پیام خراسان - خراسان /افزایش 5/2 برابری صادرات شیر خشک و آب‌پنیر در 6 ماه یعنی شیر خام تولیدشده با ارز 28500 تومانی، تنها کمبود و افزایش قیمتش نصیب مردم می‌شود. آقای رئیس‌جمهور جلوی این چرخه معیوب را بگیرید!
یک اصل مشخص در کشور ما وجود دارد و آن عقب بودن برنامه‌ریزی‌ها از وقایع است. قابل بحث است که این عقب‌ماندگی شاید به دو یا سه دهه هم برسد؛ یعنی تمام برنامه‌ریزی‌ها، راهبردها از وضعیت موجود در همه امور عقب‌تر هستند؛ به همین دلیل است که به‌جرئت می‌توان اذعان کرد که تمام تصمیمات، برنامه‌ریزی‌ها و راهبردها صرفاً برای «مدیریت وضع موجود» اتخاذ می‌شود تا این که برای آینده یا توسعه پایدار باشد؛
شواهد این گزاره بسیارند، بدون توجه به زیرساخت منابع آبی توسعه شهری و انسانی حادث‌شده و حال باید برای مقابله با بحران آب راهبرد سازی کنیم، در حوزه انرژی نیز چنین است. در حوزه اقتصادی که نمونه‌ها بسیار فراوان و همه معلول برخی ضعف های مدیریتی است؛ هنر مدیر در همه سطوح این است که حداقل 10 سال قبل از حادث شدن واقعه برنامه‌ریزی لازم را انجام داده باشد و در حفظ تعادل در زمان لب‌به‌لب شدن عرضه و تقاضا در همه امور نمایانگر قدرت مدیر است وگرنه خرج کردن از دارایی‌ها و ثروت خدادادی بیت‌المال کشور هنر نمی‌خواهد. بیش از هر زمان کشور به این نظام مدیریتی مبتنی بر آینده‌نگری نیاز دارد و به صراحت این که مدیر باید یک شطرنج‌باز حرفه ای باشد که حداقل 50 حرکت بعدی روندهای مقابل را پیش‌بینی و برای آن‌ها سناریوی مدیریتی طرح‌ریزی و آن‌ها را در کشوی میز خود داشته باشد. روندها و متغیرها به‌سرعت در حال حدوث است و متأسفانه باید اعتراف کرد این رویه‌ها در برخی اوقات مدیران ما را غافلگیر می‌کند. اگر به پستوهای وزارت جهاد و صمت نورافکن بیندازید نمونه‌های فراوانی خواهید دید که بارها در گزارش‌های مختلف به آن پرداخته‌ایم و در ادامه به نمونه دیگری از این ضعف مدیریتی اشاره خواهیم کرد.
در دولت دهم حذف یارانه شیر ضربه‌ای مهلک به سرانه مصرف لبنیات مردم وارد کرد و متأسفانه روندها و تصمیمات اتخاذشده نه‌تنها آن را جبران نکرد بلکه آن را تشدید کرد؛ یعنی دولت برای حمایت از تولید، قیمت شیر را که تابع واردات نهاده و خشک‌سالی‌ها بود افزایش داد و هدف‌گیری یارانه‌های دولتی همواره به سنگ برخورد کرده‌اند و مردم از آن بی‌بهره مانده‌اند. این راهبرد در دولت فعلی نیز چنین است؛ یعنی قیمت شیر افزایش پیدا کرد و کارخانه‌ها هم لبنیات را افزایش قیمت دادند و کم‌کم لبنیات از سفره مردم حذف شد که آثار مخرب سلامت‌محور آن را در دهه‌های آینده خواهیم دید.
بازار ![]()
از ابتدای سال جاری قیمت شیر مدام در حال افزایش بوده و کارخانه‌ها هم لبنیات را افزایش قیمت دادند مردم قادر به خرید نبودند؛ راه‌حل برای کاهش خرید لبنیات در داخل چه بود؟ توسعه صادرات. اما آیا حدومرزی برای این توسعه صادرات در نظر گرفته‌شده است؟ به نظر می‌رسد چنین نباشد.
