پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی رسم قربانی کردن در راه خدا یا خدایان همیشه با جشن یا مراسم‌های مذهبی و سنتی همراه بوده است و سابقه طولانی در ملت‌های قدیم دارد. بشر هنوز پا به مرحله تاریخ نگذاشته به این کار آشنایی و اعتقاد داشته و به قربانی کردن می‌پرداخته است.

قربانی‌کردن، آیین و رفتاری دینی و اجتماعی است که از دیرباز میان اقوام و فرهنگ‌های مختلف به شیوه‌های گوناگون وجود داشته است. با وجود گوناگونی‌ها و تفاوت‌های موجود در انجام قربانی، شاید بتوان وجه اشتراک تمامی روش‌ها را در تقدس و متعالی‌بودنِ عمل پیدا کرد. این آیین دینی و اسطوره‌ای، تقریباً درتمام فرهنگ‌ها و جوامع گوناگون به شکل‌های مختلف وجود داشته است.
به گونه‌ای که در یونان باستان، قربانی نماد کفاره، تزکیه، آرامش خاطر و استمداد از رحمت خدایان بوده و در مصر باستان نیز قربانی به عنوان عملی آیینی رواج داشته است. در دین اسلام نیز قربانی‌کردن در روز عید قربان برگزار می‌شود.
شیوه و انگیزه قربانی کردن در فرهنگ‌های گوناگون تفاوت‌هایی دارد، به شکلی که در برخی فرهنگ‌ها حیوان و در برخی دیگر انسان‌ها قربانی می‌شوند. اما به موازات تغییر و تحولات اجتماعی اقوام و فرهنگ‌ها، شیوه و مناسک قربانی نیز تغییر یافته و به نوعی تلطیف شده است، در همین راستا قربانی‌شونده از انسان به حیوان تغییر پیدا کرده است.
واژه «قربانی»، از ریشه «قرب» گرفته شده است، به این معنا که قربانی کردن سبب نزدیکی انسان‌ها به خداوند می‌شود.«ادوارد بارنت تایلور» نخستین مردم‌شناسی است که به طور علمی به تحقیق در زمینه قربانی پرداخته و معتقد است که قربانی، هدیه‌ای به موجودات ماوراء طبیعی بوده، تا علاقه آن‌ها به قربانی کنندگان جلب شود و یا دشمنی آن‌ها را کاهش دهد.
تاریخچه قربانی در دوران باستان
در خصوص تاریخچه قربانی در دوران باستان گفته می‌شود که بشر همواره به دنبال ایجاد پیوندی میان خود، خداوند و مقدسات دینی بوده و قربانی کردن یکی از روش‌هایی است که این پیوند را به وجود می‌آورد.
در عهد باستان، هدایا و خوراکی‌هایی که به سبب ترس از اموات با مردگان دفن می‌کردند را قربانی می‌نامیدند. از جمله قربانی‌های عهد باستان، می‌توان به گوشت، غلات، میوه‌ها، شراب‌ها و روغن اشاره کرد.
قربانی در آیین یهود
در کتب مذهبی یهود نیز آیین و مناسک قربانی کردن مطرح شده است و پیروان یهود طی مناسکی مخصوص و با هدف توبه، اعتراف، تقدیس، کفاره و شکرگزاری آیین قربانی را به جا می‌آورند. قربانی در یهود شامل دو نوع خونی و غیرخونی است.
یهودیان قربانی سوزاندن را با نام «اولاه» به معنی بالارونده به کار می‌برند، زیرا معتقد هستند که دود قربانی سوخته شده به مشام یهود می‌رسد و از این رو دود آن را رایحه‌ای آرامش‌بخش می‌دانند.
گفته می‌شود قربانی سلامتی در این مذهب برای تقدیس خداوند بوده و در این نوع قربانی حیوانات یا محصولات کشاورزی تقدیم می‌شوند. قربانی خطا و گناه نیز به عنوان کفّاره گناه عمدی یا غیرعمدی، پرداخت می‌شود و انجام آن به عهده کاهن است.
همچنین در کتاب مقدس یهودیان قربانی گاو سرخ مطرح شده و گفته می‌شود برای پاک کردن افرادی که با جسد در تماس بوده‌اند، انجام می‌شود. در مراسم قربانی گاو سرخ کاهن خون قربانی را به خیمه پاشیده و گاو را می‌سوزاند، سپس خاکستر آن توسط شخصی طاهر با آب مخلوط شده و به عنوان آب تنزیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قربانی در آیین مسیحیت
دیدگاه و نگرش مسیحیان نسبت به قربانی متفاوت از یهودیان است، به شکلی که در دین مسیحیت مناسک دینی همراه با عرفان تفسیر و تعبیر می‌شوند. در آیین مسیحیت حضرت عیسی، مظهر و نماد قربانی است.
