقتصادی، اجتماعی، مالی و جانی می‌شوند و منجر به وقوع بلایا می‌شوند.

عادل سپهر در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: رشته محیط زیست به عنوان یکی از رشته‌های مهم دانشگاهی در دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد از اواسط دهه 80 شروع به فعالیت کرده است. در حدود دو دهه اخیر این دانشگاه دانش‌آموختگان سرآمدی را به جامعه تحویل داده است که در آزمون‌های تحصیلی مقطع ارشد و دکتری جزو رتبه‌های تک رقمی هستند.
وی در رابطه با گرایش‌های مختلف این رشته، افزود: در گرایش آمایش سرزمین کار دانشجویان عموما مطالعه و ارزیابی وضعیت محیط زیست در بخش‌های مختلف، آماده کردن نقشه‌های آمایشی، ارزیابی اثرات محیط و توسعه بر یکدیگر و همچنین مطالعات مرتبط با برنامه‌ریزی‌های بلند مدت و کوتاه مدت در محیط زیست است. در گرایش تنوع زیستی دانشجویان تلاش می‌کنند اصول و مفاهیم مرتبط با اکولوژیک در حفظ گونه‌های زیستی و پایداری آن‌ها با تاکید بر تنوع زیستی از جمله جانوری و گیاهی فراگیرند. این رشته در دنیا جزو ضرورت‌های مهم در اصول توسعه پایدار و پایداری اکولوژیک است.
افزایش میزان آلودگی جهانی نتیجه افزایش طمع بشریت برای استفاده از منابع طبیعی
این استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط ‌زیست دانشگاه فردوسی با اشاره به اینکه گرایش‌های مختلفی مرتبط با ‌ آلودگی هوا و خاک وجود دارد، بیان کرد: با وجود شرایط کنونی دنیا، توسعه‌ شهرها، شهرنشینی و طمع بشر هوشمند برای دستیابی به منابع مختلف زمین هر روز به میزان آلودگی‌های حاصل از این طمع افزوده می‌شود. آلودگی‌های توسعه پیدا کرده در محیط‌های شهری از جمله آلودگی‌هایی هستند که به صورت مستقیم خود شخص انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. دانشجویانی که در رشته‌های مرتبط با آلودگی خاک، آب و هوا کار می‌کنند به صورت مستقیم با مواد و عوامل ایجاد کننده آلودگی آشنا می‌شوند. علاوه بر شناخت عوامل ایجاد کننده آلودگی، با فناوری‌ها و موادی مانند تکنولوژی نانو و بایو آشنا می‌شوند که استفاده از آن‌ها منجر به کنترل آلودگی‌ها می‌شود. آلودگی‌های موجود در آب به طور خاص روی پسماند، فاضلاب و سیستم‌های رفع پسماند متمرکز می‌شود. آلودگی‌های تهدید کننده خاک از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا یکی از منابع مهمی است که می‌تواند بر سایر منابع مانند آب‌های زیرزمینی، پوشش گیاهی و محصولات زراعی تاثیرگذار باشد.
عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: برخی از گرایش‌های مرتبط با محیط زیست با دانشکده مهندسی، علوم، زیست شناسی، برنامه‌ریزی محیط زیست، مدیریت محیط زیست، آموزش محیط زیست، جامعه‌شناسی محیط زیست و بایولوژیک پیوند مشترک دارد. باتوجه به اینکه یکی از چالش‌های مهم دنیا چالش محیط زیست است، بسیاری از دانشجویان این رشته می‌توانند از بورس‌های مختلف و دانشگاه‌های معتبر دنیا استفاده کنند. این دانشگاه‌ها برای جذب دانشجو و نگهداری از محیط زیست سرمایه‌گذاری می‌کنند و بورسیه‌هایی قرار می‌دهند، این بورسیه‌ها منجر شد تا بسیاری از علاقه‌مندان به محیط زیست که فناوری‌های برجسته در حوزه محیط زیست دارند شانس خود را در این رقابت بین‌المللی امتحان کنند. بسیاری از این دانشجویان پذیرش گرفته و جذب نهادهای مهم بین‌المللی و دولتی می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه در ایران حداقل در یک دهه گذشته توجه مهمی به محیط زیست شده است، بیان کرد: این اهمیت حداقل در سطح کلامی میان مدیران و کارشناسان محیط زیست صورت گرفته است. چالش‌های محیط زیست امروزه بر هیچ شخصی پوشیده نیست و این مسئله خود نوید بخش آن است که در سال‌های آینده فارغ التحصیلان این رشته بتوانند دلایل و راه حل‌هایی را در حوزه محیط زیست ارائه کنند و در بخش‌های مختلف دولتی جذب شوند.
