بزرگنمايي:

پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی با فرا رسیدن موسم انتخابات جذاب‌ترین بخش این رقابت‌ها، یعنی برگزاری مناظرات تلویزیونی بین نامزدهای ریاست جمهوری نیز آغاز شد تا سهم بزرگی از داوری مردم ایران را برای انتخاب سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی نصیب خود کند.

اما به نظر می‌رسد این دوره مناظره‌ها آنچنان که باید و شاید نتوانست نظر شهروندان را به خود جلب کند. البته پیش از برگزاری مناظرات هم اتفاقاتی مانند غیبت برخی کاندیداها و عدم احراز صلاحیت آنها، مانع از آن باشد که تنور انتخابات همچون دوره‌های قبل داغ شود.
شیوه برگزاری مناظرات این دوره نیز مزید بر علت شد و حتی بعضا صدای آن دسته از نامزدهایی که خیلی با عملکرد صداوسیما اختلاف نظر نداشتند را نیز درآورد.
باید دانست این موضوع بر میزان مشارکت اثرگذار خواهد بود. به هر حال شهروندان خواهان جدال مثبت نامزدها بر سر موضوعات حیاتی هستند که این مساله تنها از طریق برگزاری گفت‌وگوهای صریح و بی‌پرده و البته با رعایت موازین اخلاقی میسر خواهد شد.
نباید دولت سیزدهم با یک انتخابات سرد روی کار بیاید
در همین خصوص فرشاد، یکی از شهروندان مشهدی که می‌خواهد در انتخابات 28 خرداد ماه شرکت کند، می‌گوید: از سال 81 کمپین بزرگی در کشور ما شکل گرفت که شعار آن تحریم انتخابات بود. نتیجه این موضوع در انتخابات سال بعد از آن و همچنین روی کار آمدن دولت‌های نهم و دهم دیده شد. در سال‌های 92 و 96 نیز این کمپین فعال شد اما آن زمان امید مردم زیاد بود.
او ادامه می‌دهد: اگر قرار باشد دولت پیش رو نیز مانند مجلس با یک انتخابات سرد برگزیده شود، نتایج خوبی را شاهد نخواهیم بود. باید توجه داشت تحریم صندوق رای نتیجه‌ای ندارد و کسانی که چنین نسخه‌ای تجویز می‌کنند، هیچ نقشه و برنامه‌ای برای گام بعد از آن ندارند.
این شهروند مشهدی با بیان اینکه کشور امروز در آستانه گشایش مجدد برجام قرار دارد که این موضوع نتیجه تلاش‌های زیادی است که دولت برای آن انجام داده، تاکید می‌کند: نباید میوه این تلاش در اختیار کسانی قرار بگیرد که توانایی کمی در حفظ آن دارند.
مناظرات محملی برای تعمیق شکاف‌های اجتماعی شد
علی 40 ساله که پیش‌تر یک فعال سیاسی بوده و این روزها از دنیای سیاست فاصله گرفته، در خصوص دیدگاهش درباره این دوره از انتخابات ریاست جمهوری معتقد است: در این دوره جای برخی کاندیداها واقعا خالی بود و باید شرایطی فراهم می‌شد تا از همه سلایق و جناح‌ها در انتخابات نماینده‌ای وجود داشت.
او درباره مناظره‌ها خاطرنشان می‌کند: کیفیت مناظره‌ها نیز خیلی پایین بود و نامزدها جسارت اینکه بخواهند به مسائل و علل مشکلات مردم اشاره کنند را یا نداشتند و یا اینکه علت مشکلات مردم را به اشتباه فهم کرده بودند. به همین جهت مناظرات از کیفیت لازم برخوردار نبود.
وی درباره محتوای سخنان نامزدهای ریاست جمهوری در این دوره از مناظرات می‌گوید: زمانی که در مناظرات سخن از برنامه می‌شد، شاهد ارائه برنامه‌های چند هزار صحفه‌ای بودیم؛ در صورتی که قرار نیست اینگونه به مردم برنامه ارائه کرد. در این میان هیچ سخنی از رفع بحران‌های سیاست داخلی، سیاست خارجی گفته نمی‌شد و بعضا کاندیداهای ریاست جمهوری بر شکاف‌های اجتماعی و قومیت‌گرایی دامن می‌زدند. چنین مساله‌ای قطعا به ضرر منافع ملی است.
سیاست‌های کشور در حوزه‌های مختلف یک مسیر مشخص دارد
سارا نیز بانویی حدود 30 ساله است که سال‌های زیادی در حوزه‌های فرهنگی فعالیت داشته و دیدگاهش این است که معمولا فضا در ایام انتخابات کمی با گشایش همراه است اما پس از انتخابات این شرایط تغییر می‌کند.