بر این اساس به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی، انسان را از گناهان پاک ساخته و این اقدام ‌را نوعی قربانی عرفانی برای همه انسان‌ها می‌دانند. از این رو مارسیون، مولف نخستین انجیل در تأیید این دیدگاه می‌گوید، «عیسی؛ خدای نیکوکار، با قربانی کردن خود کفاره گناهان بشر را می‌دهد و انسان را از اسارت نجات می‌دهد».
آیین قربانی کردن در اسلام
قرآن کریم با بیان آیه « ففدیناه بذبح عظیم» به داستان ذبح حضرت اسماعیل توسط حضرت ابراهیم اشاره می‌کند. قربانی در اسلام، آیینی مرسوم به شمار می‌رود که با اهداف و انگیزه‌ای متفاوت از سایر ادیان صورت می‌گیرد.
قربانی کردن در اسلام با هدف یاد خدا و تقرب به درگاه خداوند انجام می‌شود. روش‌هایی مانند سوزاندن یا ذبح انسان در مناسک اسلامی عید قربان وجود ندارد، همچنین گوشت حیوان قربانی‌شده نیز به افراد محتاج و مستحق تعلق می‌گیرد که رضایت خداوند و تکامل انسان‌ها را به دنبال دارد.

آیین قربانی از نگاه هومر و گزنفون
افراد زیادی از جمله هومر، شاعر بزرگ و حماسه‌سرای یونان باستان نیز در خصوص مراسم قربانی که در آن 100 گاو نذر آپولون شده چنین نوشته است، «. . . بی‌درنگ صد گاو قربانی پروار را به ترتیب در گرداگر قربانگاه زیبایی جای دادند، پس دست‌های خود را شستند و دانه‌های جو را برداشتند و کریزس (کاهن معبد آپولون) بر آن‌ها دعا خواند: ای خدائی که کمان سیمین داری . . . سخن مرا بشنو، تو پیش از این هم نیازهای مرا پذیرفته‌ای . . هنگامی که دعا بپایان رسید و جو را افشاندند پوزه‌های گاوان نر را بلند کردند، آن‌ها را سر بریدند، پاره پاره کردند و ران‌های آن‌ها را که از آن خدایان بود جدا ساختند، از دو سوی چربی بر روی آن‌ها گذاشتند و پاره‌های گوشت خام را روی آن‌ها جای دادند، پس از آن پیرمرد کاهن آن‌ها را روی اخگرها بریان کرد و باده ارغوانی رنگ تابان را روی آن‌ها ریخت، در کنار وی جوانا چنگال‌های پاج شاخه در دست داشتند، سپس چون ران‌ها پخته شد جگربندها را خوردند، بازمانده را نیز به پاره‌های کوچک قسمت کردند، سپس آن‌ها را به سیخ کشیدند و با دقت بسیار برشته کردند، این کار که به پایان رسید سور آماده شد، جشن برپا کردند و همه از خوردنی‌های فراوان که بود بهره خویش بگرفتند، چون تشنگی و گرسنگی را فرونشاندند، جوانان دوستکانی را لبریز کردند، سپس در ساغر هرکس از آن باده ریختند که به یاد خدایان بنوشد».
گزنفون نیز در کوروش‌نامه بارها از قربانی‌های کوروش نام برده است، « در نخستین روزی که کوروش، شهنشاهی خود را آغاز کرد و به کاخ شاهی قدم گذاشت و در حین ورود به درگاه قصر، برای (هستیا) خدای اجاق خانوادگی و اهورامزدا، پروردگار عالم ‌و دیگر خدایان که مغ‌ها اسم برده بودند قربانی کرد، در هنگام پادشاهی، کوروش هر روز سحرگاه عبادت و قربانی به جای می‌آورد». گزنفون در نوشته‌هایش اشاره کرده است که « رسم قربانی کردن در دستگاه پادشاه ایران معمول بوده و پارسیان از شهریاران خود مجدانه پیوری می‌نمودند و می‌پنداشتند که هر چه در کار عبادت کوشاتر باشند، نیک‌بختی ایشان بیشتر خواهد شد. کوروش همه مال و ثروت خود را صرف خیرات و قربانی می‌کرد و همچنین پس از پیروزی‌هایش در صدد قربانی برمی‌آمد».
منبع:
www.cgie.org.ir
iranbastan2550.blogfa.com
انتهای پیام