سپهر با اشاره به وجود تفاوت میان واژه «بلای طبیعی» و «مخاطرات طبیعی»، تشریح کرد: واژه مخاطره در لاتین به معنای "hazard" است. مخاطره به این معناست که انسان هنوز هم احساس خطر می‌کند اما لزوما آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی و جانی به همراه ندارد. بسیاری از پدیده‌هایی که می‌تواند برای کره زمین نقش تعادل داشته باشد و به صورت طبیعی در کره زمین اتفاق می‌افتد مانند فوران آتشفشان، خشکسالی و سیل لازمه حیات شناختی کره زمین است، می‌توانند نقش مخاطره را هم داشته باشند. اگر عوامل مهم در راستای حفظ و مدیریت محیط زیست به خوبی انجام نشود ممکن است به بلا منجر شوند. این مخاطرات زمانی که کنترل نشوند و باعث بروز خسارت‌های اجتماعی، اقتصادی، اجتماعی، مالی و جانی شوند از آن‌ها با عنوان بلا یا اصطلاحا "disaster" یاد می‌کنند.
عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی بیان کرد: نمی‌توان جلوی رخ دادن مخاطرات را گرفت، اما می‌توان جلوی رخ دادن بلا یا آسیب‌های جدی اجتماعی و جانی را گرفت. مهم‌ترین راه برای پیشگیری از بلایای طبیعی این است که مدیریت بحران و مباحث مرتبط با بلایای طبیعی مانند زمین لرزه، ناپایداری‌های مبتنی بر دامنه، فوران آتشفشان، سیل، سونامی، رعد و برق، آتش‌سوزی و خشکسالی را به خوبی یاد گرفت. در ایران عمدتا بلایای طبیعی بر زلزله، زمین‌لرزه، خشک‌سالی و سیل متمرکز است. این مخاطرات طبیعی در صورتی که مدیریت نشوند تنها پیامدی که برای ما خواهد داشت تخریب اراضی خواهد بود. نتیجه نهایی تخریب اراضی نیز بیابانی شدن بسیاری از مناطق زیبای ایران خواهد بود.
مدیریت بحران به معنای افزایش تاب‌آوری یک اکوسیستم است
وی افزود: زمانی که صحبت از مدیریت ریسک می‌شود تمام فعالیت‌های قبل از وقوع یک بلا را شامل می‌شود. این فعالیت‌ها عموما بر مطالعات پایش متمرکز می‌شود ‌که هدف آن هم افزایش حفاظت است. هدف در مدیریت ریسک کلیه فعالیت‌هایی است که عموما بر پایش و نظارت با هدف افزایش تاب‌آوری یک اکوسیستم متمرکز است. در صورت رخ دادن یک بلا فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد که به برگشت‌پذیری موقعیت به حالت اولیه کمک کننده باشد. هرچه زمان برگشت به موقعیت اولیه کمتر باشد نشان دهنده این است که کشور در مدیریت بحران موفق‌تر است. نمونه موفقیت یک کشور در زمینه مدیریت بحران در آسیا کشور چین است، این کشور باوجود قرار داشتن بر یک موقعیت مخاطره‌آمیز، اما با رخ دادن یک بلای طبیعی در کمتر از چهار ماه به حالت اولیه باز می‌گردد. لازمه داشتن یک مدیریت بحران خوب این است که مدیریت ریسک خوبی داشته باشیم و تمام پروتکل‌های لازم برای حفاظت از محیط زیست را رعایت کنیم.
سپهر ادامه داد: در مشهد بخش بزرگی از اتفاقات به دلیل دستکاری‌های انسانی رخ می‌دهد و باید در توسعه شهر بر مسائل مرتبط با گسل‌ها، موقعیت‌های سیل‌خیز، فرونشست دشت‌ها و زمین‌لرزه توجه ویژه شود. دانشگاه فردوسی بانی مبحث سبز در دانشگاه‌های ایران است. در اوایل دهه 70 این ایده توسط دانشگاه فردوسی مطرح و به مرور به وزارت علوم کشیده شد. راه‌های زیادی برای مدیریت سبز دانشگاه وجود دارد که به بخش‌های اجرایی و آموزشی باز می‌گردد. دانشگاه فردوسی مشهد باتوجه به اینکه بانی مبحث سبز است تمام تلاش خود را در راستای پیشبرد این طرح انجام می‌دهد.
انتهای پیام