او از جمله افرادی است که بر این اعتقاد است که تغییر دولت‌ها در حل برخی مشکلات اساسی از جمله مسائل مربوط به زنان تاثیر چندانی ندارد.
این شهروند مشهدی تاکید می‌کند: در تبلیغات انتخاباتی و مناظره‌ها در مورد حقوق زنان و اهمیت آن، حقوق بشر، حق برخورداری از امکانات و زیرساخت‌های ارتباطی و... سخن گفته می‌شود. با این حال در این حوزه سیاست‌ها یک مسیر مشخص را دنبال می‌کند و نمی‌توان خیلی به شعارها متکی بود.
سیاستمداران ناشایست توسط مردمی انتخاب می‌شوند که رای نمی‌دهند
اما ریحانه که به تازگی مشغول به کار شده، با تاکید بر اینکه در انتخابات 1400 حتما مشارکت خواهد کرد، می‌گوید: اتفاق‌های بزرگ از قدم‌های کوچک ما شکل می‌گیرد. حتی اگر انتخابات فضای محدودی داشته باشد، باز هم معتقدم سیاستمداران ناشایست توسط مردمی انتخاب می‌شوند که رای نمی‌دهند.
او اضافه می‌کند: من رای می‌دهم چون می‌خواهم برای کشور و اشتغال خویش، خودم تصمیم بگیرم و حس پویایی و مسئولیت را در خود تقویت کنم. به نظر من انتخاب کردن ریشه در نوعی شجاعت و جرات دارد.
ساختار و محتوای مناظرات عاملی برای دلسردی مردم
اما اینکه حقیقتا علت عدم موفقیت برنامه‌های مناظراتی صداوسیما در جلب رضایت مردم چیست را دکتر حامد بخشی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی، به خوبی تحلیل می‌کند و می‌گوید: کم‌اقبالی شهروندان به مناظره‌ها و عدم موفقیت آنها در جلب رضایت مردم و کاندیداها را باید در دو عامل ساختار و محتوای مناظرات ریاست جمهوری جست‌وجو کرد.
او در خصوص کارکرد مناظره و انتظار از آن اظهار می‌کند: به لحاظ رسمی کارکرد و هدف از برگزاری یک مناظره این است که طرفین در یک گفت‌وگوی جدلی به مخاطب در انتخاب خود کمک کنند چون ممکن است که مخاطب در یک موضوع صاحب‌نظر نباشد و اگر هر کدام از طرفین مناظره نیز بخواهد به تنهایی در خصوص یک مساله سخن بگوید، چنین شرایطی به مخاطب برای انتخاب طرف مناسب‌تر کمک نخواهد کرد؛ به همین جهت در یک مناظره می‌توان تشخیص داد که چه کسی در یک موضوع می‌تواند با استدلال مناسب‌تر پیروز باشد.
وی ادامه می‌دهد: از اوایل انقلاب نیز در خصوص برخی مسائل که مردم امکان انتخاب و تشخیص نداشتند، مباحث تخصصی صورت می‌گرفت و مناظره و جدل برگزار می‌شد. در یک چنین قالبی اگر کسی از طرفین مناظره بتواند طرف مقابل را متقاعد به درستی سخن خویش کند، آن زمان می‌توان به وی اتکا کرد.
بخشی تاکید می‌کند: لذا کارکرد مناظره همین گفت‌وگو و تبادل نظر است نه اینکه هر کس سخن خود را بیان کند. بر اساس همین تعریف، جلسات مناظره ریاست جمهوری صداوسیما که برخی نیز به درستی بیان کرده‌اند، بیشتر شبیه یک «مسابقه هفتگی» است. اینکه سوالات از یک جام خارج می‌شود، بیان‌گر همین موضوع است چون پاسخ به سوال نیازمند برگزاری مناظره نیست. تنها بخشی که از این برنامه کمی به مناظره شباهت پیدا می‌کند، 4 دقیقه پایانی سخنان نامزدهاست که مربوط به جمع‌بندی مواضع است و افراد از این فرصت استفاده و یا بعضا سوءاستفاده می‌کنند تا نظرات خود را بیان کنند.
مناظرات می‌تواند نظر خیلی‌ها را تغییر دهد
سعید باستانی، نماینده سابق مجلس، نیز در همین خصوص با اشاره به نتایج یکی از آخرین نظرسنجی‌ها که اعلام کرده بود از بین افرادی که تصمیم قطعی برای شرکت در انتخابات دارند، حدود 50 درصد هنوز تصمیم نگرفته‌اند به چه کسی رای دهند، می‌گوید: این یعنی این افراد هنوز منتظر هستند تا با برنامه‌های نامزدها بیشتر آشنا شوند؛ سپس نامزدی را که فکر می‌کنند مناسب‌تر است، انتخاب کنند.