افزایش 5/2 برابری صادرات شیر خشک
بررسی داده‌های گمرک کشور نشان می‌دهد در 6 ماه نخست امسال بیش از 12 هزار و 209 تن شیر خشک از گمرکات پنج‌گانه خراسان رضوی صادرشده درحالی‌که در مدت 6 ماه سال گذشته تنها 5 هزار تن شیر خشک صادرشده است و به لحاظ وزنی در 6 ماه امسال حدود 2.44 درصد و ارزشی حدود 1.8 برابر نیمه اول سال گذشته صادرات این محصول انجام‌شده است.این روند در کشور نیز بوده است و حجم صادرات شیر خشک کشور در نیمه اول امسال 5/2 برابر نیمه اول سال گذشته بود.
افزایش 2 برابری صادرات آب‌پنیر
اما موضوع به این جا ختم نمی‌شود بلکه داده‌های گمرک کشور نشان می‌دهد در 6 ماه نخست امسال حجم صادرات آب‌پنیر از گمرکات استان بیش 7500 تن بوده و دو برابر 6 ماه سال گذشته بود و این افزایش صادرات در کل کشور نیز حادث‌شده است.
چرا صادرات شیر خشک و آب‌پنیر مهم است؟
طبق داده‌های رسمی حوزه صنایع غذایی برای تولید یک کیلوگرم شیر خشک کم‌چرب حدود 12 لیتر شیر خام لازم است و برای تولید یک کیلوگرم آب‌پنیر که مواد اولیه تولید پنیر پیتزا و دیگر محصولات مشابه بوده حدود 15 لیتر شیر خام لازم است. سالانه حدود یک‌میلیون لیتر شیر خام در خراسان رضوی تولید می‌شود و 90 درصد آن در کارخانه‌های لبنی مصرف می‌شود و داده‌ها نشان می‌دهد به دلیل رکود شدید در بازار داخلی عمده کارخانه‌های لبنی برای فرار از ضرر، شیر خام را به دو محصول شیر خشک و آب‌پنیر تبدیل و آن را صادر می‌کنند که رشد 5/2 برابری صادرات گواه همین موضوع است.
آن‌طور که دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی استان مدعی است؛ قیمت شیر خام در حال حاضر به کیلویی حدود 30 هزار تومان و گاه تا 34 هزار تومان رسیده و تولید شیر خام نیز بنا به دلایلی مانند خشک‌سالی، نبود نهاده و بیماری های دامی کاهش پیداکرده است. از سوی دیگر قیمت هر کیلو شیر خشک صنعتی در ابتدای امسال حدود 160 هزار تومان بوده و امروز به حدود 250 هزار تومان رسیده است. بااین‌حال قیمت هر کیلو شیر خشک در بازارهای جهانی حدود 2.5 دلار است که تفاوت چندانی با قیمت داخلی آن ندارد و نهایت 20 هزار تومان در هر کیلو سود تجاری خواهد داشت.
صادرات شیر تولیدشده با ارز بیت‌المال
اما چرا صادرات شیر خشک و آب‌پنیر فاجعه‌آمیز خواهد بود؟ داده‌ها نشان می‌دهد بخش عمده شیر خام کشور و استان که رو به کاهش بوده در حال تبدیل‌شدن به شیر خشک و آب‌پنیر است که مواد اولیه تولیدات پنیر پیتزا و محصولات مشابه بوده و در حال صادر شدن است. البته که کسی مخالف توسعه صادرات و ارزآوری برای کشور و از همه مهم‌تر تولید و اقتصاد صنایع لبنی نیست اما سوال این جاست که این تولیدات با کدام منابع تولید می‌شوند؟ طبیعتاً وقتی 70 درصد نیاز خوراک دام کشور وارداتی است و این واردات تماماً با ارز بیت‌المال 28500 تومانی انجام می‌شود هدفش مشخص است.
دولت از بیت‌المال هزینه می‌کند که شیر و لبنیات با قیمت مناسب به سفره مردم برسد اما در واقعیت دامدار با ارز بیت‌المال شیر تولید می‌کند و کارخانه‌ها این شیر را به شیر خشک و آب‌پنیر تبدیل و مجدد ان را صادر می‌کنند و مردم هیچ بهره‌ای از این هزینه کردهای ارز بیت‌المال نمی‌برند.
قطعاً وزارت جهاد کشاورزی و حتی دولت بر این واقعیت آگاه هستند، اما چرا جلوی این روند نمی‌گیرند؟ این دقیقا همان چیزی است که ابتدای گزارش مطرح کردیم؛ مدیران همواره حتی از وضع موجود عقب‌تر هستند و بعد از تبدیل‌شدن یک فرصت یا پدیده به بحران تصمیم به مدیرت بحران می‌گیرند تا بتوانند از وضع موجود بحرانی گذار کنند.