او می‌افزاید: این 50 درصد، بخش بزرگی از جامعه را شامل می‌شود که رای آن‌ها در نتیجه نهایی بسیار موثر خواهد بود؛ لذا نامزدهایی که برنامه داشته باشند و در مناظرات قوی‌تر ظاهر شوند و همچنین از ابزارهای تبلیغاتی‌ موجود بهترین استفاده را کنند، ممکن است بتوانند بخش زیادی از آرای این 50 درصد را به دست آورند.
البته به نظر می‌رسد با ادامه روند مناظرات و شکل‌گیری برخی انتقادات به شیوه اجرای این برنامه، تغییراتی در این نشست‌ها رخ داد. این موضوعی بود که در مناظره نهایی نیز دیده شد و یک سوال از همه نامزدها پرسیده می‌شد که چنین رویکردی را می‌توان یک قدم به جلو در شیوه برگزاری این مناظرات دانست.
حمیدرضا ترقی، ضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی، در همین خصوص با بیان اینکه سوالات مناظره دوم به نسبت مناظره اول متنوع، کیفی و فنی‌تر شده بود، به ایسنا می‌گوید: در این مناظره همان مسائلی که مدنظر نامزدها بود، در سوالات آمده بود و در صورت پاسخ کامل به آن توسط هر نامزد، نقش تعیین کننده‌ای در شناخت مردم نسبت به کاندیداها داشت. زیرا سوالات مبتلا به مردم بود. اعتراض نامزدها در خصوص کیفیت سوالات کمی عجولانه بود چون از این سوال‌ها بی‌خبر بودند.
نکته دیگری که طی این روزها مطرح شد، درخواست برگزاری مناظرات دو طرفه بود و حتی برخی نامزدها چنین پیشنهادی را در صداوسیما نیز مطرح کردند.
این هم نکته‌ای است که دکتر بخشی در خصوص آن می‌گوید: ساختار مناظرات عاملی است که بر کاهش استقبال از چنین برنامه‌هایی تاثیر گذارده است. در واقع ساختار این برنامه‌ها دست و بال بسیاری از افراد را بسته و نمی‌توانند به مسائل جدی و اساسی مورد اختلاف بپردازند. به عنوان نمونه در مناظرات سخنی در مورد تحریم‌ها یا FATF گفته نمی‌شود؛ در حالی که این‌ها جزو مسائل کلیدی کشور است. پرداخت جسته و گریخته به این موضوعات نیز عمدتا خارج از مباحث مطرح شده توسط نامزدها صورت می‌گیرد.
او با بیان اینکه یکی از مسائلی که همیشه مورد انتقاد بوده، موضوع رد صلاحیت‌هاست اما موضوع دیگری که به انتخابات ریاست جمهوری آسیب زده، تعدد نامزدها است، گفت: نمی‌توان در یک انتخابات 15 نامزد داشت. در واقع ساختار حقوقی کشور در این زمینه ایراد دارد. زمانی که ما از به رسمیت شناختن احزاب برای معرفی نامزدهای ریاست جمهوری عبور می‌کنیم، شرایط به گونه‌ای می‌شود که هر کس تمایل داشته باشد، وارد گردونه ثبت نام‌ها در انتخابات ریاست جمهوری خواهد شد.
به هر حال به نظر می‌رسد صداوسیما باید برای جلب بیشتر نظر مردم و در پی آن افزایش مشارکت در انتخابات به تغییراتی در رویه‌اش بپردازد که البته بهبود رویکرد این سازمان را در مناظره واپسین می‌توان به فال نیک گرفت.
در مجموع دنیای امروز دنیای رونق وسائل ارتباطی است که باید از آن به درستی بهره برد. به یاد داریم که براساس آمار مسئولان صداوسیما در سال‌های گذشته و در مناظرات ریاست جمهوری تعداد بینندگان در سراسر جهان به 150 میلیون نفر نیز می‌رسید.
این مساله را نیز نباید از یاد برد که شرایط حقوقی ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری کشورمان به گونه‌ای است که تعدد کاندیداها امری بدیهی است. همانطور که گفته شد، عبور از فضای حزبی چنین وضعیتی را به دنبال دارد. باید به دنبال تقویت احزاب و نهادینه کردن رویکرد حزبی به جای نگاه‌های شخصی بود تا بتوان شاهد مناظراتی پربارتر و بامخاطبان بیشتر و مشتاق‌تر در انتخابات بود.
انتهای پیام